Την παραγωγή και τις εξαγωγές της «διάσημης φέτας» μπορεί να επηρεάσει η ευλογιά των αιγοπροβάτων και το γεγονός ότι θανατώνονται εκατοντάδες ζώα στην Ελλάδα, επισημαίνει σε δημοσίευμά του το BBC.

Το βρετανικό μέσο ξεκινά με την περίπτωση της «Αναστασίας Σιούρτου που περπατάει στο εγκαταλελειμμένο αγρόκτημά της στα περίχωρα της Καρδίτσας», μιας πόλης στην περιοχή της Θεσσαλίας στην κεντρική Ελλάδα.

«Μια απόκοσμη σιωπή σκεπάζει αυτό το μέρος όπου εκτρέφονταν 650 πρόβατα. Στις 12 Νοεμβρίου, υπάλληλοι έδωσαν εντολή για θανάτωση όλων των ζώων μετά από ανίχνευση κρούσματος της ευλογιάς αιγοπροβάτων» γράφει το BBC.

«Υπάρχει ένα άλλο αγρόκτημα δύο χιλιόμετρα μακριά. Είχαν κρούσματα ευλογιάς, αλλά το έκρυψαν», λέει η Αναστασία Σιούρτου, η οποία είναι η ίδια κτηνίατρος και έχει επεκτείνει το αγρόκτημα που έχτισε ο πατέρας της, αναφερόμενη στο πώς πιστεύει ότι το κοπάδι της κόλλησε την ασθένεια.

Φέτα, ο «λευκός χρυσός» της Ελλάδας

Η απώλεια των ζώων σημαίνει οικονομική καταστροφή αφού εκτός από τα ζώα που έχασε το αγρόκτημα, το πρόβειο γάλα, το οποίο πωλείται για την παραγωγή φέτας, συχνά αναφέρεται ως ο «λευκός χρυσός» της Ελλάδας.

Πέρα από το οικονομικό πλήγμα, ωστόσο, η κ. Σιούρτου μιλάει για το συναισθηματικό κόστος. «Ήμουν εδώ την ημέρα που θανατώθηκαν τα πρόβατα. Είναι πολύ σκληρό, ένιωσα ότι δεν κατάφερα να τα προστατεύσω».

Η ευλογιά των αιγοπροβάτων είναι μια ιογενής λοίμωξη. Τα πρώτα κρούσματα εντοπίστηκαν στη βόρεια Ελλάδα τον Αύγουστο του 2024 και έκτοτε η ασθένεια έχει εξαπλωθεί σε πολλές περιοχές της χώρας.

Συνολικά 1.702 περιστατικά είχαν καταγραφεί μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Η ανίχνευση ενός μόνο κρούσματος σε ένα αγρόκτημα σημαίνει ότι ολόκληρο το κοπάδι πρέπει να θανατωθεί για προληπτικούς λόγους. Μέχρι στιγμής έχουν θανατωθεί περίπου 417.000 αιγοπρόβατα, που αντιστοιχεί περίπου στο 4-5% του προηγούμενου συνόλου.

Περίπου το 80% του ελληνικού πρόβειου και κατσικίσιου γάλακτος προορίζεται για την παρασκευή φέτας, η οποία αποτελεί προστατευόμενη ονομασία προέλευσης εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αυτό σημαίνει ότι ενώ παρόμοιο τυρί μπορεί να παραχθεί και αλλού στην ΕΕ, δεν μπορεί να ονομαστεί φέτα. Το Ηνωμένο Βασίλειο συνεχίζει να σέβεται αυτήν την απόφαση του 2002 μετά το Brexit.

Πέρυσι, η Ελλάδα εξήγαγε 785 εκατομμύρια ευρώ (909 εκατομμύρια δολάρια, 690 εκατομμύρια λίρες), σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Εξαγωγών. Από αυτά, 520 εκατομμύρια ευρώ πήγαν σε άλλες χώρες της ΕΕ και 90 εκατομμύρια ευρώ στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η φέτα πρέπει να παρασκευάζεται από τουλάχιστον 70% πρόβειο γάλα, ενώ το υπόλοιπο είναι κατσικίσιο.

Προβλήματα στην παραγωγή φέτας

Τα μικρά γαλακτοκομεία λένε ότι ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα στην προμήθεια πρόβειου γάλακτος, κάτι που θα μπορούσε να σημαίνει πιθανές ελλείψεις φέτας στο μέλλον. Ενώ οι τιμές δεν έχουν ακόμη αυξηθεί, αυτό πιθανότατα θα είναι το αποτέλεσμα εάν δεν εξαλειφθεί η επιδημία.

«Η περιορισμένη ποσότητα διαθέσιμου γάλακτος αυξάνει το κόστος παραγωγής και δυσχεραίνει τη διατήρηση των τρεχουσών ποσοτήτων φέτας στην αγορά», λέει ο καθηγητής Δημήτρης Γκουγκούλης από την Κτηνιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Ένας άλλος κτηνοτρόφος προβάτων κοντά στην Καρδίτσα, ο Τάσος Μανάκας, είδε το κοπάδι του, που αποτελούνταν από 873 πρόβατα, να θανατώνεται στις 9 Οκτωβρίου. Πλέον περνάει τις μέρες του καθισμένος σε ένα μικρό δωμάτιο στον αχυρώνα του. «Το μαγαζί είναι κλειστό», λέει με πικρία.

Ο κ. Μανάκας περνάει δίπλα από τις άδειες μεταλλικές ταΐστρες και το αρμεκτήριο που τώρα μαζεύει ιστούς αράχνης. «Συνήθιζα να μπαίνω το πρωί, άκουγα τα ζώα να βελάζουν, τα χάιδευα. Την ημέρα που θανατώθηκαν, ήμουν εδώ. Αν με κόβατε εκείνη την ημέρα, δεν θα αιμορραγούσα» λέει, ξεφυλλίζοντας σκεπτικά ένα κυβερνητικό έγγραφο γεμάτο αριθμητικούς πίνακες.

Στους πληγέντες αγρότες προσφέρεται αποζημίωση μεταξύ 132 και 220 ευρώ ανά πρόβατο, ανάλογα με την ηλικία του. Οι αγρότες απαντούν ότι οι πληρωμές δεν επαρκούν για να καλύψουν τις απώλειές τους.

«Η κυβέρνηση έχει επίσης, επικριθεί για την ευρύτερη αντίδρασή της στο ξέσπασμα. Μια Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για τη Διαχείριση και τον Έλεγχο της Ευλογιάς των Προβάτων και των Αιγών συστάθηκε μόλις στα τέλη Οκτωβρίου – 14 ολόκληρους μήνες μετά την ανίχνευση του πρώτου κρούσματος. Εν τω μεταξύ, δεν δημιουργήθηκαν ζώνες lockdown στις περιοχές όπου καταγράφηκαν τα πρώτα κρούσματα στα τέλη του καλοκαιριού του 2024, και οι επικριτές λένε ότι η κρατική κτηνιατρική υπηρεσία έχει σημαντικά υποστελεχωμένο προσωπικό» επισημαίνεται στο δημοσίευμα.

Και συνεχίζει το BBC: «Ταυτόχρονα, αγρότες έχουν συλληφθεί για την παράνομη μεταφορά ζώων με φορτηγά σε περιοχές που θεωρούνται απαλλαγμένες από ασθένειες. Και οι τοπικές αναφορές κάνουν λόγο ότι μολυσμένα ζώα έχουν ταφεί σε χωράφια χωρίς να ειδοποιηθούν οι Αρχές».

Ένας εκπρόσωπος του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων λέει στο BBC: «Εφαρμόσαμε το σχέδιο για την εξάλειψη της ευλογιάς των προβάτων από την αρχή, όπως προβλεπόταν στα ευρωπαϊκά πρωτόκολλα. Το αποτέλεσμα ήταν να φτάσουμε σχεδόν σε μηδενικά κρούσματα την άνοιξη του 2025. Η απόφαση για τη σύσταση της επιστημονικής επιτροπής τον Οκτώβριο του 2025 ελήφθη υπό την πίεση ενός παράγοντα: πολλοί αγρότες δεν συμμορφώθηκαν με τα μέτρα βιοασφάλειας, με αποτέλεσμα την έκρηξη των κρουσμάτων».

«Το Ανώτατο Δικαστήριο της Ελλάδας αποφάσισε τώρα ότι οι εισαγγελείς πρέπει να διερευνήσουν πιθανές παραβιάσεις των μέτρων βιοασφάλειας, κάτι που πολλοί επικριτές λένε ότι είναι καθυστερημένο. Σε όλη τη χώρα, εξακολουθούν να υπάρχουν αγροκτήματα που λειτουργούν σύμφωνα με τα πρότυπα της δεκαετίας του 1960: παράγκες, τοίχοι από χώμα ή τσιμεντόλιθους και χωρίς περίφραξη» σχολιάζει το BBC που επισκέφθηκε ένα τέτοιο αγρόκτημα στα περίχωρα της πόλης της Λάρισας, στη Θεσσαλία.

«Δύο νεκρά αρνιά κείτονταν στο έδαφος. Ο ιδιοκτήτης επέμεινε ότι δεν υπήρχαν κρούσματα ευλογιάς στο αγρόκτημά του. Αρνήθηκε να επιτρέψει φωτογραφίες. ''Ορισμένα ζώα έχουν εξογκώματα στο στήθος τους. Δεν είναι ευλογιά, αλλά κανείς δεν θα με πιστέψει'', λέει. Οι κτηνοτρόφοι αιγοπροβάτων στη Θεσσαλία ζητούν την έγκριση μαζικού εμβολιασμού των κοπαδιών τους, κάτι που, όπως λένε, είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται το πρόβλημα στη Βουλγαρία και την Τουρκία» προσθέτει το δημοσίευμα.

Τέτοιου είδους εμβολιασμός επιτρέπεται σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης βάσει των κανόνων της ΕΕ και οι κτηνοτρόφοι ασκούν μεγάλη πίεση στην κυβέρνηση να ζητήσει εμβόλια από το διαθέσιμο απόθεμα της Επιτροπής. Ωστόσο, «η ελληνική κυβέρνηση απαντά ότι ο μαζικός εμβολιασμός θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάταξη της Ελλάδας ως ενδημικής χώρας για τις ασθένειες, κάτι που θα επιφέρει περιορισμούς στην εξαγωγή πρόβειου και κατσικίσιου γάλακτος- και ιδιαίτερα της φέτας. Οι ελληνικές Αρχές τονίζουν επίσης ότι προς το παρόν δεν υπάρχει πιστοποιημένο εμβόλιο κατά της ευλογιάς των προβάτων».

Ο καθηγητής Γουγκούλης επισημαίνει ότι τα υπάρχοντα παλαιότερα εμβόλια είναι αποτελεσματικά σε χώρες όπου η ευλογιά ενδημεί, αλλά «δεν αποτελούν εργαλείο για την εξάλειψη της ασθένειας. Δεν αποτρέπουν πλήρως τη μόλυνση και ο ιός μπορεί να συνεχίσει να κυκλοφορεί στους εμβολιασμένους πληθυσμούς».

Ωστόσο, η κατάσταση φαίνεται τώρα να ξεφεύγει από τον έλεγχο. «Μέλη της Εθνικής Επιτροπής Διαχείρισης και Ελέγχου Αιγοπροβάτων δήλωσαν πρόσφατα στους δημοσιογράφους ότι οι κτηνοτρόφοι σε διάφορα μέρη της χώρας μπορεί να έχουν πραγματοποιήσει έως και ένα εκατομμύριο παράνομους εμβολιασμούς. Αυτό διαστρεβλώνει την επιδημιολογική εικόνα και καθιστά τον έλεγχο των ασθενειών ακόμη πιο δύσκολο.

Ωστόσο, «πολλοί κτηνοτρόφοι είναι θυμωμένοι με στελέχη και αξιωματούχους. Λένε ότι πρόκειται για έναν αυθαίρετο υπολογισμό και κατηγορούν την επιστημονική επιτροπή ότι θέτει σε κίνδυνο την εξαγωγή φέτας».

Ο αγρότης Χάρης Σεσκλιώτης, στο χωριό Ριζόμυλος κοντά στον Βόλο, ακούει όλα αυτά με βαθιά ανησυχία. Μία μόλυνση εντοπίστηκε στο αγρόκτημά του, η οποία οδήγησε στην προληπτική σφαγή 700 προβάτων. Ήταν η δεύτερη φορά που το αγρόκτημά του καταστράφηκε, μετά τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία το 2023. «Είναι εξαιρετικά σκληρό», λέει στο BBC, περπατώντας μέσα από τα άδεια μαντριά του.

Υπάρχουν στοίβες από σανό τριγύρω που προορίζονται για να φάνε τα πρόβατα, οι οποίες τώρα έχουν μείνει αχρησιμοποίητες στην αυλή του αγροκτήματος και σύντομα θα σαπίσουν. Ο κ. Σεσκλιώτης δεν είναι το είδος του αγρότη που κάθεται και μετράει τις πληγές του. «Σκέφτομαι να δημιουργήσω μια νέα μονάδα με τον γιο μου για μοσχάρια», λέει. «Δεν έχουμε μάθει τίποτα άλλο εκτός από την εκτροφή κοπαδιών».

ΠΗΓΗ: BBC (μέσω Lifo)