Γράφει ο Πάρης Χαραλάμπους 

 

Η Έλενα Μουστάκα είναι μια τέτοια περίπτωση ανθρώπου που ενώ είχε μια στρωμένη ζωή και μια καριέρα στα σκαριά, τα παράτησε όλα και αποφάσισε να πάει στη Λέσβο για να προσφέρει τη βοήθεια της σε όλους αυτούς που την είχαν ανάγκη. Ενάμιση χρόνο μετά και η Έλενα ζει πλέον μόνιμα στη Λέσβο, προσπαθώντας καθημερινά να κάνει πιο ανθρώπινες και πιο αξιοπρεπείς τις συνθήκες διαβίωσης του μεγάλου αριθμού προσφύγων που διαμένει στα μη κατάλληλα κέντρα φιλοξενίας του νησιού.   

Η CITY FREE PRESS και ο δημοσιογράφος Πάρης Χαραλάμπους, βρέθηκαν στη Λέσβο και μίλησαν με την Κύπρια εθελόντρια Έλενα Μουστάκα, για την απόφαση της να αλλάξει όλη της τη ζωή και να αφοσιωθεί στον εθελοντισμό.

Γράφοντας αυτό το κείμενο, συνειδητοποίησα πώς νιώθω πολύ περήφανος για την καταγωγή μου, έστω κι αν ζω για χρόνια μακριά από την Κύπρο. Περήφανος που έχουμε τέτοιου είδους ανθρώπους, οι οποίοι μας εκπροσωπούν με τον καλύτερο τρόπο –προσφέροντας σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη.

 

Μια Κύπρια από τη Λεμεσό που ενώ σχεδίαζε αλλιώς τη ζωή της, ανέτρεψε τα πάντα σε ένα βράδυ, και βρέθηκε στη Λέσβο να βοηθάει αυτούς που έχουν ανάγκη, προσφέροντας μια αγκαλιά και ένα χάδι. Προσφέροντας ζεστασιά και ασφάλεια, την οποία έχασαν μαζί με τα γκρεμισμένα σπίτια τους, πίσω στη Συρία.

Η ζωή μου δεν είναι στην άκρη, ούτε νιώθω πώς άφησα κάτι πίσω, η ζωή μου είναι εκεί που πρέπει να είναι.

Πώς ξεκίνησε όλο αυτό; Πώς βρέθηκες στη Λέσβο;

Ήμουν σε μια φάση που έκανα μια αλλαγή στη ζωή μου όσον αφορά τον τόπο διαμονής μου. Τότε (2015), είχα αποφασίσει και ετοιμαζόμουν να μετακομίσω Ισπανία, για να εργαστώ αλλά και για να ξεκινήσω το μεταπτυχιακό μου. Ήταν το διάστημα που το προσφυγικό βρισκόταν στο ζενίθ του. Οι ειδήσεις καθημερινά έδειχναν το τι συνέβαινε στη Λέσβο, έβλεπα φωτογραφίες, βίντεο και όπως ήταν αναμενόμενο όλη αυτή η κατάσταση με επηρέασε.  

Εκατομμύρια άνθρωποι που έχασαν τα σπίτια τους από τη μια στιγμή στην άλλη και πάλευαν με τα κύματα για να σωθούν και όλο αυτό κατέληγε στην Ελλάδα. Γεγονός που με επηρέασε ακόμη περισσότερο, αφού ένιωθα πώς όλο αυτό γίνεται στον τόπο μου, έξω από την πόρτα μου. Μπορούσε να ήμουν εγώ ή τα αδέρφια μου, είχα δει και τη φωτογραφία με το νεκρό μωρό στην παραλία και σε συνδυασμό με όλα όσα διάβαζα εκείνη την περίοδο, αποφάσισα χωρίς πολύ σκέψη να κλείσω εισιτήριο χωρίς επιστροφή για Μυτιλήνη.

 

Δεν φοβήθηκες για όλο αυτό το «άγνωστο» ταξίδι που ξεκινούσες;

Γενικά είμαι άνθρωπος που δεν φοβάμαι να ταξιδέψω ούτε και να ρισκάρω. Όχι, δεν με φόβισε, αντιθέτως ένιωσα πως δεν ήταν επιλογή μου το αν θα πάω Μυτιλήνη, έπρεπε να το κάνω. Ευτυχώς οι διαδικασίες δεν ήταν ούτε χρονοβόρες, ούτε δύσκολες. Λίγη μελέτη στο διαδίκτυο για τους υφιστάμενους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται εκεί, λίγη οργάνωση και έφυγες. Σήμερα είμαι εδώ, ενάμιση χρόνο μετά και συνεχίζουμε.

Πέρασα πολύ δύσκολα και ψυχοφθόρα σωματικά και ψυχικά, όταν ήρθα πρώτη φορά στο νησί. Δουλεύαμε 48ωρα χωρίς ύπνο και ξεκούραση, σήμερα όμως μπορώ να σου πω με όλη μου τη ψυχή, ότι το άξιζε.

Πως πήρες μια τόσο σημαντική απόφαση όμως να τα αφήσεις όλα πίσω και να γίνεις εθελόντρια;

Ήμουν μια κοπέλα που είχε την προσωπική της ζωή σε τάξη. Μια καριέρα που αναπτυσσόταν συνεχώς, είχα τη δυνατότητα να ικανοποιώ τα θέλω μου, να αποκτώ υλικά αγαθά, αλλά παρόλα αυτά δεν ήμουν γεμάτη, δεν ένιωθα ευτυχισμένη, κάτι έλειπε μέσα μου. Η ζωή μου δεν είναι στην άκρη, ούτε νιώθω πώς άφησα κάτι πίσω, η ζωή μου είναι εκεί που πρέπει να είναι. Κάνω κάτι το οποίο με κάνει ευτυχισμένη και δεν θα μπορούσα να φανταστώ τον εαυτό μου σε άλλο σενάριο. Πλέον είμαι πολύ ήρεμη  και σίγουρη για μένα, είμαι σε ένα δρόμο που επέλεξα και που με εκφράζει απόλυτα.

Πέρασα πολύ δύσκολα και ψυχοφθόρα σωματικά και ψυχικά, όταν ήρθα πρώτη φορά στο νησί. Δουλεύαμε 48ωρα χωρίς ύπνο και ξεκούραση, σήμερα όμως μπορώ να σου πω με όλη μου τη ψυχή, ότι το άξιζε.

 

Σήμερα που μιλάμε το κέντρο φιλοξενεί 4500 άτομα, ενώ κανονικά έχει δυνατότητα φιλοξενίας 1500 ατόμων. Αντιλαμβάνεσαι λοιπόν ότι φιλοξενεί και προσφέρει υπηρεσίες σε αριθμό τριπλάσιο από αυτόν που δύναται.

Πώς ήταν δηλαδή όταν πρωτοήρθες στη Λέσβο;

Έζησα το απόλυτο σοκ. Ήταν μια εποχή που είχαμε εισροές συνέχεια από Τουρκία ειδικά τις βραδινές ώρες. Εγώ έφτασα Νοέμβρη, όταν ήδη άρχισε να χειμωνιάζει και το κρύο ήταν αρκετά τσουχτερό. Δεκέμβρη άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα περιστατικά υποθερμίας. Εγώ ήμουν στον Μόλυβο με μια οργάνωση στις βάρκες, ήμουν εκεί όταν έβγαινε ο κόσμος για να τους δώσουμε στεγνά ρούχα, να ντύσουμε τα μωρά γιατί όσο μένανε με βρεγμένα ρούχα τόσο πιο μεγάλη πιθανότητα υπήρχε να πάθουν υποθερμία σε βαριά μορφή.

Χωρίζαμε τις γυναίκες με τους άντρες, εξυπηρετούσαμε πρώτα τις γυναίκες και τα μωρά και μετά τους άντρες. Οι συνθήκες ήταν άθλιες ,το hotspot στην Μόρια είχε την ικανότητα να εξυπηρετεί τις πρώτες ανάγκες των επειγόντων περιστατικών που έφταναν στο νησί. Ένας αριθμός δηλαδή της τάξης των 500 ατόμων, με τις υπόλοιπες 2000 να μένουν έξω και να φτιάχνουν μόνοι τους σκηνές για να κοιμηθούν το βράδυ και να καίνε πλαστικά για να ζεσταθούν, αφού δεν υπήρχε κανείς για να τους βοηθήσει. Σήμερα ποια είναι η κατάσταση; Εμείς οι απ’ έξω νιώθουμε πώς έχουν ηρεμήσει λίγο τα πράγματα.

Καθόλου. Σήμερα που μιλάμε το κέντρο φιλοξενεί 4500 άτομα, ενώ κανονικά έχει δυνατότητα φιλοξενίας 1500 ατόμων. Αντιλαμβάνεσαι λοιπόν ότι φιλοξενεί και προσφέρει υπηρεσίες σε αριθμό τριπλάσιο από αυτόν που δύναται. Όσο και να προσπαθείς να καλύψεις τις ανάγκες όλου αυτού του κόσμου σε αυτή την έκταση, δεν μπορείς. Είναι λες και βάζεις σε ένα κανονικό δωμάτιο 20 άτομα και τους ζητάς να επιβιώσουν.

Δεν μπορώ να σκεφτώ πως εγώ θα είμαι ευτυχισμένη και ο δίπλα μου θα υποφέρει. 

Γιατί επέλεξες να έρχεσαι και να ξαναέρχεσαι εδώ στην Λέσβο;

Γιατί όταν ήρθα και είδα με τα δικά μου μάτια τι συμβαίνει, τότε κατάλαβα το πόσο ανάγκη μας έχουν, δεν θεωρώ ότι είμαι ήρωας όμως ούτε κάτι το ιδιαίτερο. Ήρθα στη Λέσβο πρώτη φορά από περιέργεια, ένιωθα ασφάλεια λόγω της γλώσσας, ενώ είχα και κάποιες οικονομίες στην άκρη που με κράτησαν για ένα διάστημα. Όταν έκλεισα εισιτήριο για Λέσβο, είχα αρκετά εφόδια μαζί μου για να νιώθω εντάξει.

Αυτά που είδα όμως όταν ήρθα, με ανάγκασαν να μην μπορώ να φύγω. Πλέον νιώθω ότι η παραμονή μου εδώ είναι μονόδρομος, δεν έχω άλλη επιλογή. Αν είσαι άνθρωπος, δεν μπορείς να το κάνεις αυτό, μεγάλωσα σε μια οικογένεια που έπρεπε πάντα να δώσεις κάτι απ’ αυτό που είχες. Δεν είχαμε ποτέ το «να είμαστε εμείς καλά, και οι άλλοι ας πεινάνε», ήταν μια φιλοσοφία που οι γονείς μου πέρασαν τόσο σε εμένα, όσο και στα αδέρφια μου.

Δεν μπορώ να σκεφτώ πως εγώ θα είμαι ευτυχισμένη και ο δίπλα μου θα υποφέρει. Είμαι πραγματικά ευτυχισμένη όταν φροντίζω να αφήνω ένα πολύ θετικό αποτύπωμα στους γύρω μου. Από την οικογένεια μου, μέχρι τη χώρα μου και γενικότερα τον κόσμο στον οποίο ζω.

 

Τι είναι εθελοντής για σένα;

Το να είσαι εθελοντής είναι μια εμπειρία ζωής που όλοι πρέπει να τη ζήσουν, έστω μία φορά. Θα σου δώσει πρόσβαση σε εικόνες και πραγματικότητες που δεν μπορείς να αποκτήσεις διαβάζοντας ένα βιβλίο ή βλέποντας ειδήσεις, γιατί κάποιες φορές πρέπει να δεις, να νιώσεις, να αγγίξεις και να εισπράξεις ακριβώς το τι συμβαίνει γύρω σου.

Τα συναισθήματα δεν τα μοιράζεσαι από το τηλέφωνο ή από μηνύματα, πρέπει να μάθουμε επιτέλους ότι για να πούμε πώς βιώσαμε κάτι, πρέπει να το ζήσουμε στις πραγματικές του διαστάσεις.

Πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτοί οι άνθρωποι φεύγουν από την πατρίδα τους, αφήνουν τα σπίτια τους και τη ζωή τους επειδή έχουν πόλεμο και φοβούνται, όπως αντίστοιχα θα φοβόμασταν κι εμείς.

Δηλαδή;

Πραγματική διάσταση είναι όταν βοηθάς μια γυναίκα 7 μηνών που αιμορραγεί, όταν παίρνεις αγκαλιά ένα μωρό από τη βάρκα σοκαρισμένο και φοβισμένο ή όταν προσπαθείς να βρεις κάποια αυτά τα 10,000 παιδιά που εξαφανίστηκαν στην διαδρομή της σωτηρίας και να βλέπεις τις μανάδες να κλαίνε με λυγμούς. Είναι εξωπραγματικό.

Ποια η δική σου γνώμη σχετικά με το κλίμα ξενοφοβίας και ρατσισμού που αναπτύσσεται σε Ευρώπη και Αμερική;

Το γεγονός πως υπάρχει ξανά μια απότομη έξαρση αυτών των φαινομένων σε έναν ελεύθερο κόσμο, είναι σίγουρα ανησυχητικό. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν επιζώντες του Άουσβιτς, η ζωντανή ιστορία του ΒΠΠ που δεν είναι πολύ μακριά και παρόλο που το βλέπουμε, εξακολουθούμε να επιστρέφουμε σε αυτά τα ανησυχητικά γεγονότα.

Ως εθελόντρια που προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια, δεν υπάρχουν διακρίσεις. Ο δικός μου χρυσός κανόνας είναι να προσφέρω σε όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα από την εθνικότητα, τη θρησκεία, το φύλο, τη σεξουαλική προτίμηση ή οτιδήποτε άλλο.  Προσωπικά πιστεύω πώς αν καταφέρεις και σβήσεις ότι υποτίθεται σε χωρίζει και σε διαφοροποιεί από τον δίπλα σου, τότε ανακαλύπτεις πράγματα τα οποία δεν μπορούσες ούτε να φανταστείς.

Ήμουν πολύ τυχερή γιατί μεγάλωσα με πολλή αγάπη και κατανόηση, γεγονός που μου επέτρεψε να αναρωτιέμαι για όλα όσα γίνονταν γύρω μου και να μπορώ να καθορίζω εγώ τι είναι σωστό και τι λάθος. Όταν ήρθα στη Λέσβο κατάλαβα πως οι ταμπέλες που βάζουμε δεν ισχύουν καθόλου, γιατί εγώ δέχτηκα βοήθεια από ανθρώπους που δεν το περίμενα και έδωσα αντίστοιχα σε άλλους τόσους.

Στην Κύπρο παρόλο που έχουμε ανεπτυγμένες ευαισθησίες όσον αφορά τέτοια θέματα, δεν έχουμε γνώση του οργανωμένου εθελοντισμού.

Τι εννοείς όταν λες ότι δέχτηκες βοήθεια;

Το πρώτο διάστημα, όταν εργαζόμουν για 15 με 20 ώρες την ημέρα χωρίς φαγητό, με πλησίασε ένας πρόσφυγας που μόλις είχε φτάσει στο νησί, είχε μαζί του ένα κουτί μπισκότα και μου λέει έλα κάτσε να φας είσαι χλωμή. Σκέφτηκε εμένα, ένας άνθρωπος που πέρασε τα μύρια όσα μέχρι να πατήσει ασφαλής στη στεριά.

Πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτοί οι άνθρωποι φεύγουν από την πατρίδα τους, αφήνουν τα σπίτια τους και τη ζωή τους επειδή έχουν πόλεμο και φοβούνται, όπως αντίστοιχα θα φοβόμασταν κι εμείς.

 

Αντίστοιχα στην Κύπρο, υπάρχουν οργανώσεις για τους πρόσφυγες;

Στην Κύπρο παρόλο που έχουμε ανεπτυγμένες ευαισθησίες όσον αφορά τέτοια θέματα, δεν έχουμε γνώση του οργανωμένου εθελοντισμού. Αυτή τη στιγμή φιλοξενούνται 300 άτομα στο κέντρο και καθημερινά φτάνουν κι άλλοι. Η Πολιτική Άμυνα με το Κέντρο Ασύλου κάνουν πολύ μεγάλη προσπάθεια, αλλά στην Κύπρο ακόμη δεν είναι τόσο συντονισμένοι όπως στην Ελλάδα.

Το τμήμα Ασύλου για παράδειγμα δεν έχει εθελοντές σε μόνιμη βάση μέσα στα κέντρα. Δεν υπάρχουν οργανώσεις όπως εδώ στη Λέσβο και το μεγαλύτερο πρόβλημα στην Κύπρο είναι στο ότι ο εθελοντής δουλεύει μόνος του ή σε συνεννόηση με άλλους εθελοντές. Πηγαίνουν στο κέντρο, αφήνουν κάποια πράγματα και φεύγουν.

 

Μίλησε μας λίγο για την οργάνωση που ίδρυσες στην Ελλάδα και τα μελλοντικά σας σχέδια.

Η οργάνωση λέγεται «Καλύτερες Μέρες Ελλάδα» και είναι μια ντόπια ΜΚΟ, στην οποία είμαι συνιδρυτής. Κάναμε αυτόν τον οργανισμό το περασμένο έτος, για να μπορέσουμε να προσφέρουμε οργανωμένη βοήθεια ως εθελοντές, σε όλη την Ελλάδας, πέραν από τα όρια της Μυτιλήνης.

Τώρα προσπαθούμε να δημιουργήσουμε το 3ο μεγάλο μας project, ενώ παράλληλα τρέχουν κι άλλες ιδέες και συνεργασίες. Θέλουμε να δημιουργήσουμε την υποδομή και να δώσουμε τις δυνατότητες σε ντόπιους και πρόσφυγες να μπορούν να κάνουν διάφορες δραστηριότητες μαζί, σε συνεργασία με ντόπιους οργανισμούς.

Δεν είμαστε διαφορετικοί, μας έκαναν να αισθανόμαστε όμως έτσι. Τη διαφορετικότητα λοιπόν αυτή, δεν την αντιμετωπίζουμε όταν την πολεμάμε, αλλά όταν δε θα μπορούμε να τη διακρίνουμε πια. Ποτέ δεν είναι αργά να βοηθήσουμε όποιον το έχει ανάγκη.