Την αγαπάμε πολύ, και την τιμούμε σχεδόν σε κάθε μας τραπέζι. Η χωριάτικη σαλάτα αποτελεί βασικό έδεσμα στα ελληνικά και κυπριακά τραπέζια, ενώ για τουρίστες και ξένους φαντάζει σαν αμβροσία των θεών.
Το περασμένο καλοκαίρι ο Guardian αποθέωσε την ελληνική χωριάτικη σαλάτα, μέσα από ένα εκτενές αφιέρωμα. Πώς, όμως, έφτασε σ’ εμάς η αγαπημένη σαλάτα;
Την έρευνα έκανε ο δημοσιογράφος της LIFO, Ευθύμης Κάλφας.
Η ντομάτα στην Ελλάδα
Το παράξενο καινούργιο φρούτο που ονόμασαν ντομάτα ήρθε στην Ελλάδα το 1818, χωρίς όμως να εισβάλλει στις κουζίνες της εποχής αμέσως. Η εξοικείωση των καταναλωτών μαζί της ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα με τις αρχές του 20ού, χωρίς όμως -ακόμη- να ανακατευτεί με τα υπόλοιπα υλικά και σίγουρα χωρίς κανείς να σκεφτεί να την κάνει σαλάτα. Τουλάχιστον ακόμα.
Η ντομάτα συνόδευε τους κατοίκους της υπαίθρου αλλά και στην πόλη, σε όσους ασχολούνταν με χειρωνακτικές εργασίες. Έπαιρναν την ντομάτα μαζί τους μαζί με λίγο κρεμμύδι, μερικές ελιές, αγγούρι και σπανίως λίγο τυρί. Όλα αυτά, μαζί με μια φέτα ψωμί, έμπαιναν σε ένα αυτοσχέδιο σακούλι από πανί, με σκοπό να καταναλωθούν στο μεσημεριανό διάλειμμα.
Όλα αυτά τα λαχανικά δεν τρώγονταν κομμένα. Όταν έφτανε η ώρα του φαγητού, οι περισσότεροι έκαναν μια δαγκωματιά από το ένα και μια από το άλλο, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο ένα είδους άτυπης σαλάτας. Κάπως έτσι, η ντομάτα ξεκίνησε να αποτελεί βασικό συστατικό στις ελληνικές κουζίνες ενώ δεν έλειπε ποτέ από το τραπέζι. Ήταν τόσο μαζική η αποδοχή της που στις αρχές του 20ού αιώνα ο ρεμπέτης Γιάννης Ιωαννίδης, στο τραγούδι του «Από κάτω απ’ τις ντομάτες» έλεγε «μια ελιά και μια ντομάτα, βρε, κάνουν μια σωστή σαλάτα».
Η χωριάτικη σαλάτα έγινε βασική επιλογή στα menu των ταβερνών κάπου ανάμεσα στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, θέλοντας να ικανοποιήσουν και τους τουρίστες που ήδη είχαν αρχίσει να δείχνουν την προτίμηση τους. Φήμες λένε ότι ήταν ένας τρόπος που σκαρφίστηκαν οι ταβερνιάρηδες στην ξακουστή Πλάκα, προσθέτοντας δηλαδή ένα κομμάτι φέτα στις αγγουροντοματοσαλάτες, για να βγουν από τη διατίμηση (οι αγορανομικές διατάξεις είχαν στα είδη διατίμησης τις αγγουροντοματοσαλάτες) και να χρεώνουν τη σαλάτα κατά βούληση.
