Αντικείμενο συζήτησης και θαυμασμού από τους επιστήμονες του βυθού έχει γίνει ανακάλυψη, τον τελευταίο χρόνο, μιας δεύτερης πηγής οξυγόνου - γνωστής ως «Σκοτεινό Οξυγόνο», επειδή παράγεται στο απόλυτο σκοτάδι στον πυθμένα των ωκεανών από τη Σκωτσέζικη Ένωση για τη Θαλάσσια Επιστήμη.

Μάλιστα την χαρακτηρίζουν ως «μια από τις πιο βαθιές ανακαλύψεις που έχουν γίνει ποτέ» και «μετασχηματιστική για την κατανόηση της ζωής στη Γη και αλλού».

Η ανακάλυψη, όπως αναφέρει το Oceanographic τράβηξε την προσοχή της επιστημονικής κοινότητας σε όλο τον κόσμο όταν παρουσιάστηκε για πρώτη φορά λεπτομερώς το 2024, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της NASA που πιστεύουν ότι το «Σκοτεινό Οξυγόνο» θα μπορούσε να αποτελέσει το κλειδί για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο θα μπορούσε να διατηρηθεί η ζωή σε άλλους πλανήτες και σε περιβάλλοντα που προηγουμένως θεωρούνταν ασύμβατα με τη φιλοξενία ζωής.

Αυτό που θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτελέσει μια πρωτοποριακή αποκάλυψη για τη σύγχρονη επιστήμη, η εμφάνιση του «Σκοτεινού Οξυγόνου» έχει έκτοτε λάβει τη δημόσια υποστήριξη από ιδρύματα σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της ΔΩΕ UNESCO - η οποία έχει πλέον εγκρίνει το έργο ως κομμάτι του προγράμματος Δεκαετία των Ωκεανών του ΟΗΕ - και του μεγαλύτερου φιλανθρωπικού οργανισμού στον κόσμο, του Ιδρύματος Nippon, το οποίο χρηματοδοτεί νέα και εκτεταμένη έρευνα για το «Σκοτεινό Οξυγόνο» των βαθιών θαλασσών μέσω ενός πακέτου χρηματοδότησης ύψους δύο εκατομμυρίων λιρών, ήτοι 2.7000.000 ευρώ.

Γιατί η ανακάλυψη αυτή είναι σημαντική

Το έργο θα είναι «η πιο λεπτομερής εξέταση στα βάθη των ωκεανών, η οποία θα μπορούσε να δώσει στοιχεία για το πώς ξεκίνησε η ζωή στη Γη», δήλωσε ο καθηγητής Νικ Όουενς, διευθυντής της Σκωτσέζικης Ένωσης για τη Θαλάσσια Επιστήμη (SAMS). «Έχω πει επανειλημμένα και πιστεύω πραγματικά ότι πρόκειται για μια από τις πιο βαθιές ανακαλύψεις που έχει κάνει ποτέ η SAMS», τόνισε.

Ξεκινώντας ένα πολυετές ερευνητικό πρόγραμμα, η ομάδα - με επικεφαλής τον καθηγητή Άντριου Σουίτμαν, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας οικολογίας και βιογεωχημείας του πυθμένα της SAMS - θα στείλει ειδικά κατασκευασμένους αισθητήρες στο βαθύτερο τμήμα του ωκεανού για να διερευνήσει περαιτέρω την ανακάλυψη που έκανε το περασμένο καλοκαίρι για το «Σκοτεινό Οξυγόνο».

Η ομάδα, η δημιουργία της οποίας κατέστη δυνατή χάρη στη χρηματοδότηση ύψους από το Ίδρυμα Nippon, αναμένει ότι ο πρώτος αισθητήρας θα είναι πιθανότατα έτοιμος για χρήση μέσα σε τρία χρόνια από τώρα, καθιστώντας το χρονικό διάστημα αυτό κρίσιμο σε σχέση με την πρωτοβουλία Δεκαετία Δράσης για τον Ωκεανό. Τα ευρήματα της έρευνας θα μπορούσαν να αποδειχθούν κρίσιμα για την υιοθέτηση των μέτρων προστασίας των ωκεανών που λαμβάνονται από τα έθνη σε όλο τον κόσμο, με το βλέμμα στην προθεσμία του 2030.

Το «Σκοτεινό Οξυγόνο» μπορεί να παραχθεί σε απόλυτο σκοτάδι στον βαθύ ωκεάνιο πυθμένα όπου το φως δεν μπορεί να διεισδύσει. Η ανακάλυψή του αμφισβητεί τη μέχρι πρότινος ισχύουσα επιστημονική άποψη ότι το οξυγόνο παράγεται αποκλειστικά από το φως μέσω της φωτοσύνθεσης. Η ανακάλυψη αυτής της δεύτερης πηγής οξυγόνου έθεσε επομένως υπό αμφισβήτηση το πώς ξεκίνησε η ζωή στη Γη.

Ήταν επίσης η ανακάλυψη που δεν συνέβη ποτέ, με τα συσχετιζόμενα δεδομένα να αγνοούνται σε μεγάλο βαθμό από τον καθηγητή Σουίτμαν και την ομάδα για το μεγαλύτερο μέρος μιας δεκαετίας, θεωρούμενα τότε ως ανωμαλία. Ωστόσο, όταν επέστρεψε στα δεδομένα περίπου εννέα χρόνια αργότερα, ο επιστήμονας της SAMS πείστηκε τελικά ότι τα δεδομένα έδειχναν προς αυτή την πρωτοποριακή αλήθεια.

«Η ανακάλυψη του «Σκοτεινού Οξυγόνου» ήταν μια αλλαγή στην κατανόηση της βαθιάς θάλασσας και ενδεχομένως της ζωής στη Γη, αλλά έθεσε περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις», δήλωσε ο καθηγητής Σουίτμαν.

«Αυτή η νέα έρευνα θα μας επιτρέψει να διερευνήσουμε ορισμένα από αυτά τα επιστημονικά ερωτήματα. Αν δείξουμε ότι η παραγωγή οξυγόνου είναι δυνατή απουσία φωτοσύνθεσης, αυτό αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο εξετάζουμε την πιθανότητα ζωής και σε άλλους πλανήτες. Πράγματι, βρισκόμαστε ήδη σε συζητήσεις με ειδικούς στη NASA, οι οποίοι πιστεύουν ότι το «Σκοτεινό Οξυγόνο» θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει την κατανόησή μας για το πώς μπορεί να διατηρηθεί η ζωή σε άλλους πλανήτες χωρίς άμεσο ηλιακό φως».

Σε ποιο σημείο θα γίνουν οι έρευνες

Η ανακάλυψη του «Σκοτεινού Οξυγόνου» έγινε σε μια περιοχή της βαθιάς θάλασσας γνωστή ως Ζώνη Clarion-Clipperton, μια τεράστια επίπεδη περιοχή του πυθμένα που εκτείνεται μεταξύ Χαβάης και Μεξικού. Πρόκειται για μια περιοχή όπου εταιρείες εξόρυξης, όπως η Metals Company, έχουν ήδη σχέδια να αρχίσουν να συγκεντρώνουν τους ίδιους όζους που ανακαλύφθηκε ότι παράγουν αυτό το «Σκοτεινό Οξυγόνο» για τα σπάνια μέταλλα τους. Η ερευνητική ομάδα της SAMS επιδιώκει επίσης να κατανοήσει εάν η παραγωγή «Σκοτεινού Οξυγόνου» λαμβάνει χώρα και σε άλλες περιοχές της βαθιάς θάλασσας και θα προβεί σε διάφορες μετρήσεις και αναγνώσεις για να βοηθήσει στον εντοπισμό της πηγής. Οι έρευνες αυτές θα ξεκινήσουν αργότερα φέτος.

Προς το παρόν είναι αβέβαιο ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος που παίζουν αυτά τα πετρώματα που παράγουν οξυγόνο στο περιβάλλον του βαθύ πυθμένα και τι αντίκτυπο θα είχε η συγκομιδή τους - μέσω της εξόρυξης στο θαλάσσιο πυθμένα - στο οικοσύστημα. Δεδομένης, ωστόσο, της ευπάθειας του εν λόγω οικοσυστήματος ως έχει, οι ακτιβιστές έχουν εκφράσει έντονα την άποψη ότι πρέπει να μπει ένα τέλος στην εξόρυξη σε βαθιές θάλασσες πριν αυτή ξεκινήσει.

Οι εταιρείες εξόρυξης, ωστόσο, σχεδιάζουν να καταγράψουν τις πρώτες τους αιτήσεις για άδειες ώστε να ξεκινήσουν την εξόρυξη φέτος. Αυτό καθιστά τα επόμενα χρόνια της έρευνας ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση και την προστασία του βυθού των βαθιών υδάτων.

Το τριετές ερευνητικό πρόγραμμα θα διερευνήσει αν το υδρογόνο απελευθερώνεται κατά τη δημιουργία του σκοτεινού οξυγόνου και αν χρησιμοποιείται ως πηγή ενέργειας για μια ασυνήθιστα μεγάλη κοινότητα μικροβίων σε τμήματα του θαλάσσιου πυθμένα, καθώς και πώς η κλιματική αλλαγή μπορεί να επηρεάσει τη βιολογική δραστηριότητα στη βαθιά θάλασσα.

«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η έρευνα τώρα είναι ζωτικής σημασίας», δήλωσε ο καθηγητής Σουίτμαν.

«Εάν η διαδικασία συμβαίνει φυσικά και εξάγουμε αυτούς τους όζους, αυτό μπορεί να έχει κάποιου είδους επίδραση στον θαλάσσιο πυθμένα της θάλασσας. Το συνετό είναι να βγούμε και να ερευνήσουμε- να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει εδώ, πριν προχωρήσουμε στην εκμετάλλευση», πρόσθεσε.

«Γνωρίζουμε ότι η εξόρυξη σε βαθιές θάλασσες θα έχει επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και στο οικοσύστημα γενικότερα. Θα υπάρξουν επιπτώσεις στις στήλες νερού και στον πυθμένα της θάλασσας. Αυτό που δείξαμε είναι ότι μπορεί να υπάρχει και μια άλλη επίδραση την οποία δεν έχουμε σκεφτεί», τόνισε.

«Το μόνο που ζητάμε είναι λίγο περισσότερο χρόνο για να βγούμε έξω και να ανακαλύψουμε τι συμβαίνει... Θα προσπαθήσουμε να πάρουμε τις απαντήσεις το συντομότερο δυνατό, αλλά νομίζω ότι η σωστή απόφαση είναι να περιμένουμε λίγο ακόμα πριν αποφασίσουμε αν αυτό είναι έργο που πρέπει να κάνουμε ως παγκόσμια κοινωνία», κατέληξε.

Τι προσδοκούν οι ερευνητές

Το έργο θα επιτρέψει επίσης στους ερευνητές να μελετήσουν το βαθύ βυθό της θάλασσας στη ζώνη Hadal, μια περιοχή που φτάνει σε βάθος 6.000 έως 11.000 μέτρων και αποτελεί περίπου το 45% ολόκληρου του ωκεανού. Χάρη στο πακέτο υποστήριξης από το Ίδρυμα Nippon, η ομάδα θα αναπτύξει ειδικά κατασκευασμένα και αυτόνομα σκάφη προσεδάφισης που θα μεταφέρουν εξειδικευμένα όργανα σε αυτά τα βάθη. Αυτά θα είναι τα πρώτα μέσα με δυνατότητα δειγματοληψίας κάτω από τα 6.000 μέτρα.

Ο Γιοχέι Σατσακάουα, πρόεδρος του Ιδρύματος Nippon, δήλωσε: «Η θάλασσα είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ανθρώπινης ζωής και της βιοποικιλότητας, αλλά ακόμη και σήμερα ένα μεγάλο μέρος της βαθιάς θάλασσας είναι άγνωστο. Είμαστε παθιασμένοι με την καινοτομία για την επίτευξη μιας καλύτερης κοινωνίας και είμαστε υπερήφανοι που υποστηρίζουμε την έρευνα του καθηγητή Σουίτμαν για το «Σκοτεινό Οξυγόνο» με την ελπίδα ότι θα μάθουμε περισσότερα για τη βαθιά θάλασσα και τη ζωή που υπάρχει στον πυθμένα του ωκεανού».

Η ΔΩΕ UNESCO έχει ήδη εγκρίνει το έργο ως δραστηριότητα της Δεκαετίας των Ωκεανών του ΟΗΕ, ενώ ο καθηγητής Νικ Όουενς, διευθυντής της SAMS, ανέφερε πόσο ταιριαστό είναι το έργο να αναληφθεί φέτος, στην 150ή επέτειο από την ανακάλυψη του βυθού του ωκεανού.

«Ως ίδρυμα, οι ρίζες μας ανάγονται στην εκστρατεία Challenger του Ηνωμένου Βασιλείου το 1872-76», δήλωσε. «Είναι ταιριαστό το γεγονός ότι 150 χρόνια μετά την εν λόγω αποστολή που μας έδωσε τις πρώτες μας γνώσεις για τον βαθύ ωκεανό, αποκαλύπτουμε τώρα μερικά από τα καλύτερα φυλαγμένα μυστικά του».


Με πληροφορίες από CNN