Από τον Χαράλαμπο Παναγιώτου

Οι δωρεές ωαρίων και σπερματοζωαρίων αποτελούν ακόμη και σήμερα «ταμπού» στην Κύπρο τόσο για τους δότες όσο και για τα άτομα, στα οποία φτάνουν οι γαμέτες. Πολλοί αποφεύγουν να συζητούν το συγκεκριμένο θέμα, νιώθουν άβολα, αλλά και στην περίπτωση που προχωρήσουν με τη διαδικασία την κρατούν πολλές φορές κρυφή μην τυχόν και δεχθούν επικρίσεις. Ως αποτέλεσμα, επικρατεί μεγάλη άγνοια σε μεγάλη μερίδα του πληθυσμού για το συγκεκριμένο ζήτημα, αφού ο περισσότερος κόσμος δεν γνωρίζει ούτε για τη διαδικασία, αλλά ούτε και για τις υποχρεώσεις ενός δότη.

Η CITY επιχειρώντας να μάθει τι ισχύει με τις δωρεές ωαρίων και σπερματοζωαρίων, πώς λειτουργούν οι εν λόγω κλινικές και ποιες δικλίδες ασφαλείας τηρούνται, επικοινώνησε με τον Δρα Μιχάλη Αναστασιάδη, Πρόεδρο της Επιτροπής Δεοντολογίας του ΠΙΣ, ο οποίος μάς εξήγησε τη διαδικασία που ακολουθείται, ώστε να αποφευχθούν οι πιθανοί κίνδυνοι που ελλοχεύουν.

Αξίζει πάντως να αναφερθεί ότι εκπρόσωποι των ιατρικών κέντρων κατά καιρούς εκφράζουν υποψίες ότι οι πολίτες, ενώ υπογράφουν ότι δεν έχουν δωρίσει σε κάποια κλινική στην Κύπρο, πάνε σε άλλη πόλη, για να επαναλάβουν τη δωρεά.

Αρχικά, πρέπει να διευκρινιστεί πως η δωρεά δεν επιτρέπεται να γίνεται έναντι αμοιβής. Όπως ανέφερε ο Δρ Αναστασιάδης, δεν νοούνται ως αμοιβή όμως τα έξοδα των ιατρικών, εργαστηριακών και νοσηλευτικών δαπανών, καθώς επίσης τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής που προφέρονται στους δότες. Δεν νοείται, επίσης, ως αμοιβή και η απώλεια εσόδων λόγω αποχής από την εργασία του δότη.

Όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, οι δωρεές πολλές φορές αποστέλλονται στο εξωτερικό, αλλά κάποιες παραμένουν και στην Κύπρο, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εύλογα ερωτήματα κατά πόσον υπάρχουν δικλίδες ασφαλείας για αποφυγή πιθανών αιμομιξιών σε μια μικρή χώρα όπως η Κύπρος.

Κληθείς να απαντήσει αν οι συγκεκριμένες κλινικές καταγράφουν το μητρώο των δοτών, ο Δρ Αναστασιάδης τόνισε πως τηρούν πλήρη καταγραφή όπως και για όλες τις πράξεις που αφορούν την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, αλλά και κάθε άλλη ιατρική πράξη.

Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι το θέμα του μητρώου δοτών και δοτριών ηγέρθη πρόσφατα σε συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η ύπαρξη επίσημου μητρώου προβλέπεται από τη νομοθεσία που ρυθμίζει τα εν λόγω θέματα, ωστόσο, παρά το γεγονός ότι τα διάφορα κέντρα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής από μόνα τους τηρούν τα απαραίτητα στοιχεία, φαίνεται ότι δεν εποπτεύονται επαρκώς από την αρμόδια αρχή που είναι το Συμβούλιο Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και κατ’ επέκταση το Υπουργείο Υγείας.

Ο Δρ Αναστασιάδης υπογράμμισε πως κάθε δότης μπορεί να δωρίσει μόνο σε μια οικογένεια όταν αφορά πολίτες που διαμένουν στην Κυπριακή Δημοκρατία, μπορούν όμως οι γαμέτες να αποσταλούν για χρήση στο εξωτερικό. Μέχρι στιγμής το Συμβούλιο Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΣΙΥΑ) δεν έχει λάβει κάποια αναφορά ότι δότες πηγαίνουν σε πολλαπλές κλινικές της Κύπρου.

Για να αποφευχθούν πιθανοί κίνδυνοι αιμομιξίας στην Κύπρο, ανέφερε ότι οι δότες οφείλουν να δηλώνουν ότι έχουν κάνει δωρεά ξανά στην Κύπρο και η κλινική είναι υποχρεωμένη να χρησιμοποιήσει τους εν λόγω γαμέτες μόνο για το εξωτερικό.

Ωστόσο, αν οι δότες παραβιάσουν τη νομοθεσία και δεν δηλώσουν ότι έκαναν προηγούμενη δωρεά γαμετών στην Κύπρο, τότε υπάρχει ένα ελάχιστο ενδεχόμενο μετά από 20 χρόνια να συναντηθούν δύο παιδιά που γενετικά θα είναι ετεροθαλή αδέλφια.

Ο Δρ Αναστασιάδης σημείωσε, μάλιστα, ότι όλες οι κλινικές που πραγματοποιούν τέτοιες διαδικασίες στην Κυπριακή Δημοκρατία ελέγχονται και αδειοδοτούνται από το Υπουργείο Υγείας.

Πάντως πρόκειται για ένα κοινωνικό θέμα που πρέπει να αξιολογηθεί κάτω από τις ιδιαιτερότητες του νησιού μας. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τα τελευταία χρόνια προκρίνεται το δικαίωμα του παιδιού όταν ενηλικιωθεί να μπορεί να γνωρίζει τη γενετική του καταγωγή, σε αντίθεση με την Κύπρο που η νομοθεσία κατοχυρώνει την πλήρη ανωνυμία – θέμα που επίσης ηγέρθη πρόσφατα στη Βουλή σε μια προσπάθεια εξισορρόπησης των δικαιωμάτων όλων των εμπλεκόμενων μερών.