Γράφει η Λουίζα Βογιατζή, Ψυχολόγος*

 

Αν φανταστούμε την ερωτική-συντροφική σχέση, σαν ένα πυρήνα με ζωή μέσα του και γύρω του και με έντονη και αδιάκοπη αλληλεπίδραση του μέσα με το γύρω, εύκολα θα διαπιστώσουμε ότι οι πιέσεις που δέχεται τόσο στο εσωτερικό όσο και απ’ έξω αυξάνονται συνεχώς κι ο πυρήνας αυτός συμπιέζεται τρομερά.

Μέσα στον «πυρήνα» υπάρχουν δύο άνθρωποι με συναισθηματικές ανάγκες που δεν καλύπτονται πια επαρκώς από άλλες κοινωνικές σχέσεις (συγγενικές, φιλικές ακόμη και απλά γειτονικές ή επαγγελματικές) και γι’ αυτό «περιμένουν» πάρα πολλά απ’ το σύντροφο τους. Απ’ έξω υπάρχουν επαγγελματικές και οικονομικές πιέσεις και ανασφάλεια, αυξημένες καταναλωτικές ανάγκες, κινητικότητα, δύο ή περισσότερες δουλειές, άγχος που επιβαρύνει τον καθένα χωριστά και αναπόφευκτα πιέζει τη σχέση.

Πάρα πολλές σχέσεις δεν αντέχουν την πίεση και «σπάνε». Αυτό το «σχήμα» είναι ένας τρόπος να δούμε και να εξηγήσουμε κάπως συνοπτικά το τι συμβαίνει και οι άνθρωποι μένουν χωρίς σύντροφο, αλλά φυσικά υπάρχουν και πολλοί επιμέρους λόγοι. Διαπιστώθηκε σε έρευνες που έγιναν, ότι έχουν αλλάξει οι προσδοκίες των νεότερων γενεών από τις συντροφικές σχέσεις σε σύγκριση με τις παλιότερες. Πιο συγκεκριμένα, άντρες και γυναίκες γεννημένοι μεταξύ 1916-1945 θεωρούσαν υλιστικές αξίες (παροχή οικονομικής και φυσικής ασφάλειας) πολύ σημαντικές σαν κριτήρια επιλογής συντρόφου.

Υπό την πίεση όλων αυτών των διλημμάτων οι σχέσεις συχνά μοιάζουν βουνό, φυλακή, άπιαστο όνειρο, ανεπιθύμητος μπελάς ή όλα αυτά μαζί, ανάλογα με την ψυχική κληρονομιά και την ιδιοσυγκρασία του καθένα.

Για αυτούς που γεννήθηκαν μεταξύ 1945-1991 μπαίνουν σε πρώτη μοίρα αξίες όπως η κατανόηση, η ικανότητα επικοινωνίας, η ελκυστικότητα. Ενώ όμως οι πρώτες είναι πολύ συγκεκριμένες και εύκολα αναγνωρίσιμες, οι δεύτερες είναι δύσκολο να προσδιοριστούν και πολύ εύκολο να μεταβληθούν ή να αμφισβητηθούν. Έτσι λοιπόν μας συμβαίνει τη μια μέρα να πιστεύουμε ότι βρήκαμε τον άνθρωπο που πληροί όλα όσα επιθυμούμε από το σύντροφο μας και την άλλη να αναρωτιόμαστε τι κοινό έχουμε εμείς μ’ αυτό τον άνθρωπο.

Ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας που έχει κάνει δύσκολη τόσο τη δημιουργία όσο και τη διατήρηση των σχέσεων είναι η τρομερή σύγχυση που επικρατεί σε σχέση με τους ρόλους των δύο φύλων. Μέσα στον ψυχισμό των ανδρών και των γυναικών διεξάγεται μια πραγματική μάχη μεταξύ παλιών και νέων προτύπων, τα οποία φαίνεται πως στους νέους ανθρώπους και σ’ αυτή την εποχή που διανύουμε είναι εξίσου ισχυρά.

Τι σημαίνει είμαι άντρας/ γυναίκα, τι περιμένω, τι επιθυμώ, τι απαιτώ από τον εαυτό μου και τι από το άλλο φύλο, είμαι τελικά το δυνατό ή το αδύναμο φύλο, θέλω να εξαρτώμαι (συναισθηματικά, κοινωνικά, οικονομικά) ή, θέλω ανεξαρτησία, θέλω να δεσμευτώ ή θέλω ελευθερία, θέλω να φροντίσω ή θέλω να με φροντίσουν, θέλω παιδιά και οικογένεια ή μπορώ και χωρίς αυτά;

Υπό την πίεση όλων αυτών των διλημμάτων οι σχέσεις συχνά μοιάζουν βουνό, φυλακή, άπιαστο όνειρο, ανεπιθύμητος μπελάς ή όλα αυτά μαζί, ανάλογα με την ψυχική κληρονομιά και την ιδιοσυγκρασία του καθένα.

Αυτό που σίγουρα δεν πρέπει να κάνει είναι να ζει μέσα στη δυστυχία περιμένοντας ότι μόλις βρει ταίρι θα γίνει ευτυχισμένος

Υπάρχουν άνθρωποι που είναι φτιαγμένοι για να είναι μόνοι;

Είμαστε κοινωνικά ζώα, και μέχρι στιγμής τουλάχιστον δεν έχει αποδειχθεί το αντίθετο. Αυτό σημαίνει ότι ο κανόνας είναι πως (ο καθένας με τον τρόπο του) αποζητάμε τη συντροφικότητα και οι λίγες μάλλον εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν τα καταφέρνουν να κάνουν ή να διατηρήσουν σχέσεις, όχι γιατί «είναι φτιαγμένοι» για να είναι μόνοι αλλά μάλλον γιατί δεν έμαθαν (στα πρώτα χρόνια της ζωής τους) να κάνουν σχέσεις με τρόπο που να ικανοποιούνται τόσο οι ίδιοι όσο και αυτοί με τους οποίους σχετίζονται.

Πώς μπορεί να περνάει καλά κάποιος το διάστημα που είναι μόνος και δεν έχει κάποια σχέση;

Όλα δείχνουν πως το πόσο καλά ή άσχημα νιώθουμε μέσα σε μία κατάσταση δεν εξαρτάται τόσο από τις αντικειμενικές συνθήκες που αντιμετωπίζουμε όσο από τη δική μας υποκειμενική αξιολόγηση της κατάστασης αυτής σε σχέση με τις προσδοκίες μας.

Αν θέλουμε να βρούμε εδώ και τώρα τη σχέση της ζωής μας κι αυτή αργεί, μπορεί να νιώθουμε δυστυχισμένοι, ακόμα κι αν τα περισσότερα πράγματα στη ζωή μας πάνε καλά. Ίσως λοιπόν, ένας τρόπος να περνάμε καλύτερα, έστω και χωρίς σχέση, να είναι το να εκτιμήσουμε περισσότερο αυτά που έχουμε εκείνη τη στιγμή και να ασχοληθούμε περισσότερο με ό,τι καλό έχουν να μας δώσουν αυτά αντί να αισθανόμαστε ελλιπείς επειδή δεν έχουμε σχέση.

Άλλωστε όσο πιο καλά καταφέρνει να περνάει κανείς όταν είναι μόνος του, τόσο πιο πολλές πιθανότητες έχει να περνάει καλά και μέσα σε μια σχέση.

Κανένας σύντροφος δεν μπορεί να τα έχει όλα, καμία σχέση να μας προσφέρει τα πάντα και να μας δώσει εγγύηση ζωής

Τι μπορεί να κάνει κάποιος που δυσκολεύεται να βρει ταίρι;

Αυτό που σίγουρα δεν πρέπει να κάνει είναι να ζει μέσα στη δυστυχία περιμένοντας ότι μόλις βρει ταίρι θα γίνει ευτυχισμένος, αυτή είναι η σίγουρη συνταγή της αποτυχίας. Καταρχήν να σκέφτεται ότι κάπου ανάμεσα στους τόσους πολλούς ανθρώπους τριγύρω, δεν μπορεί, υπάρχουν σίγουρα περισσότεροι από έναν που θα μπορούσαν να είναι «το ταίρι του» κι ότι κάποια στιγμή θα το βρει!

Απαραίτητο, όπως και για τα περισσότερα πράγματα που μας δυσκολεύουν, είναι να αναθεωρήσουμε ή να χαμηλώσουμε τις προσδοκίες μας. Λέγεται βέβαια εύκολα και γίνεται πολύ δύσκολα αλλά είναι η Νο 1 δυσκολία των ανθρώπων της εποχής μας. Κανένας σύντροφος δεν μπορεί να τα έχει όλα, καμία σχέση να μας προσφέρει τα πάντα και να μας δώσει εγγύηση ζωής. Υπάρχουν όμως πάρα πολλοί που μπορούν να μας δώσουν αρκετά και με κάποιον απ’ αυτούς αξίζει να το προσπαθήσουμε. 

Το κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά στο περιοδικό Winners τράπεζας Πειραιώς