Της Μαρίας Χριστοφόρου*

Νάρκισσος: Ένα από τα πιο πολυσυζητημένα πρόσωπα στην ελληνική μυθολογία! Έχει δώσει έναυσμα, τροφή, έμπνευση σε χιλιάδες καλλιτέχνες ανά το παγκόσμιο. Σεναριογράφοι, συγγραφείς, ζωγράφοι, μουσικοί, μεγαλούργησαν μέσα από τον μύθο του.

Σύμφωνα με την παράδοση ο Νάρκισσος πεθαίνει αυτό-θαυμαζόμενος στο νερό του ποταμού Κηφισού, που χρησιμοποιούσε ως κάτοπτρο. Το selfie, δηλαδή το αυτό-πορτραίτο ή αυτό-φωτογραφία έχει γίνει παγκόσμια μόδα κυρίως μέσω smartphones ή webcams.

Ας μην ξεχνούμε ότι η ωραιοπάθεια είναι πανάρχαιο και ανθρώπινο χαρακτηριστικό, που υπάρχει λίγο ή πολύ σε κάποιους από εμάς.

Ακόμη και οι πιο συντηρητικοί από εμάς, έχουμε ποζάρει, έστω και μια φορά,  σε μία πόζα Selfie! Στο Facebook, στο Twitter και στο Instagram, υπάρχει καταιγισμός τέτοιων φωτογραφιών. Είναι, λοιπόν, το selfie μια μορφή ναρκισσισμού ή απλώς ένα μοντέρνο μέσω επικοινωνίας; Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, η εύχρηστη χρήση του διαδικτύου, η καθημερινή επαφή μας με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και, κατά συνέπεια, η άμεση εικονική αναγνωσιμότητα στον παγκόσμιο ιστό, ενισχύουν πολλές φορές, ίσως έμμεσα, την έκφραση του ναρκισσισμού. 

Ας μην ξεχνούμε ότι η ωραιοπάθεια είναι πανάρχαιο και ανθρώπινο χαρακτηριστικό, που υπάρχει λίγο ή πολύ σε κάποιους από εμάς. Φυσικά, δεν είναι κατακριτέο να βγάζουμε selfie ή να έχουμε προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και είναι φυσικό επακόλουθο να ανεβάζουμε προσωπικές  φωτογραφίες.  «On line» όλοι οι άνθρωποι κοινωνικοποιούνται εύκολα και  γρήγορα,  κάνουν νέους φίλους και κρατούν επαφή με παλιούς.

Το αξιοσημείωτο είναι με πόση ευκολία ένας χρήστης κάνει Like σε μια ωραία, μέτρια ή και κακόγουστη φωτογραφία!

Είναι όμως, τραγικό, να ζητάς απεγνωσμένα ένα λεπτό διασημότητας και να θυσιάζεις στον βωμό του like,  την προσωπική σου εικόνα αποζητώντας ένα κλικ και έμμεσα, ίσως, επιβεβαίωση και αυτοπραγμάτωση. 

Το αξιοσημείωτο είναι με πόση ευκολία ένας χρήστης κάνει Like σε μια ωραία, μέτρια ή και κακόγουστη φωτογραφία! Ίσως γιατί δεν σκεφτόμαστε και πολύ όσον αφορά την χρήση του like και απλώς γίνεται ενστικτωδώς σε κλάσματα δευτερολέπτου!

Υπάρχει αναμφισβήτητα και η καλοπροαίρετη και σεβαστή άποψη για το selfie. Ότι, δηλαδή, είναι ένας νέος και μοντέρνος τρόπος επικοινωνίας, μάλιστα ιδιαίτερα  χαριτωμένος πολλές φορές. Κάποιες φορές μπορεί το selfie να γίνει και άποψη:  Παραδείγματα γυναικών που ποζάρουν ακομπλεξάριστα αμακιγιάριστες.

Επίσης είναι το παράδειγμα του πάπα Φραγκίσκου, που  έσπασε το πρωτόκολλο της Αγίας Έδρας και φωτογραφήθηκε με νεαρούς σε μία πόζα selfie . Έτσι έχουμε και την αξιόλογη χρήση του selfie, όπου διά μέσου του, μεταφέρουμε διάφορα κοινωνικά μηνύματα. Αυτή είναι, εξάλλου, και η τεράστια δύναμη της εικόνας σε συνδυασμό με την τεχνολογία: Οι άνθρωποι περνούν μιαν άποψη και απεγκλωβίζονται από τα κλισέ καταργώντας τον καθωσπρεπισμό και την υποκρισία.

Όμως, η μανιώδης τάση για selfie, επί καθημερινής βάσεως, στο σπίτι, στη δουλειά, στο πάρκο, στην μπυραρία… ίσως κάποιες φορές  μας εμποδίζει να χαρούμε τη μαγεία της στιγμής. Αυτό-πραγματευόμαστε, δηλαδή, μέσα από το selfie. Δεν απολαμβάνουμε, δεν ζούμε, δεν αισθανόμαστε συνειδητά σε κάθε κύτταρο μας τη στιγμή, ακόμη και την ίδια τη ζωή. Αποσκοπούμε απεγνωσμένα να επιδείξουμε μιαν ευτυχία, η οποία είναι πολλές φορές εικονική και όχι πραγματική. Χωρίς να απορρίπτουμε, φυσικά, ότι μια στιγμή μπορεί να είναι και να φαίνεται ευτυχισμένη!

Ο ναρκισσισμός στο διαδίκτυο παίρνει διάφορες διαστάσεις. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να ανεβάζουν τις πιο όμορφες φωτογραφίες τους και, κάποιες φορές, αυτές είναι ρετουσαρισμένες και ενισχύονται με εντυπωσιακό κείμενο. Πολλές φορές το κείμενο αυτό είναι αναληθές και δεν αντιπροσωπεύει τον χρήστη και τη ζωή του.  

Σε κάποιες περιπτώσεις η φωτογραφία του χρήστη είναι ψεύτικη, έτσι έχουμε ένα πλαστό προφίλ . Πολλές φορές δείγμα ναρκισσισμού είναι όταν ο χρήστης έχει την τάση να προσθέτει  πάρα πολλούς φίλους στα social media, έτσι δημιουργείται η εντύπωση ότι είναι «κάποιος σημαντικός». Σύμφωνα με στατιστικές, ένας αριθμός των χρηστών του facebook τείνουν να έχουν την τάση του ναρκισσισμού περισσότερο από τους μη χρήστες.

Διαχρονικά, το τέλος του νάρκισσου είναι τραγικό. Ερωτεύεται τον εαυτό του, και αυτό-εγκλωβίζεται στην εικόνα του! Εάν συμφωνούμε ότι η ζωή μας αποτελείται από ένα κράμα στιγμών, ευτυχισμένων στιγμών, θα πρότεινα να ζήσουμε την στιγμή μέσα από τα δικά μας μάτια.

 

Το κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά στο paideia-news.com

* Η Μαρία Χριστοφόρου είναι Ακαδημαϊκός, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Τμήμα Σχεδιασμού και Πολυμέσων, Εικαστικός