Κάθομαι στο καφενείο, για να γράψω το κείμενο. «Μερικά βιογραφικά στοιχεία και κάποιο ποίημα». Σαν ξεπέτα μού ακούγεται. Μου έρχονται στο μυαλό οι πιο πάνω στίχοι. Ο πόθος για έναν καλύτερο κόσμο συναντάται με το ίδιο το συμβάν τού ερωτικού άθλου. Είμαι πλέον σίγουρη. Δεν μπορώ να «ξεπετάξω» με μερικές «στεγνές», άνευ συναισθήματος βιογραφικές πληροφορίες από τη Wikipedia έναν κατεξοχήν ερωτικό ποιητή.

Γεννηθείς στις 20 Απριλίου του 1922. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όμως, τον κέρδισε η λογοτεχνία και συγκεκριμένα η ποίηση. Ανέπτυξε έντονη πολιτική δραστηριότητα στον χώρο της αριστεράς, η οποία οδήγησε σε συλλήψεις και σε στρατόπεδα εξορίας στον Μούδρο, στον Άη Στράτη και στη Μακρόνησο. Στρατευμένος στις τάξεις της αριστεράς, αλλά και του έρωτα, τον αποκάλεσαν «Ποιητή του Έρωτα και της Επανάστασης». Στην αρχή του συγγραφικού του έργου μάς έδωσε μια υποδειγματική, αντιπολεμική ποίηση, ενώ αργότερα έγραψε για πιο προσωπικά θέματα. Πέθανε στην Αθήνα, στις 30 Οκτωβρίου του 1988.

Ο Τάσος Λειβαδίτης. Ένας μοντέρνος κομμουνιστής σε καιρούς μεταμοντέρνου καπιταλισμού, όπως άκουσα να τον αποκαλούν σε κάποιο από τα πολλά αφιερώματα που έγιναν για το πρόσωπό του.

Μετά, θυμάμαι την ιδιαίτερη σχέση που έχω μαζί του, μιας και ήταν ο πρώτος άντρας που με συγκίνησε. Δευτέρα -νομίζω- Λυκείου. Καψούρα. Έπειτα από κάποιο διάλειμμα βρήκα στο θρανίο μου ένα σημείωμα που έγραφε το εξής:

«Κι αν έρθει κάποτε η στιγμή να χωριστούμε, αγάπη μου,

μη χάσεις το θάρρος σου.

Η πιο μεγάλη αρετή του ανθρώπου, είναι να ‘χει καρδιά.

Μα η πιο μεγάλη ακόμα, είναι όταν χρειάζεται

να παραμερίσει την καρδιά του.

Την αγάπη μας αύριο, θα τη διαβάζουν τα παιδιά στα σχολικά βιβλία,

πλάι στα ονόματα των άστρων και τα καθήκοντα των συντρόφων.

Αν μου χάριζαν όλη την αιωνιότητα χωρίς εσένα,

θα προτιμούσα μια μικρή στιγμή πλάι σου».

Μετά, είχαμε Μαθηματικά. Θυμάμαι ότι ανάμεσα στους αριθμούς και τα σύμβολα ξεπηδούσαν οι λέξεις που είχα διαβάσει λίγο προηγουμένως και η δύναμή τους με είχε συνεπάρει. Κάποια στιγμή, ο καθηγητής με ρώτησε κάτι, αλλά δεν ήξερα να απαντήσω. Έφαγα παρατήρηση, αλλά δεν με ένοιαξε. Έκτοτε, τρέφω μια απέχθεια για τους αριθμούς κι ας τους συναντώ πλέον κάθε μέρα μπροστά μου. Έκτοτε, επίσης, είδα τους στίχους του Λειβαδίτη αναρτημένους στο Facebook, στο Instagram, σε τοίχους κτηρίων και σχηματισμένους στα χείλη συντρόφων. Το πρόσωπο εκείνου του αγοριού έρχεται ξεθωριασμένο στη μνήμη, η δυναμική της ποίησης νίκησε - ο αγών ήταν, άλλωστε, άνισος. Στα μεγαλύτερά μου χρόνια, στρατευμένη επίσης στους χώρους της αριστεράς και του έρωτος, ο Τάσος Λειβαδίτης μού προκάλεσε πολλές φορές την πρώτη εκείνη συγκίνηση των δεκαέξι μου χρόνων. Η οποία δεν ξεπηδούσε πια μέσα από αριθμούς και σύμβολα, αλλά μέσα από το ίδιο το αίμα. «Γιατί οι γυναίκες έχουν προαιώνιους μυστικούς δεσμούς με το αίμα / αίμα της ήβης, αίμα της παρθενιάς, αίμα της γέννησης», θα γράψει στο μεγάλο αφηγηματικό του ποίημα «Οι γυναίκες με τ’ αλογίσια μάτια».

Στο έργο του Λειβαδίτη εμφανίζονται νέοι, γέροι, παράνομοι εραστές, σύζυγοι, εταίρες, καμαριέρες που δεν αγαπήθηκαν, σύντροφοι, συντρόφισσες, επαναστάτες, τρελοί. Τελικά ο έρωτας και η επανάσταση δεν απέχουν και τόσο. Μάλλον, το ένα οδηγεί στο άλλο με έναν τρόπο μεταφυσικό και ταυτόχρονα τόσο ρεαλιστικό. Θα πει «Κι ο έρωτας είναι η τρέλα μας μπροστά στο ανέφικτο να γνωρίσουμε τον άλλο». Με τον ίδιο τρόπο που ερωτεύεται τις γυναίκες, ερωτεύεται και τη βίαιη επαναστατική αλλαγή της καθεστηκυίας τάξης. Είχε γράψει: «Ίσως, θα πρέπει να ‘χεις περάσει πολλά και να τα ‘χεις υπομείνει όλα, για ν’ απαντήσεις κάποτε σωστά, όταν σε ρωτήσουν την ώρα». Κοιτάζω την ώρα. Οι δείκτες του ρολογιού τη δείχνουν με ευλαβική ακρίβεια. Ακόμη, όμως, δεν μπορώ να απαντήσω σωστά.

Θάνασης Παπακωνσταντίνου - Στα πόδια της (απόσπασμα από το ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη «Καντάτα», που ολοκληρωμένο περιλαμβάνεται στο βιβλίο Τάσος Λειβαδίτης, Ποίηση 1, (1950 - 1966), εκδόσεις Μετρονόμος.

Καντάτα

Ένα περίεργο επεισόδιο διαβάζαμε τελευταία στις εφημερίδες,

ένας άντρας πήγε σ’ ένα απ’ αυτά τα «σπίτια»,

πήρε μια γυναίκα,

μα μόλις μπαίνουν στο δωμάτιο,

αντί να γδυθεί και να επαναλάβει την αιώνια κίνηση,

γονάτισε μπροστά της, λέει, και της ζητούσε να τον αφήσει

να κλάψει στα πόδια της. Εκείνη βάζει τις φωνές,

«εδώ έρχονται για άλλα πράγματα»,

οι άλλοι απ’ έξω δώστου χτυπήματα στην πόρτα.

Με τα πολλά άνοιξαν και τον διώξανε με τις κλωτσιές

— ακούς εκεί διαστροφή να θέλει, να κλάψει μπρος σε μια γυναίκα.

Εκείνος έστριψε τη γωνία και χάθηκε καταντροπιασμένος.

Κανείς δεν τον ξανάδε πια.

Και μόνο εκείνη η γυναίκα,

θα ‘ρθει η αναπότρεπτη ώρα μια νύχτα, που θα νοιώσει τον τρόμο ξαφνικά,

πως στέρησε τον εαυτό της απ’ την πιο βαθιά,

την πιο μεγάλη ερωτική πράξη

μην αφήνοντας έναν άντρα να κλάψει στα πόδια της!

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος (απόσπασμα)

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.

Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις ένα μεγάλο τρυφερό

γράμμα στη μάνα σου

Θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ’ αρχικά του ονόματός σου και μια λέξη:

Ειρήνη

σα να ‘γραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.

Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό

να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια

σα να στεκόσουνα μπροστά σ’ ολάκερο το μέλλον.

Να μπορείς, απάνω απ’ την ομοβροντία που σε σκοτώνει

εσύ ν’ ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που

τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου (απόσπασμα)

Χιλιάδες άνθρωποι προχωράνε

βλοσυροί

χοντροκομμένοι

βρώμικοι

μην πιστεύοντας στο Θεό

κουβαλώντας σαν ένα καινούργιο πελώριο Θεό

τη δύναμή τους

είμαστε εμείς που κλαίμε σ' όλες τις γωνιές του κόσμου

εμείς που βλαστημάμε όλα τα ιερά του κόσμου

είμαστε εμείς που τραγουδάμε σ' όλες τις γλώσσες του

κόσμου

Ειρήνη

Ειρήνη

Προχωράνε απ' όλα τα σημεία της γης

με τις χοντρές πατούσες τους γκρεμίζοντας τα σύνορα

με τα σκληρά ροζιασμένα χέρια τους σχεδιάζοντας πάνω στον

κόκκινο ορίζοντα

τις φαρδιές χειρονομίες ενός καινούργιου πεπρωμένου

Και πίσω έρχεται ο άνεμος

πίσω τους έρχεται ο μεγάλος άνεμος

πίσω τους έρχεται ο μεγάλος άνεμος βουίζοντας

Ειρήνη

Ειρήνη

Μάχη στην άκρη της Νύχτας

Το Χρονικό της Μακρονήσου (απόσπασμα)

Ο λοχαγός τον ρωτάει

ξαναρωτάει

η γυναίκα αλαλιασμένη

όλο φωνάζει:

μη…..

Τώρα πρέπει να μιλήσει

για να σωθεί

πρέπει να πάψει ν’ αγαπάει

και να ζήσει.

Ο λοχαγός λέει: μίλησε

ο βούρδουλας λέει: μίλησε

η νύχτα τού λέει: μίλησε

μα η νύχτα είναι λίγη

οι σύντροφοι πολλοί

κι έκοψε με τα δόντια του τη γλώσσα

όπως θα κάνατε κι εσείς.

(…)*

Ο δεσμοφύλακας κοιμήθηκε

στην πόρτα

η νύχτα προχωράει στη νύχτα

αδέρφια

βασανισμένα μου αδέρφια

χαμηλώστε

βάλτε τ’ αυτί σας στον τοίχο

σ’ όλους τους τοίχους του κόσμου

ν’ ακούσετε αυτά τα χτυπήματα

ν’ ακούσετε

την ίδιά σας φωνή

Ο ήλιος για όλους τους ανθρώπους

η μέρα είναι κοντά.

Θα βαδίσουμε.




Φωτογραφία: Ο Τάσος Λειβαδίτης εξόριστος στον 'Αη Στράτη, το 1951. Δεξ., την ίδια χρονιά στον 'Αη Στράτη με τη γυναίκα του Μαρία και την κόρη τους Βάσω. Βλ. Τάσος Λειβαδίτης/MySpace.