Ιδιαίτερη ανησυχία εκφράζουν με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα ελευθερίας του Τύπου, διεθνείς οργανισμοί και δημοσιογραφικές ενώσεις.

Σχετικά με την ελευθερία του Τύπου η μη κυβερνητική οργάνωση «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» παρουσίασε την σχετική λίστα με τη χώρα μας να βρίσκεται στην 55η θέση και την Ελλάδα στην 107η θέση. Γίνεται αναφορά επίσης και στην κατεχόμενη Κύπρο, η οποία αναφέρεται ως «Βόρεια Κύπρος» και κατατάσσεται στην 76η θέση.

Η Κύπρος ανέβηκε 10 θέσεις σε σχέση με πέρσι, που βρισκόταν στην 65η θέση, ενώ η Ελλάδα ανέβηκε μια θέση από το 2022 και η «Βόρεια Κύπρος» ανέβηκε κατά 5 θέσεις.

Οι «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» αναφέρουν σχετικά με την Κύπρο πως, «παρόλο που η ελευθερία του Τύπου διασφαλίζεται από το σύνταγμα, η κυβέρνηση, η Ορθόδοξη Εκκλησία και τα επιχειρηματικά συμφέροντα έχουν σημαντική επιρροή στα μέσα ενημέρωσης». Προσθέτει επίσης ότι «η μακροχρόνια διαμάχη μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων έχει επίσης σημαντικό αντίκτυπο στον τρόπο λειτουργίας των ΜΜΕ».


Οι πέντε δείκτες

Σκοπός του Δείκτη Ελευθερίας Τύπου είναι να συγκρίνει το επίπεδο ελευθερίας που απολαμβάνουν οι δημοσιογράφοι και τα μέσα ενημέρωσης σε 180 χώρες και εδάφη. Η έννοια της ελευθερίας του Τύπου όπως ορίζεται από την οργάνωση και το πάνελ των εμπειρογνωμόνων της για τη σύνταξη του Δείκτη είναι η εξής: «Η ελευθερία του Τύπου ορίζεται ως η ικανότητα των δημοσιογράφων ως ατόμων και συλλογικοτήτων να επιλέγουν, παράγουν και διαδίδουν ειδήσεις για το κοινό συμφέρον ανεξάρτητα από πολιτικές, οικονομικές, νομικές και κοινωνικές παρεμβολές και χωρίς απειλές για τη σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα».

Βασισμένος σε αυτήν την έννοια, ο χάρτης της ελευθερίας του Τύπου διαιρείται σε πέντε διακριτές κατηγορίες ή δείκτες (πολιτικό πλαίσιο, νομικό πλαίσιο, οικονομικό πλαίσιο, κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο και ασφάλεια).


Οι πόντοι της Κύπρου στις 5 κατηγορίες είναι οι εξής:

Πολιτικός Δείκτης: 50η θέση – 64, 66 πόντους

Οικονομικός Δείκτης: 56η θέση – 53,12 πόντους

Νομικός Δείκτης: 52η θέση – 71, 89 πόντους

Κοινωνικοπολιτισμικός Δείκτης: 85η θέση – 64, 98 πόντους

Δείκτης Ασφάλειας: 29η θέση – 88, 44 πόντους

Μέσος όρος: 68, 62 πόντοι


Οι πόντοι της «Βόρειας Κύπρου» στις 5 κατηγορίες:

Πολιτικός Δείκτης: 80η θέση – 56,18 πόντους

Οικονομικός Δείκτης: 114η θέση – 42,92 πόντους

Νομικός Δείκτης: 87η θέση – 63,10 πόντους

Κοινωνικοπολιτισμικός Δείκτης: 90η θέση – 63,45 πόντους

Δείκτης Ασφάλειας: 52η θέση – 83,01 πόντους

Μέσος όρος: 61,73 πόντοι


Οι χώρες που βρίσκονται στην κορυφή και τον πάτο της λίστας

Σύμφωνα με τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα 55 δημοσιογράφοι και τέσσερις συνεργάτες μέσων ενημέρωσης σκοτώθηκαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους το 2022 σε όλον τον κόσμο.

Η Σενεγάλη και η Τυνησία συγκαταλέγονται στις χώρες που υπέστησαν τις μεγαλύτερες πτώσεις στην ετήσια κατάταξη ως προς την ελευθερία του Τύπου. Η Νορβηγία καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην κατάταξη, η Βόρεια Κορέα παραμένει στην τελευταία. Η Γαλλία ανέβηκε από την 26η στην 24η θέση. Μεγάλες πτώσεις καταγράφονται στο Περού (110η θέση, -33 θέσεις), στη Σενεγάλη (104η, -31 θέσεις), στην Αϊτή (99η, -29) και στην Τυνησία (121η, -27).

Κατά την έκδοση για το 2023 της κατάταξης αναφοράς , οι συνθήκες άσκησης του δημοσιογραφικού επαγγέλματος χειροτέρεψαν σε 7 χώρες στις 10.

Το νέο στοιχείο της καταμέτρησης έχει να κάνει με το γεγονός πως οι τρεις τελευταίες χώρες στην κατάταξη βρίσκονται στην Ασία, με το Βιετνάμ (178ο) και την Κίνα (προτελευταία) πάνω από τη Βόρεια Κορέα. Ενθαρρυντικό στοιχείο είναι το ότι στις 52 από τις 180 χώρες, η κατάσταση χαρακτηρίζεται «καλή» ή «μάλλον καλή» (4 περισσότερες από ό,τι το 2022). Ο αριθμός αυτός είναι ο υψηλότερος από το 2016.

Ελευθερία Τύπου: Οι συνέπειες της παραπληροφόρησης

Η 21η έκδοση της παγκόσμιας κατάταξης στέκεται ιδιαίτερα στις συνέπειες της παραπληροφόρησης. Στα δυο τρίτα από τις 180 χώρες της κατάταξης, οι ειδικοί υπογραμμίζουν «την εμπλοκή πολιτικών παραγόντων» σε «εκστρατείες μαζικής παραπληροφόρησης ή προπαγάνδας», σημειώνουν οι «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» Η μη κυβερνητική οργάνωση εκφράζει ιδιαίτερη ανησυχία για την εξάπλωση που παίρνει η παραπληροφόρηση σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, για παράδειγμα τις ψευδείς εικόνες –βίντεο και φωτογραφίες– δημιουργημένες από τεχνητή νοημοσύνη.

Για την παραπληροφόρηση αναφέρθηκε και η γενική διευθύντρια της UNESCO Οντρέ Αζουλέ τονίζοντας πως η ψηφιακή εποχή αλλάζει το τοπίο της ενημέρωσης και σε αυτό το πλαίσιο «χρειαζόμαστε τους δημοσιογράφους περισσότερο από ποτέ». Διότι «η αλήθεια απειλείται από την παραπληροφόρηση και τη ρητορική μίσους, που επιδιώκουν να θολώσουν τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, μεταξύ επιστήμης και συνωμοσίας», υπερθεμάτισε ο ΓΓ του ΟΗΕ. Ο Αντόνιο Γκουτέρες εξέφρασε επίσης ανησυχία για την αυξανόμενη συγκέντρωση της βιομηχανίας των μέσων ενημέρωσης στα χέρια λίγων, σε συνδυασμό με την χρεοκοπία πολλών ανεξάρτητων ειδησεογραφικών οργανισμών.

Σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του που μεταδόθηκε χθες Τρίτη κατά τη διάρκεια διάσκεψης που διοργάνωσε η UNESCO στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες τόνισε επίσης πως «η ελευθερία του Τύπου είναι το θεμέλιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (...) Αλλά, σε κάθε γωνιά του κόσμου, η ελευθερία του Τύπου δέχεται επίθεση».

Σε αυτό το πλαίσιο, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ επισημαίνει πως τουλάχιστον 67 εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης σκοτώθηκαν το 2022 – μια απίστευτη αύξηση 50% σε σχέση με το προηγούμενο έτος και συμπληρώνει: «Σχεδόν τα τρία τέταρτα των γυναικών δημοσιογράφων έχουν υποστεί βία στο διαδίκτυο και μία στις τέσσερις έχει απειληθεί σωματικά. Πριν από δέκα χρόνια, τα Ηνωμένα Έθνη θέσπισαν ένα Σχέδιο Δράσης για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων για την προστασία των εργαζομένων στα μέσα ενημέρωσης και τον τερματισμό της ατιμωρησίας για εγκλήματα που διαπράττονται εναντίον τους».

Παρότι ο ΓΓ του ΟΗΕ δεν κατονόμασε συγκεκριμένους δημοσιογράφους ή χώρες, ορισμένοι ομιλητές αναφέρθηκαν σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως αυτήν του Αμερικανού δημοσιογράφου της Wall Street Journal Έβαν Γκέρσκοβιτς, ο οποίος κρατείται στη Ρωσία ως ύποπτος για κατασκοπεία. Ο ίδιος αρνείται την κατηγορία.

«Κατάγομαι από μια χώρα, το Ιράν, όπου το να είσαι δημοσιογράφος είναι έγκλημα. Μπορεί να σε στείλει στη φυλακή, να βασανιστείς, να σου στοιχίσει τη ζωή», είπε από την πλευρά της η δημοσιογράφος και ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών Μασίχ Αλινετζάντ, η οποία ζει πλέον μόνιμα στις ΗΠΑ.


Με πληροφορίες από lifo, rsf