Η Τραχεία πεύκη (γένος Pinus), οι δρύες (γένος Quercus) και όλα τα είδη των Ericaceae (ρείκια, κουμαριές, καλούνα κ.λ.π) καθώς και τα Cistus (λαδανιές) είναι τυπικά «πυρόφυτα» ή «πυρόφιλα» είδη, αν και ο πιο σωστός όρος είναι «πυράντοχα», γιατί στις περιοχές της φυσικής τους εξάπλωσης εμφανίζονται κανονικά πυρκαγιές και γι’ αυτό δείχνουν μια μεγάλη ικανότητα προσαρμογής στις συνθήκες που δημιουργεί η πυρκαγιά.

Η Τραχεία πεύκη όχι μόνο αναγεννάται εύκολα ύστερα από πυρκαγιά αλλά επωφελείται από τις συνθήκες που δημιουργεί η πυρκαγιά για να επεκτείνει την «επικράτειά» της.

Οι κώνοι σε πολλά είδη πεύκης δεν ανοίγουν παρά μόνο αν θερμανθούν στους 70^ο - 80^ο C. Οι σπόροι τους πέφτοντας σε γυμνό -μετά την πυρκαγιά- έδαφος φυτρώνουν και τα αρτίφυτρά τους εξελίσσονται γρήγορα χωρίς τον ανταγωνισμό της υπόλοιπης βλάστησης.

Εδώ φαίνεται ότι κρύβεται το μυστικό των πυράντοχων φυτών. Πρόκειται για είδη με μικρή ανταγωνιστική ικανότητα των νεόφυτών τους και τα οποία έχουν μηχανισμούς προσαρμοσμένους στην πυρκαγιά με συνέπεια να ωφελούνται από τις ευνοϊκές γι’ αυτά συνθήκες που δημιουργούνται μετά την πυρκαγιά. Δηλαδή, η πυρκαγιά επιδρά έμμεσα και όχι άμεσα.

 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Τραχεία πεύκη (Pinus Brutia), ένα τυπικό πυρόφιλο είδος. Η Τραχεία πεύκη, όπως όλες οι πέυκες είναι είδος με μικρή ανταγωνιστική ικανότητα τουλάχιστον στην νεαρή ηλικία. Έτσι ο πυκνός υπόροφος από διάφορα αείφυλλα πλατύφυλλα που δημιουργείται στις ηλικιωμένες συστάδες της εμποδίζουν την φυσική αναγέννηση. Παράλληλα, η Τραχεία πεύκη διατηρεί ένα μέρος από τους κώνους, που παράγει κάθε χρόνο, κλειστούς 5-10 χρόνια αλλά με φυτρώσιμους σπόρους.

Με την πυρκαγιά καταστρέφεται η ανταγωνιστική υποβλάστηση, οι κλειστοί κώνοι ανοίγουν και οι σπόροι πέφτουν σε ένα έδαφος απαλλαγμένο από υποβλάστηση και το στρώμα των παλιών βελόνων. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι κώνοι δεν ανοίγουν κατά την διάρκεια της πυρκαγιάς αλλά 24-48 ώρες μετά το σβήσιμό της, όταν πια το έδαφος έχει κρυώσει. Επίσης, δεν φυτρώνουν με την πρώτη βροχή αλλά μόνο το φθινόπωρο και αφού προηγηθεί βροχή ύψους 20-30 mm, που σημαίνει ότι έχει διαποτιστεί το έδαφος με τόσο νερό που να μπορεί να εξασφαλίσει την ανάπτυξη των αρτιφύτρων. Έτσι η Τραχεία πεύκη όχι μόνο αναγεννάται εύκολα ύστερα από πυρκαγιά αλλά επωφελείται από τις συνθήκες που δημιουργεί η πυρκαγιά για να επεκτείνει την «επικράτειά» της. Το γεγονός όμως ότι επωφελούνται από την πυρκαγιά δεν τα καθιστά κατ’ ανάγκην «πυρόφιλα». Τα είδη αυτά μπορούν να αναγεννηθούν θαυμάσια χωρίς πυρκαγιές και χωρίς να υποστούν οι σπόροι τους «θερμικό στρες» αρκεί να τους εξασφαλιστεί ορυκτό έδαφος απαλλαγμένο από άλλη βλάστηση.

 

* Το πιο πάνω δημοσιεύθηκε στο Ροδιακό Δάσος, σκοπός του οποίου είναι η ευημερία του δασικού πλούτου της Ρόδου.