Όποιος κάλυπτε την ύλη ξεμπέρδευε με τις υποχρεώσεις του τις διδακτικές και από εκεί και πέρα γινόταν παιδονόμος, γραμματέας, ψυχολόγος και παρα-ψυχολόγος, συμβουλάτορας, υπεύθυνος να κατευνάσει τους γονείς για την απειθαρχία στην τάξη, στην αυλή κ.ο.κ».

 

Της Μαίρης Κουτσελίνη*

Δεν αρκεί μόνο να ξοδεύουμε χρήματα» είπε ο κ. Νάβρατσιτς, Επίτροπος για θέματα Εκπαίδευσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν οι μαθητές στερούνται βασικών δεξιοτήτων. Και κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αλήθεια των δηλώσεών του, χωρίς αυτό να αφήνει και την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους Επιτρόπους χωρίς ευθύνες. Αλλά σε αυτές θα επανέλθουμε.

Τα αποτελέσματα στις διεθνείς έρευνες δεν είναι κεραυνός εν αιθρία, αντίθετα ήταν αναμενόμενα. Όσο και αν ως έρευνες έχουν τα προβλήματά τους, με σημαντικότερο το γεγονός ότι όσο εξασκείσαι σε αυτό που ζητούν τόσο καλύτερος φαίνεσαι, χωρίς υποχρεωτικά και να είσαι.

Υπάρχουν χώρες που έχουν σε τέτοιο βαθμό «στενέψει» το αναλυτικό τους πρόγραμμα, ώστε να είναι απλώς εξάσκηση στον τύπο ασκήσεων των ερευνών. Εν πάση, όμως, περιπτώσει, δεν είναι και άχρηστες, μια και δείχνουν ελλείψεις που δεν μπορούμε να τις αρνηθούμε: Όταν, για παράδειγμα, ένας μαθητής δεν μπορεί να βγάλει από δεδομένη κατάσταση σε διάφορους τομείς ένα συμπέρασμα ή δεν μπορεί να «διαβάσει» μια εικόνα ή μια γελοιογραφία, ή να αξιολογήσει αποτελέσματα και να επιλέξει τα σημαντικότερα, δεν φταίει η έρευνα που τα ζητά, αλλά εμείς που δεν καλλιεργούμε ανώτερες γνωστικές λειτουργίες και δεξιότητες. Τόσο απλά.  

Και εύλογα διερωτάται κανείς και οι επί σειρά ετών θιασώτες και επικριτές των μεταρρυθμίσεων, γιατί δεν τα διδάσκουμε; Ως τώρα η διδασκαλία του βιβλίου ήταν υπεράνω της διδασκαλίας των μαθητών.

Ο έλεγχος των εκπαιδευτικών για χρόνια συνοψιζόταν στο «πού βρίσκεσαι στην ύλη σου» και ο δήθεν προγραμματισμός – γραπτός μάλιστα- παρέπεμπε στις σελίδες του βιβλίου- διδακτικού εγχειριδίου.

Όποιος κάλυπτε την ύλη ξεμπέρδευε με τις υποχρεώσεις του τις διδακτικές και από εκεί και πέρα γινόταν παιδονόμος, γραμματέας, ψυχολόγος και παρα-ψυχολόγος, συμβουλάτορας, υπεύθυνος να κατευνάσει τους γονείς για την απειθαρχία στην τάξη, στην αυλή κ.ο.κ.

Πολλά τα προβλήματα και η μεταρρύθμιση πρέπει να είναι και εξωτερική και εσωτερική. Εξωτερική ως προς τους θεσμούς που δεν λειτουργούν: Κανονισμοί πειθαρχίας, αυστηρότεροι.

Δεν κάνουμε χάρη στα παιδιά που επιδίδονται σε βανδαλισμούς, εκφοβισμούς, βιαιότητες κατά πάντων, με το να τους αλλάζουμε για τιμωρία σχολείο! Αποβολή για ένα μήνα και στασιμότητα λόγω απουσιών, ίσως βοηθήσει και τους γονείς να συμπαρασταθούν στην εκπαίδευσή και παιδαγωγία τους.

Τα δικαιώματα του παιδιού δεν είναι χωρίς υποχρεώσεις. Ενίσχυση του συμβουλευτικού έργου με εκπαιδευμένους συμβούλους και επιλογή για διορισμό των καλύτερων, έναν για κάθε σχολείο όχι έναν για 10 σχολεία.

Προγράμματα ενίσχυσης και αλφαβητισμού που λειτουργούν χωρίς προγράμματα, απλώς ταλαιπωρούμε μαθητές και εκπαιδευτικούς με το να ξαναδιδάσκουν εκείνα που έκαναν στην τάξη.

Παιδιά που χάνουν για πάντα την επανένταξή τους, μια και αυτή η παραμονή στα ειδικά προγράμματα δεν έχει ημερομηνία λήξης. Και συζητούμε ύστερα αν δεν στελεχώθηκαν έγκαιρα τα σχολεία και ότι μας λείπουν 3 καθηγητές… Μακάρι να ήταν αυτά τα προβλήματά μας!

Και η εσωτερική μεταρρύθμιση ακόμη πιο δύσκολη: Συνεχής επιμόρφωση, υποχρεωτική των εκπαιδευτικών όπως γίνεται στις χώρες που υπερέχουν στους διαγωνισμούς, στο πώς διδάσκουμε τους μαθητές, πώς διδάσκονται οι δεξιότητες, πώς περιορίζουν τον από καθέδρας λόγο τους για να εργαστούν και μιλήσουν οι μαθητές, πώς ανταποκρινόμαστε σε διαφορετικές ανάγκες διαφορετικών μαθητών.

Συγγραφή εγχειριδίων για τον μαθητή, που δεν αφηγούνται απλώς την ύλη που πρέπει να απομνημονεύσει ο μαθητής. Σε ποιο άλλο σύστημα ο μαθητής και ο εκπαιδευτικός «μαθαίνουν» από το ίδιο βιβλίο;  

Ζητούμε από τους μαθητές σε δοκίμια εξετάσεων να αξιολογήσουν, δήθεν, γεγονότα και τους ζητούμε να αναμασήσουν την αξιολόγηση που γράφουν τα βιβλία ή που διαβάσαμε και τους δώσαμε. Πότε διδάξαμε τη δεξιότητα της αξιολόγησης, της ερμηνείας, της διερεύνησης, της σύγκρισης, του σχολιασμού;

Και ύστερα έρχεται και η ευθύνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Απανταχούσες με εξωτερικές εξαγγελίες: Ένταξη στα δημόσια σχολεία όλων των μεταναστών, για να μην χάνουν τις ευκαιρίες μόρφωσης.

Και βάλαμε στα σχολεία «μαθητές ακροατές», που δεν ξέρουν τη γλώσσα και δεν μπορούν να ωφεληθούν, να φοιτούν σε δημοτικά, γυμνάσια και Λύκεια, με βάση την ηλικία τους, χωρίς να γνωρίζουν τη γλώσσα.

Δεν μας είπε η ΕΕ να τους βάλουμε χωρίς να γνωρίζουν τη γλώσσα, αλλά δεν έδωσε και διαδικασίες ένταξης, ούτε αξιολόγησε πραγματικά τα αποτελέσματα των πολιτικών της. Στηρίζεται στις αναφορές κάθε κράτους, όπου ο καθένας ωραιοποιεί τα πράγματα, για να κρύψει τη γύμνια του.

Άλλες χώρες, θεσμοθέτησαν τάξεις υποδοχής, εμείς επιλέξαμε να τους βάλουμε στην τάξη «να παρακολουθούν». Ποιος ο έλεγχος των πρακτικών αυτών;

Και ύστερα όλοι εκείνοι οι σοφοί, επικριτές, χειροκροτητές, σπουδαίοι «σατράπες και συγκλητικοί» που όλα τα ξέρουν, με τις ρηξικέλευθες ιδέες και το υπερφίαλο εγώ, που ξέρουν πώς διορθώνονται τα πράγματα, φτάνει να είναι αυτοί που θα τα διορθώσουν!

Ατέλειωτη η αφήγηση της εκπαιδευτικής ταλαιπωρίας. Κάθε μέρα μπορούμε να λέμε άλλα τόσακαι πάλι να αφήνουμε πολλά πίσω. Σίγουρα, όμως, δεν αρκούν μόνο τα χρήματα. Ας προσέχει και η Ευρωπαϊκή Ένωση ποια αποτελέσματα έχουν τα χρήματα που δίνει, όχι μόνο προθέσεις. Ίδωμεν…

 

*Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Κύπρου

 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο paideia-news.com