Το Ισραήλ και η Χαμάς αποδέχθηκαν την πρώτη φάση του ειρηνευτικού σχεδίου του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για τη Γάζα, το οποίο περιλαμβάνει 20 σημεία που θα εφαρμοστούν σταδιακά με στόχο τη λήξη των εχθροπραξιών και την έναρξη πολιτικής διαδικασίας για τη σταθεροποίηση της περιοχής.

Παρότι η εξέλιξη αυτή θεωρείται το πρώτο ουσιαστικό βήμα για τον τερματισμό του πολέμου, κρίσιμα ζητήματα, όπως ο αφοπλισμός της Χαμάς και η μελλοντική διακυβέρνηση της Γάζας, παραμένουν ανοιχτά.

Η συμφωνία προβλέπει την άμεση απελευθέρωση των 20 εν ζωή Ισραηλινών ομήρων που εξακολουθούν να κρατούνται από τη Χαμάς, καθώς και την επιστροφή των σορών 28 ατόμων που σκοτώθηκαν κατά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023. Σε αντάλλαγμα, το Ισραήλ θα προχωρήσει στην αποφυλάκιση 250 Παλαιστινίων κρατουμένων που εκτίουν ποινές ισόβιας κάθειρξης, καθώς και 1.700 κρατουμένων από τη Γάζα, ανάμεσά τους γυναίκες και παιδιά.

Η ανταλλαγή ομήρων και κρατουμένων θα πραγματοποιηθεί εντός 72 ωρών από την επικύρωση της συμφωνίας, ενώ ταυτόχρονα θα τεθεί σε ισχύ η κατάπαυση του πυρός. Παράλληλα, το Ισραήλ δεσμεύεται να αποσύρει τις στρατιωτικές του δυνάμεις σε προκαθορισμένη γραμμή, υπό διεθνή επίβλεψη, ανοίγοντας τον δρόμο για την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα μέσω του ΟΗΕ, της Ερυθράς Ημισελήνου και άλλων διεθνών οργανισμών.

Στο κείμενο της συμφωνίας αναφέρεται ρητά ότι κανένας κάτοικος της Γάζας δεν θα εκτοπιστεί από την περιοχή και ότι το Ισραήλ δεν θα προβεί σε προσάρτηση εδαφών, διασφαλίζοντας ότι η εκεχειρία δεν θα συνοδευτεί από αλλαγές συνόρων.

Οι μεγάλες εκκρεμότητες

Παρά τη θετική εξέλιξη, οι πιο κρίσιμες πτυχές του σχεδίου παραμένουν αδιευκρίνιστες. Το Ισραήλ έχει θέσει ως βασική προϋπόθεση για τη μόνιμη ειρήνη τον πλήρη αφοπλισμό της Χαμάς, ωστόσο η οργάνωση δεν έχει αποδεχθεί αυτή την απαίτηση. Σύμφωνα με αναλυτές, κάτι τέτοιο θα σήμαινε πολιτική και στρατιωτική αυτοκατάργηση για το κίνημα, το οποίο επί δύο δεκαετίες ελέγχει τη Γάζα.

Ανοιχτό παραμένει και το ζήτημα της επόμενης μέρας. Το σχέδιο Τραμπ προβλέπει τη δημιουργία μιας μεταβατικής διοίκησης υπό το λεγόμενο «Συμβούλιο Ειρήνης» (Board of Peace), στο οποίο θα συμμετάσχουν διεθνείς προσωπικότητες. Ο πρώτος που έχει επιβεβαιωθεί είναι ο πρώην πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Τόνι Μπλερ, που είχε ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση του σχεδίου και θεωρείται έμπειρος μεσολαβητής στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, δεν έχει ακόμη καθοριστεί ποιος θα διοικήσει πρακτικά τη Γάζα μετά την αποχώρηση του ισραηλινού στρατού, ούτε ποια μορφή θα έχει η παλαιστινιακή πολιτική εκπροσώπηση.

Παράλληλα, η συμφωνία δεν κάνει καμία ρητή αναφορά στη δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, κάτι που η Παλαιστινιακή Αρχή θεωρεί απαραίτητο για μια διαρκή πολιτική λύση. Ο Τραμπ, πάντως, μιλά για μια «ισχυρή και αιώνια ειρήνη» και υποστηρίζει ότι η πρόοδος στη Γάζα θα ανοίξει τον δρόμο για «ευρύτερη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή».

Το επόμενο βήμα

Το Ισραήλ αναμένεται να εγκρίνει επισήμως τη συμφωνία μέσω του υπουργικού συμβουλίου ασφαλείας, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει ότι θα ταξιδέψει σύντομα στη Μέση Ανατολή, ίσως ακόμη και στη Γάζα, για να επιβλέψει την έναρξη της διαδικασίας. Οι μεσολαβητές Κατάρ, Αίγυπτος και Τουρκία θα παρακολουθούν την εφαρμογή των όρων της εκεχειρίας, ενώ διεθνείς οργανισμοί ετοιμάζονται να στείλουν βοήθεια και τεχνική υποστήριξη για την ανοικοδόμηση της περιοχής.

Αναλυτές εκτιμούν ότι η επιτυχία του σχεδίου θα εξαρτηθεί από την ικανότητα των εμπλεκόμενων πλευρών να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους και να περάσουν από τη στρατιωτική παύση σε πολιτική συμφωνία. Αν και η πρώτη φάση αποτελεί σημαντική πρόοδο, η ειρήνη στη Γάζα εξακολουθεί να είναι εύθραυστη και γεμάτη αβεβαιότητες.

ΠΗΓΗ