Η Big Tech είναι διάσημη για τις δόλιες μεθόδους συλλογής δεδομένων. Αλλά για κάποιον λόγω η –ιδιοκτησίας Facebook– WhatsApp έχει περάσει απαρατήρητη. Mε δύο εκατομμύρια μηνιαίους χρήστες, η εφαρμογή είναι η πιο δημοφιλής υπηρεσία μηνυμάτων παγκοσμίως.

Από την εφαρμογή τής end-to-end κρυπτογράφησης το 2016, οι περισσότεροι είναι σίγουροι ότι το περιεχόμενο των μηνυμάτων τους είναι ασφαλές – κάτι που φαίνεται να ισχύει. Αλλά όταν διαλέγουμε μια πλατφόρμα μηνυμάτων, δεν είναι το μόνο που θα έπρεπε να μας απασχολεί.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Germany/ Sebastian Meineck

Η end-to-end κρυπτογράφηση διασφαλίζει ότι κανείς εκτός από τον αποστολέα και τον παραλήπτη δεν έχει πρόσβαση στο περιεχόμενο των συζητήσεων – ούτε καν η WhatsApp. Το να χρησιμοποιείς οποιαδήποτε υπηρεσία μηνυμάτων χωρίς αυτή την κρυπτογράφηση είναι σαν να πηγαίνεις πεζοπορία με σαγιονάρες: μεγάλη βλακεία.

Αλλά και το WhatsApp έχει τα ελαττώματά του. Με μια καλύτερη ματιά η ιδιωτικότητα του χρήστη και η προστασία δεδομένων του δεν είναι πια προτεραιότητα και τα σχέδια να συγχωνευτεί με άλλες υπηρεσίες μηνυμάτων ιδιοκτησίας Facebook, όπως το Messenger του Facebook και τα DM του Instagram, είναι ανησυχητικά.

Ακολουθούν μερικοί λόγοι για να απεγκαταστήσεις την εφαρμογή και να την αντικαταστήσεις με κάποια πιο αξιόπιστη.

ΤΟ WHATS APP ΘΕΛΕΙ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΠΑΦΕΣ ΣΟΥ

Το WhatsApp θέλει να αποκτήσει πρόσβαση σε όλες τις επαφές σου και όχι μόνο σε όσες χρησιμοποιούν την πλατφόρμα. Σύμφωνα με τους όρους χρήσης, οι χρήστες «παρέχουν τους αριθμούς των επαφών τους στη WhatsApp αλλά και άλλων στο κινητό τους σε τακτική βάση. Επιβεβαιώνετε ότι έχετε την άδεια να παρέχετε αυτούς τους αριθμούς προκειμένου να μπορέσουμε να παρέχουμε τις υπηρεσίες μας».

Θεωρητικά, μπορείς να αρνηθείς την πρόσβαση, αλλά η WhatsApp θα σε τιμωρήσει με το να μη σου δείχνει τα ονόματα στα threads των μηνυμάτων σου –πολύ ενοχλητικό για πλατφόρμα μηνυμάτων– και θα σε εμποδίζει να κάνεις τηλεφωνήματα ή να ξεκινάς ομαδικά μηνύματα ή μεταδόσεις.

Αν επιτρέψεις την πρόσβαση, η WhatsApp θα μπορεί να διαβάζει τα στοιχεία όλων, από του γυναικολόγου σου μέχρι του ντίλερ σου. Υπάρχει μια διαρκής διαμάχη για το αν αυτό είναι καν νόμιμο υπό τον Νόμο Γενικής Προστασίας Δεδομένων της ΕΕ, που απαγορεύει την κοινοποίηση προσωπικών δεδομένων χωρίς συναίνεση. Ας πούμε ότι ξέρεις κάποιον που δεν χρησιμοποιεί WhatsApp, αλλά έχει το τηλέφωνό σου στο κινητό του. Ο αριθμός αυτός κοινοποιείται στη WhatsApp, χωρίς τη συναίνεσή του.

Για να κάνουμε μια σύγκριση, η επαφή μηνυμάτων Signal δεν χρειάζεται πρόσβαση στη λίστα επαφών σου. Η εφαρμογή αυτή μετατρέπει τους αριθμούς των επαφών σου σε κρυπτογραφημένα στοιχεία. Η Signal ξέρει μόνο αυτά, όχι τους πραγματικούς αριθμούς και σβήνει αμέσως τα στοιχεία από τους servers της.

Η WhatsApp φαίνεται να μην ενδιαφέρεται για κάποια τέτοια λύση. Η μητρική εταιρεία Faecebook, που τρέχει με διαφημίσεις, θέλει να μαζεύει όσα περισσότερα δεδομένα γίνεται και αν συμφωνήσουμε στους όρους χρήσης, δίνουμε στη WhatsApp το δικαίωμα να κοινοποιεί πληροφορίες σε άλλες εταιρείες του Facebook και να συνδέσει το κινητό μας με τον λογαριασμό μας στο Facebook. Για να μην αναφέρουμε τα σχέδια του Mark Zuckerberg να συγχωνεύσει WhatsApp, DM του Instagram και το Messenger του Facebook σε μια τεράστια υπηρεσία μηνυμάτων.

ΤΟ WHATSAPP ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΙ ΚΑΝΕΙΣ

Το WhatsApp δεν ξέρει το περιεχόμενο των μηνυμάτων που στέλνεις – τέλεια. Αλλά συλλέγει σχεδόν οτιδήποτε άλλο. Σύμφωνα με την πολιτική ιδιωτικότητας αυτό περιλαμβάνει «το πώς αλληλεπιδράς με άλλους που χρησιμοποιούν τις υπηρεσίας μας και την ώρα, τη συχνότητα και τη διάρκεια των δραστηριοτήτων σου και των αλληλεπιδράσεών σου». Με άλλα λόγια, το WhatsApp μπορεί να μην παρακολουθεί τι συζητάς αλλά μπορεί να ξέρει πού το συζητάς, με ποιον και για πόση ώρα.

Ανάλογα με το αν αλλάζεις τις default ρυθμίσεις ασφαλείας, το WhatsApp μπορεί να δει τη φωτογραφία προφίλ σου, το nickname σου, την κατάστασή σου και την τελευταία φορά που ήσουν συνδεδεμένος.

Τέτοιες πληροφορίες παρουσιάζονται ως ήσσονος σημασίας, ως μεταδεδομένα, αλλά όπως έγραψε ο Edward Snowden στην αυτοβιογραφία του, «Η αλήθεια δυστυχώς είναι ότι το περιεχόμενο των συζητήσεών μας σπάνια είναι τόσο αποκαλυπτικό όσο τα άλλα στοιχεία – οι άρρητες, άγραφες πληροφορίες που μπορεί να εκθέσουν το ευρύτερο πλαίσιο και μοτίβο συμπεριφοράς».

ΤΟ WHATSAPP ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΟΙΡΑΖΕΤΑΙ ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ

Το WhatsApp δεν είναι εργαλείο παρακολούθησης της αστυνομίας και οι τεχνολογικές εταιρείες κινδυνεύουν να καταστραφούν σε επίπεδο PR αν συνεργαστούν πολύ στενά με τις Αρχές. Παρόλα αυτά, υπό ορισμένες συνθήκες είναι δυνατό οι αστυνομικοί να ζητήσουν δεδομένα για σένα από τη WhatsApp.

«Είμαστε έτοιμοι να αξιολογήσουμε και να ανταποκριθούμε στα αιτήματα της Αστυνομίας που βασίζονται σε εφαρμόσιμο νόμο και πολιτική», υπογραμμίζει η υπηρεσία σε μια σελίδα που φτιάχτηκε ειδικά για τις αστυνομικές Αρχές. Φυσικά αυτό δεν είναι πάντα κακό, αν σκεφτούμε ότι η πρόσβαση θα μπορούσε να βοηθήσει στην επίλυση σοβαρών εγκλημάτων.

Αλλά η εξουσία και τα κίνητρα της αστυνομίας αλλάζουν ανάλογα με το πού ζεις – και κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι τα πράγματα δεν θα πάνε στραβά στο μέλλον ή ότι ο θησαυρός δεδομένων της WhatsApp δεν θα χακαριστεί από έναν υπάλληλο.

Τα μόνα δεδομένα που είναι πραγματικά ασφαλή είναι τα δεδομένα που δεν έχουν συλλεχθεί. Υπηρεσίες μηνυμάτων όπως οι Signal και Threema, που συλλέγουν ελάχιστα μεταδεδομένα και πληροφορίες επαφών, είναι μάλλον καλύτερες επιλογές.

Ο ΣΥΝΙΔΡΥΤΗΣ BRIAN ACTON ΕΦΥΓΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Είναι δύσκολο να εμπιστευτείς την κατεύθυνση της WhatsApp υπό τον Mark Zuckerberg, όταν δεν την εμπιστεύεται ο ίδιος ο συνιδρυτής, Brian Acton. Αφού πούλησε στο Facebook για το εξωφρενικό ποσό των 22 δισεκατομμυρίων το 2014, ο Acton έφυγε απότομα από τον κολοσσό του Zuckerberg στα τέλη του 2017 για προβληματισμούς περί ιδιωτικότητας και χρηματικής εκμετάλλευσης. «Πούλησα την ιδιωτικότητα των χρηστών μου», είπε ο Acton στο Forbes το 2018. «Έκανα μια επιλογή και έναν συμβιβασμό».

Τον Μάρτιο του 2018, έγραψε στο Twitter ένα απλό μήνυμα. «Ήρθε η ώρα. #deletefacebook».

ΤΟ WHATSAPP ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ ΣΟΥ ΖΗΤΑΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΣΕΙ ΤΗΝ END-TO-END ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΗΣΗ

Μάλλον έχεις προσέξει ότι το WhatsApp σου βγάζει πού και πού ένα μήνυμα για το αν θέλεις να αποθηκεύσεις ένα back-up του ιστορικού συζητήσεών σου στο Google Drive ή στο iCloud. Αυτό που μοιάζει μια ωραία πρόταση, είναι και παγίδα: αυτά τα back-ups αποθηκεύουν το ιστορικό συζητήσεών σου σε servers της Apple και της Google χωρίς end-to-end κρυπτογράφηση.

«Αρχεία και μηνύματα δεν προστατεύονται από την κρυπτογράφηση του WhatsApp όταν αποθηκεύονται στο Google Drive», σύμφωνα με τη σελίδα συχνών ερωτήσεων του WhatsApp. To ίδιο ισχύει και για το iCloud.

Τα μηνύματα με χρονόμετρο αυτοκαταστροφής είναι καλύτερη προστασία από αυτό, καθώς σβήνονται αυτόματα μετά από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Το WhatsApp δεν προσφέρει αυτή τη λειτουργία, σε αντίθεση με τις εφαρμογές Wickr, Signal και Wire

.

Ο ΚΩΔΙΚΑΣ ΤΟΥ WHATSAPP ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΣ

Η WhatsApp δεν θέλει να αποκαλύψω τον ακριβή προγραμματισμό της. Αυτό μπορεί να μοιάζει με μέτρο ασφαλείας αλλά στην πραγματικότητα είναι το αντίθετο. Το software είναι πιο ασφαλές όταν ο κώδικάς του είναι δημόσιος –ή open source– ώστε ανεξάρτητοι ειδικοί μπορούν να τον εξετάσουν προσεκτικά για ελαττώματα και πιθανές αδυναμίες.

Οι ανταγωνιστές του WhatsApp (Signal, Wire και Wickr) είναι open source, και το Threema ακολουθεί.

Υπάρχει βέβαια ένα μεγάλο επιχείρημα υπέρ της χρήσης του WhatsApp: το χρησιμοποιούν όλοι. Εντάξει, αλλά από κάπου πρέπει να αρχίσει η αλλαγή.

Κάποιες εναλλακτικές είναι οι εφαρμογές Signal, Threema, Wickr και Wire. Όχι Telegram. Και αν σου αρέσουν οι nerdy λεπτομέρειες, μπορείς να διαβάσεις εδώ γιατί ούτε καν η Signal είναι τέλεια – διότι όσον αφορά την τεχνολογία δεν υπάρχει απόλυτη ασφάλεια.