Η αφορμή για το συγκεκριμένο άρθρο δόθηκε όταν σε ένα φιλικό τραπέζι, εκεί που κάθονται οι «μιτσιοί», ξεκίνησε μια συζήτηση σχετικά με το σεξ και τις προφυλάξεις. «Εγώ εν χρησιμοποιώ προφυλακτικό» μας λέει ο Νικόλας (22 ετών), «σχεδόν ποττέ, εν μου αρέσκει η αίσθηση».

Το έλεγε με αυτοπεποίθηση, χωρίς να φαίνεται να τον απασχολεί κανένας κίνδυνος, εκτός βέβαια από την εγκυμοσύνη: «Οκ, μια φορά έτυχε τζαι επέθανα που το άγχος, αλλά ευτυχώς ήπιε το χάππι της επόμενης τζαι όλα καλά».

Μια στάση που μάλλον είναι πιο διαδεδομένη απ’ όσο νομίζουμε, αφού μόλις τον περασμένο Νοέμβριο τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν σε σχέση με τα περιστατικά του ιού HIV, αλλά και άλλων ΣΜΝ (σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων), όπως η σύφιλη, ήταν απογοητευτικά.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας, σημειώθηκε αύξηση των νέων οροθετικών περιστατικών του ιού HIV/AIDS στην Κύπρο από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Οκτώβριο του 2017, ενώ εκτιμάται πως οι νέες μολύνσεις θα είναι περισσότερες από την αντίστοιχη περίοδο πέρσι μέχρι το τέλος του 2017.

Όπως, μάλιστα, αναφέρουν τα Εθνικά Επιδημιολογικά Δεδομένα για το 2016, καταγράφηκαν 79 νέα οροθετικά περιστατικά του ιού HIV/AIDS που αφορούν κυρίως πρόσωπα της παραγωγικής ηλικίας.

Και ο λόγος που συμβαίνει αυτό; Η άγνοια κινδύνου λόγω ηλικίας ή η άγνοια γενικότερα γύρω από θέματα προφύλαξης; Φταίει που δεν εκπαιδεύουμε τους νέους για το σεξ από νωρίς ή η μη προφύλαξη είναι μια μόδα που θεωρείται μαγκιά.

Σε μια προσπάθεια να καταλάβουμε λίγο τους λόγους που υπάρχει μια τέτοια αποστροφή στο θέμα «σεξουαλική προφύλαξη», μιλήσαμε σε 11 νέους -μέχρι 25 ετών- για να μας εξηγήσουν τι επιλέγουν οι ίδιοι και φυσικά, γιατί το επιλέγουν.

Διάβασε κι αυτό: Έξι 20χρονοι Κύπριοι μάς λένε τι γνωρίζουν για το σεξ

«Προφυλακτικό, μόνο όταν δεν έχω σχέση…», Μαρία, 22 ετών

Δεν έχω κάποια σταθερή σχέση αυτή την περίοδο, έτσι φροντίζω όποτε έρχομαι σε ερωτική επαφή με κάποιον άντρα να βεβαιώνω από την αρχή το θέμα της προφύλαξης. Όταν όμως διατηρούσα δεσμό για καιρό δεν χρησιμοποιούσαμε προφύλαξη, αφού φρόντιζα να παίρνω το χάπι της επόμενης ημέρας, έπειτα από κάθε σεξουαλική επαφή.

«Επιλέγω να κάνω σεξ με άτομα που μου βγάζουν μια καθαριότητα», Μάριος, 22 ετών

Συνήθως οι κοπέλες που επιλέγω να έρθω σε επαφή, είναι άτομα τα οποία έχω φροντίσει να γνωρίσω λίγο πριν και να μάθω ότι είναι υγιείς. Σύμφωνα πάντα με τα όσα μου λένε βέβαια. Τότε και μόνο προχωράω μαζί τους χωρίς προφυλάξεις, αφού όπως και να το κάνουμε, χωρίς προφυλακτικό η αίσθηση είναι καλύτερη. Αν όμως έχω έστω και μια μικρή αμφιβολία για την κοπέλα, τότε βάζω προφυλακτικό. «Better safe than sorry» όπως λένε.

«Ποτέ χωρίς προφυλακτικό», Άννα, 20 ετών

Δεν έχω κάνει ποτέ έως σήμερα σεξ χωρίς προφύλαξη μέχρι σήμερα και μου ακούγεται αδιανόητο κάτι τέτοιο. Νομίζω γι’ αυτό ευθύνονται οι γονείς μου, οι οποίοι από πολύ μικρή ηλικία φρόντισαν να με ενημερώσουν πως ότι και να κάνω, να φροντίσω να το κάνω με ασφάλεια. Όχι μόνο για μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, αλλά κυρίως για τα πιθανά νοσήματα.

 

«Έχω μόνιμη σχέση, και μαζί επιλέξαμε να μην χρησιμοποιούμε», Βασίλης 25 ετών

Τα τελευταία 3 χρόνια που είμαι μαζί με την κοπέλα μου, εννοείται ότι δεν παίρνουμε προφυλάξεις. Ήταν απόφαση και των δύο μας, αφού διαπιστώσαμε ότι χωρίς προφυλακτικό η αίσθηση είναι καλύτερη. Άλλωστε ξέρουμε ότι και οι δύο είμαστε μονογαμικοί, άρα δεν έχουμε κάτι να φοβηθούμε. Προφυλακτικό χρησιμοποιούσαμε στις αρχές, μέχρι να βρούμε τους ρυθμούς μας.

 

«Δεν χρειάζεται να πανικοβληθείς αν προκύψει σεξ χωρίς προφυλακτικό, υπάρχει και το χάπι», Νικολέτα, 21 ετών

Δεν είμαι σε κάποια σταθερή και μακροχρόνια σχέση αυτή την περίοδο, αλλά θεωρώ ότι αν προκύψει σεξ και δεν υπάρχει προφυλακτικό, δεν χρειάζεται να πανικοβληθείς. Πιστεύω ότι μπορείς να εμπιστευτείς το ένστικτό σου, το οποίο επέλεξε αυτό τον άνθρωπο. Για να σου κάνει κλικ, σημαίνει ότι είναι καθαρός και υγιής. Όσες φορές μου έτυχε πάντως σεξ χωρίς προφυλακτικό, δεν με άγχωσε κάτι πέραν μιας πιθανής εγκυμοσύνης.

 

«Δεν κάνω σεξ χωρίς προφύλαξη με άτομα που δεν γνωρίζω», Γιώργος, 23 ετών

Κυκλοφορώ πάντα με προφυλακτικά πάνω μου, αφού ποτέ δεν ξέρεις πότε μπορείς να τα χρειαστείς. Και όταν έρθει εκείνη η απρόοπτη στιγμή, δεν θέλω να κάνω κάτι χωρίς προφυλάξεις με άτομο που δεν γνωρίζω.

 

«Εγώ ζήτησα από το αγόρι μου να το σταματήσουμε…», Τατιάνα, 22 ετών

Εγώ ήμουν αυτή που ζήτησα από το αγόρι μου, από την αρχή της σχέσης μας μάλιστα, να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε προφυλακτικό αφού και οι δύο ξέραμε ότι το προτιμάμε έτσι. Εκτός από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, δεν με αγχώνει κάτι άλλο αφού γνωρίζω ότι είναι υγιής και καθαρός.

Από την ηλικία των 12 ετών τα παιδιά θα έπρεπε να μαθαίνουν για το ασφαλές σεξ και τις προφυλάξεις.

«Θεωρώ το προφυλακτικό απαραίτητο», Δέσποινα, 19 ετών

Η σεξουαλική μου ζωή σε γενικές γραμμές είναι ήρεμη και επιθυμώ να παραμείνει έτσι. Όσες φορές μου έτυχε one night stand, φρόντισα να παρθούν προφυλάξεις, αλλιώς ‘no honey for him’. Τώρα αν με ρωτάς στο μέλλον τι θα κάνω σε μια σταθερή και μόνιμη σχέση, αυτό είναι άλλο. Αλλά και πάλι θεωρώ το προφυλακτικό απαραίτητο, αν θέλεις να έχεις ήσυχο το κεφάλι σου.

«Προσπαθώ να το αποφεύγω, εκτός και αν μου ζητηθεί», Φίλιππος, 23 ετών

Προσπαθώ να προσεγγίζω γυναίκες οι οποίες μου βγάζουν καθαριότητα και υγεία, έτσι ώστε να μη χρειαστεί καν να αναφέρω το προφυλακτικό, αν και έχω πάντα μαζί μου σε περίπτωση που το απαιτήσει η  κοπέλα. Σίγουρα όμως, αν δεν ζητηθεί και εγώ νιώσω καλά με το άτομο, δεν επιλέγω να το χρησιμοποιήσω. 

H πλειοψηφία των νέων στην Κύπρο γνωρίζουν πολύ λίγα για την αντισύλληψη.

«Απαιτώ πάντα τη χρήση προφυλακτικού», Αντωνία, 20 ετών  

Έχω σχέση εδώ και 8 μήνες και απαιτώ πάντα προφυλακτικό πριν από κάθε σεξουαλική επαφή. Είναι ο πιο απλός τρόπος για να αποφύγεις μια εγκυμοσύνη, αντί ενός χαπιού, ενώ δεν κινδυνεύεις από ασθένειες και νοσήματα. Ευτυχώς υπάρχει σεβασμός και το απολαμβάνουμε και οι δύο.

 

«Δεν θα ρισκάρω την υγεία μου, πάντα προφυλακτικό», Ανδρέας, 21 ετών

Πάντα, πάντα, πάντα. Έχω στο πορτοφόλι μου 1-2 προφυλακτικά για παν ενδεχόμενο. Δεν ρισκάρω στις μέρες μας ούτε την υγεία μου, ούτε την υγεία κάποιου άλλου ατόμου αργότερα.

«Στην Κύπρο δεν έχουμε παρά ελάχιστη ενημέρωση για τα λοιμώδη νοσήματα»

Σχολιάζοντας τις απαντήσεις που λάβαμε, λειτουργός του Κέντρου Υποστήριξης Φορέων του AIDS (ΚΥΦΑ) έθεσε προ των ευθυνών του το κράτος και την απουσία έγκαιρης σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης από νεαρή ηλικία. «Από την ηλικία των 12 ετών τα παιδιά θα έπρεπε να μαθαίνουν για το ασφαλές σεξ και τις προφυλάξεις που πρέπει να λαμβάνουν. Να τους εμπεδώνεται. Οι νέοι μας σήμερα σχεδόν δεν γνωρίζουν τίποτα για τις λοιμώξεις που μπορεί να προκύψουν από το μη ασφαλές σεξ. Το μόνο που τους απασχολεί είναι η εγκυμοσύνη».

Το πρόβλημα όμως, συνεχίζει, δεν σταματά εκεί. «Στην Κύπρο δεν έχουμε σχεδόν καθόλου ενημέρωση για το θέμα των λοιμώξεων, ενώ υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία για ασθένειες όπως η ηπατίτιδα και η σύφιλη, νοσήματα τα οποία στην Κύπρο θεωρώ ότι έχουμε σε υψηλά επίπεδα, αλλά κανείς δεν μιλάει γι’ αυτά».  

Ο ΚΥΦΑ, από τον περασμένο Απρίλιο έχει δημιουργήσει τα πρώτα μόνιμα check point στην Κύπρο τα οποία προσφέρουν δωρεάν εξέταση για HIV, ενώ από τον Οκτώβριο του 2017 ξεκίνησαν εξετάσεις και για ηππατήτιδα, χωρίς όμως ακόμη να υπάρχουν επαρκή δείγματα.

«Γενικότερα αυτό που εντοπίζουμε είναι ένας ευρύτερος εφησυχασμός και από τον κόσμο και από το κράτος, με την Ευρώπη εντούτοις να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου κάθε τόσο θεωρώντας ανήκουστο το ότι δεν διατηρούμε στοιχεία για τέτοιου είδους νοσήματα», συμπληρώνει η Λειτουργός.

Μελέτη που διεξήχθη την περίοδο 2010 – 2011, για την προώθηση της εφαρμογής της Περιεκτικής Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης (ΠΣΔ) όπως περιλαμβάνεται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα της Αγωγής Υγείας κατέδειξε μεταξύ άλλων ότι μόνο το ήμισυ (47.3%) των νέων στην Κύπρο ηλικίας 15 – 29 ετών χρησιμοποιούν πάντοτε προστασία κατά μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.  Ενώ αντίστοιχη μελέτη του 2003, 61% των μαθητών ηλικίας 13 – 15 ετών δήλωσαν ότι είχαν λίγη ή καθόλου γνώση για τη σύλληψη και την αντισύλληψη. 

Έτσι η πλειοψηφία των νέων στην Κύπρο γνωρίζουν πολύ λίγα για την αντισύλληψη και δε χρησιμοποιούν συνήθως αντισύλληψη.  Οι προκαταλήψεις λόγω φύλου επηρεάζουν τη χρήση προφυλακτικού και αντισύλληψης και η πρόσβαση σε αυτά είναι εξαιρετικά περιορισμένη.

Οι νέοι κάτω των 17 ετών δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε μέσα αντισύλληψης χωρίς γονική συγκατάθεση ενώ η πλειοψηφία των εφήβων (ειδικά τα κορίτσια) δεν είναι πιθανόν να μιλήσουν στους γονείς τους για την αντισύλληψη επειδή αισθάνονται ότι οι γονείς τους δεν θα το ενέκριναν

Οι Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενες Λοιμώξεις, αναφέρει η μελέτη, συνεχίζουν να αποτελούν σοβαρή απειλή σε ολόκληρη την Ευρώπη, ιδιαίτερα για την ηλικιακή ομάδα 15 – 24, προκαλώντας επιπλοκές όπως η στειρότητα και ο καρκίνος.  Ταυτόχρονα οι έφηβοι βομβαρδίζονται συνεχώς με σεξουαλικοποιημένα μηνύματα από τα ΜΜΕ, και η πλειοψηφία έχει ιδιωτική πρόσβαση σε πηγές του διαδικτύου με ανακριβείς και προκατειλημμένες πληροφορίες.  Επιπρόσθετη ευαλωτότητα για τους νέους καθιστούν τα φαινόμενα σεξουαλικής εκμετάλλευσης μέσα από το διαδίκτυο και η έξαρση της παιδικής πορνογραφίας.