Το κυρίαρχο θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Εκπαιδευτικών είναι «Εκπαιδευτικοί με Ποιότητα, για Ποιοτική Εκπαίδευση», με την φετινή εκστρατεία να επικεντρώνεται στο θέμα «της αναβάθμισης του κύρους των εκπαιδευτικών».

Η καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας στην Κυπριακή Δημόσια Εκπαίδευση, έχει καταντήσει απλά ένα εύηχος τίτλος και ένας ευσεβής πόθος.

«Η θεματική έχει ιδιαίτερη σημασία στις μέρες μας, λαμβάνοντας υπόψη τη συνεχή αποδόμηση του ρόλου των εκπαιδευτικών και την απαξίωση του ρόλου των εκπαιδευτικών με την υποστήριξη ή την απάθεια των ΜΜΕ. Μια παράμετρος ιδιαίτερα σημαντική για να επιτευχθεί η ενδυνάμωση και αναβάθμιση του κύρους των εκπαιδευτικών είναι η απαίτηση για καλύτερες συνθήκες εργασίας για τους εκπαιδευτικούς, που συνδέεται άρρηκτα με τις συνθήκες μάθησης των παιδιών.  

Η καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας στην Κυπριακή Δημόσια Εκπαίδευση, έχει καταντήσει απλά ένα εύηχος τίτλος και ένας ευσεβής πόθος. Με όσα βιώνουμε τους τελευταίους μήνες με το καινοφανές νέο καθεστώς εργοδότησης συναδέλφων αλλά και τα διαχρονικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Δημόσια Εκπαίδευση περιγράφουν την τραγική εικόνα.

Την ίδια στιγμή η Επίσημη Πλευρά δείχνει να αγνοεί ή να αρνείται να τα λύσει. Ένας κρίκος της εκπαιδευτικής αλυσίδας που εργάζεται στα σχολεία με κάκιστες εργασιακές συνθήκες και όρους εργοδότησης είναι οι αντικαταστάτες. Δεν φτάνει η ανυπαρξία όρων εργασίας των αντικαταστατών, είναι και η ομάδα εκείνη που τα τελευταία χρόνια πλήττεται συστηματικά, με περιορισμούς στα όποια δικαιώματά τους και αλλαγές στο καθεστώς εργοδότησής τους. Στοιχεία που έκδηλα δείχνουν το σκληρό και απρόσωπο Κράτος.  

Ξεκινώντας από την νεοφανή  διευθέτηση στην οποία προχώρησε το Υπουργείο Παιδείας προσωρινά τον περασμένο Σεπτέμβρη και επανέλαβε φέτος με μόνιμη ισχύ,  σε σχέση με την κάλυψη αναγκών με ολόχρονες αντικαταστάσεις. Ένα φαινόμενο πρωτοφανές στα εργασιακά δρώμενα, με εκπαιδευτικούς να διορίζονται ως αντικαταστάτες, τη στιγμή που δεν αντικαθιστούν κανένα, ενώ οι θέσεις αυτές θα έπρεπε να πληρώνονται άμεσα από άτομα διορισμένα με 12μηνη σύμβαση. 

Το αδόκιμο αυτό εργασιακό καθεστώς, σαφέστατα είναι απαράδεκτο, δημιουργώντας ευρύτερα προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία των σχολείων. Την ίδια ώρα δημιουργείται ακόμα μια κατηγορία εκπαιδευτικών, αυξάνοντας τις ήδη πολλές και άνισες ομάδες συναδέλφων μέσα στα σχολεία. Μια «εμβόλιμη» ομάδα, μεταξύ αντικαταστατών και συμβασιούχων!  

Ένας κρίκος της εκπαιδευτικής αλυσίδας που εργάζεται στα σχολεία με κάκιστες εργασιακές συνθήκες και όρους εργοδότησης είναι οι αντικαταστάτες.

Μέσα από αυτή την νέα διευθέτηση, προκύπτει και μια εξωφρενική παραδοξότητα. Το γεγονός πως για τη συγκεκριμένη κατηγορία εκπαιδευτικών που θεωρούνται αντικαταστάτες και πληρώνονται από τα κονδύλια αντικαταστάσεων, αναγνωρίζονται όροι υπηρεσίας. Ειδικότερα, αναγνωρίζεται το δικαίωμα σε άδεια ασθενείας, άδεια απουσίας για προσωπικούς λόγους και καταβολή μισθού σε περιόδους διακοπών (Χριστούγεννα – Πάσχα), αναλογικά με τους όρους υπηρεσίας των συμβασιούχων! Γιατί θεωρείται παραδοξότητα;

Επειδή για όλους τους υπόλοιπους αντικαταστάτες τέτοιοι όροι υπηρεσίας δεν υφίστανται και δεν θεωρήθηκε ποτέ σημαντικό για την Επίσημη Πλευρά να υπάρξουν! Με απλά λόγια, ο αντικαταστάτης που αναπληροί κάποιον άλλο, δεν δικαιούται να ασθενήσει, να απουσιάσει ή να πάρει μισθό τις διακοπές και δεν του αναγνωρίζεται τέτοιο δικαίωμα, ενώ ο αντικαταστάτης που αναπληροί τον … κανένα, δικαιούται και του αναγνωρίζεται ως δικαίωμα!

Συγκεκριμένα, στους αντικαταστάτες που αναπληρώνουν άλλους εκπαιδευτικούς,  με την επίκληση διαφόρων προφάσεων, δε επιτρέπεται η εγγραφή τους ως ανέργους με το πέρας της αντικατάστασής τους κατά τις περιόδους διακοπών των Χριστουγέννων και του Πάσχα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, την απώλεια εισοδημάτων.

Επίσης, για τους αντικαταστάτες δεν υπάρχει κανένα θεσμοθετημένο πλαίσιο αδειών, μιας και δεν έχει καταστεί δυνατό να κατοχυρωθεί η παραχώρηση αδειών απουσίας με πλήρεις απολαβές για αντικαταστάτες, ακόμη και αν προσκομίσουν τα απαιτούμενα πιστοποιητικά ασθενείας ή απουσίας.

Φυσικά τα πλήγματα για την ομάδα των συνάδελφων αντικαταστατών δεν σταματούν εδώ. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι πολλά και κρίσιμα και έχουν καταγραφεί αναλυτικά και στο παρελθόν. Δυστυχώς όμως, η Επίσημη Πλευρά δεν δείχνει τον απαραίτητο ζήλο για να τα επιλύσει, ενώ οι αντικαταστάτες εργάζονται στα σχολεία για σειρά ετών, κάνοντας εξαιρετικό έργο, αντίστοιχο των μόνιμων συναδέλφων.

Το δε «νέο φρούτο» με τους ολόχρονους αντικαταστάτες σε κενές θέσεις, καταδεικνύει για ακόμη μια φορά το πόσο απάνθρωπα προσεγγίζει η Πολιτεία τη συγκεκριμένη ομάδα εκπαιδευτικών.  

Πιο κάτω παρατίθενται επιγραμματικά κάποια από τα προβλήματα αυτά:

Καθεστώς εργοδότησης των αντικαταστατών: οι αντικαταστάτες, αμείβονται μόνο για τις διδακτικές ώρες του εκπαιδευτικού που αντικαθιστούν και εργάζονται ουσιαστικά με το καθεστώς του ωρομίσθιου. Τα εξωδιδακτικά καθήκοντα και υποχρεώσεις δεν περιλαμβάνονται στη μισθοδοσία.

Σύστημα Διορισμού – Κλήσης Αντικαταστατών: Κάθε χρόνο παρουσιάζονται προβλήματα στις σχολικές μονάδες και τη λειτουργία τους από το μη έγκαιρο διορισμό αντικαταστατών τόσο κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς, όσο και κατά τη διάρκειά της. Οι δε μικρές σε διάρκεια αντικαταστάσεις συνήθως δεν παραχωρούνται, με τη δικαιολογία πως δεν εντοπίζονται πρόθυμοι να τις αναλάβουν! Επίσης,  η σημερινή τακτική της ανάθεσης αντικαταστάσεων τηλεφωνικά είναι χρονοβόρα και εύλογα προκαλεί καχυποψία και δυσπιστία.

Νέο Σύστημα Διορισμών:  Με το Νέο Σύστημα Διορισμού που θα εφαρμοστεί το 2018, καθίσταται σοβαρό πλέον το ενδεχόμενο του μη επαναδιορισμού αρκετών αντικαταστατών που βρίσκονται για σειρά ετών στα σχολεία, προσφέροντας αδιάκοπα εκπαιδευτικό έργο.

Όροι εργοδότησης: Οι αντικαταστάτες εργάζονται χωρίς σαφείς όρους εργοδότησης. Ενώ εργάζονται για σειρά ετών, δεν καταγράφονται μονάδες για σκοπούς μετάθεσης, παρά το γεγονός πως πολλές φορές αναγκάζονται να αναπληρώσουν συναδέλφους πολύ μακριά από την έδρα τους. 

Η δε προσφορά τους εντός και εκτός σχολικής μονάδας δεν καταγράφεται πουθενά, σε αντίθεση με το υπόλοιπο προσωπικό που συμπληρώνει το Ατομικό Πληροφοριακό Δελτίο.

Επιμόρφωση: οι αντικαταστάτες δεν συμμετέχουν στο θεσμοθετημένο διήμερο εκπαιδευτικού και εναπόκειται στις σχολικές διευθύνσεις αν θα συμμετέχουν σε άλλες επιμορφώσεις που αφορούν το προσωπικό του σχολείου. Οι δε νηπιαγωγοί αντικαταστάτες, πολλές φορές καλούνται να ασκήσουν μέχρι και διοικητικό έργο σε μονοδιδάσκαλα νηπιαγωγεία, χωρίς καμιά καθοδήγηση και στήριξη.  

Είναι τραγικό για ένα σύγχρονο κράτος να μεταχειρίζεται το ανθρώπινό του δυναμικό με εργασιακούς όρους άλλων εποχών.

Τα πιο πάνω σκιαγραφούν σε κάποιο βαθμό τα σοβαρότατα και απαράδεκτα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι αντικαταστάτες στη Δημόσια Εκπαίδευση. Το δε «νέο φρούτο» με τους ολόχρονους αντικαταστάτες σε κενές θέσεις, καταδεικνύει για ακόμη μια φορά το πόσο απάνθρωπα προσεγγίζει η Πολιτεία τη συγκεκριμένη ομάδα εκπαιδευτικών.  

Την ίδια ώρα, σε καμιά περίπτωση δεν καθησυχάζονται οι φόβοι για περεταίρω κουτσούρεμα εργασιακών δικαιωμάτων με ό,τι αυτό ορίζεται και συνεπάγεται. Η προαναφερθείσα διευθέτηση καταδεικνύει και την κυβερνητική τάση που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια, για οικονομίστικες πρακτικές, στην παιδεία του τόπου.  Πολιτικές που επιτάσσουν τη μορφωτική πράξη, να υποτάσσεται στις απαιτήσεις της αγοράς και μόνο.

Η ανυπαρξία όρων υπηρεσίας αντικαταστατών, είναι κάτι που θα έπρεπε να υλοποιηθεί εδώ και χρόνια. Είναι τραγικό για ένα σύγχρονο κράτος να μεταχειρίζεται το ανθρώπινό του δυναμικό με εργασιακούς όρους άλλων εποχών. Πρέπει λοιπόν,  να επιλυθούν τα πολλά και σημαντικά προβλήματα που αφορούν τους όρους και τις συνθήκες εργασίας, όπως και τις ποικίλες μορφές εργασιακής ανασφάλειας και αβεβαιότητας.

Ξεκάθαρα, η μη επίλυσή τους, έχει σοβαρές και αρνητικές επιπτώσεις στο ανθρώπινο δυναμικό και αναπόφευκτα στο ίδιο το εκπαιδευτικό έργο. Ζητούμενο, ο πλήρης σεβασμός των εργασιακών δικαιωμάτων για όλους τους εκπαιδευτικούς και οι αξιοπρεπείς συνθήκες και όροι εργασίας ως αναγκαίες προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της ποιότητας στην εκπαίδευση.