Ρεπορτάζ: Άντρια Γεωργίου, Μύρια Οδυσσέως


Σε κοινό ανακοινωθέν που εξέδωσαν, χθες, το Υπουργείο Δικαιοσύνης & Δημόσιας Τάξης, το Υπουργείο Άμυνας και το Υφυπουργείο Μετανάστευσης & Διεθνούς Προστασίας διέψευσαν κατηγορηματικώς τις κατηγορίες περί pushbacks βαρκών μεταναστών που είδαν το φως της δημοσιότητας – σημειώνεται ότι οι σχετικές καταγγελίες αφορούσαν δύο βάρκες με Σύρους μετανάστες που φέρεται να επαναπροωθήθηκαν αρχικά στον Λίβανο και εν συνεχεία στη Συρία, κατά τη 13η-14η Μαρτίου. Σήμερα, ο υπουργός Άμυνας, Βασίλης Πάλμας, σε δηλώσεις του σε κυπριακό τηλεοπτικό σταθμό τοποθετήθηκε αναφορικά με το περιστατικό, απορρίπτοντας εκ νέου τις κατηγορίες. Η Κυπριακή Δημοκρατία φαίνεται να χρησιμοποιεί ως επιχείρημα για τον τρόπο που έδρασε το γεγονός ότι το υπό εξέταση περιστατικό έλαβε χώρα σε «διεθνή χωρικά ύδατα».

Παραθέτουμε χαρακτηριστικά:

Στο χθεσινό ανακοινωθέν αναφέρεται: «Το τρίτο περιστατικό, έλαβε χώρα στις 13-14 Μαρτίου και αφορά 2 (δύο) βάρκες. Κάποιες αναρτήσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης περιέχουν ανακριβή στοιχεία, καθώς και υλικό αμφιβόλου ποιότητας και προέλευσης. Το περιστατικό αυτό είναι ένα από τα πολλά, τα οποία διαχειρίζεται το ΚΣΕΔ και έλαβε χώρα σε σημείο της περιοχής έρευνας-διάσωσης της ΚΔ που συνορεύει με τον Λίβανο, εκτός χωρικών υδάτων της Κύπρου, σε διεθνή ύδατα. Σε αυτό το σημείο, εντοπίστηκαν 2 (δύο) σκάφη. Ζητήθηκε η συνδρομή του Λιβάνου, μέσω του ΚΣΕΔ, όπου έγινε διαχείριση του περιστατικού διάσωσης. Διαψεύδουμε κατηγορηματικά ότι υπήρξαν πυροβολισμοί ή ρίψη νερού ή επαναπροώθηση (pushback), όπως αναφέρεται σε κάποια δημοσιεύματα».

Σήμερα ο κ. Πάλμας είπε στην εκπομπή Alpha Καλημέρα: «Αυτοί οι άνθρωποι εντοπίστηκαν σε διεθνή ύδατα και αναλάβαμε την ευθύνη να προστατεύσουμε αυτούς τους ανθρώπους και να τους συνοδεύσουμε να επιστρέψουν πίσω από εκεί που ισχυρίζονται οι ίδιοι ότι ξεκίνησαν, τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο». Και, επίσης: «Είμαι κατηγορηματικός και λέω ότι το μόνο που κάναμε είναι να προστατεύσουμε αυτούς τους ανθρώπους από τη θαλασσοταραχή που υπήρχε, βοηθώντας να επιστρέψουν από εκεί που ξεκίνησαν».

Δικαιούται, όμως, η Κυπριακή Δημοκρατία να πράττει κατ’ αυτόν τον τρόπο ακόμα και αν οι βάρκες είναι εκτός των χωρικών της υδάτων – αλλά σε περιοχή έρευνας και διάσωσης της (όπως, άλλωστε, παραδέχθηκε η ίδια);

Για να επιλυθεί η εν λόγω απορία επικοινωνήσαμε με τον κ. Ανδρέα Πιπερίδη, Νομικό και υποψήφιο διδάκτορα Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, ο οποίος μάς απάντησε, επικαλούμενος ανάλογες περιπτώσεις που έφθασαν μέχρι το ΕΔΔΑ:

«Ο ισχυρισμός της κυβέρνησης, διά στόματος του υπουργού άμυνας, πως οι βάρκες με τους πρόσφυγες από τη Συρία ανακόπηκαν σε διεθνή ύδατα, υπονοώντας ότι η ανακοπή τους δεν αποτελεί παράνομη επαναπροώθηση (push back), έχει ήδη εξεταστεί και απορριφθεί σε ανάλογη περίπτωση από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το Δικαστήριο στην υπόθεση Hirsi (Hirsi Jamaa and Others v. Italy, Application no. 27765/09), τόνισε πως η επαναπροώθηση αιτητών ασύλου, ακόμα και σε διεθνή ύδατα αποτελεί παραβίαση της ΕΣΔΑ και ιδιαίτερα του άρθρου 4 του 4ου Πρωτοκόλλου της.

Το Δικαστήριο ήταν ξεκάθαρο όταν καταδίκαζε την Κύπρο τον Οκτώβρη του 2024 (M.A. and Z.R. v. Cyprus, Application no. 39090/20) για άλλη περίπτωση επαναπροώθησης, ανεξαρτήτως του αν τότε η βάρκα είχε φτάσει εντός των χωρικών υδάτων της Κύπρου, πως η μη εξατομικευμένη εξέταση των αιτημάτων ασύλου και η επιστροφή τους στη χώρα προέλευσης παραβιάζει την ΕΣΔΑ (άρθρα 3 και 13) και το άρθρο 4 του 4ου Πρωτοκόλλου της.

Δυστυχώς η κυβέρνηση, παρά την καταδίκη της από το Δικαστήριο, συνεχίζει τις παράνομες πρακτικές επαναπροωθήσεων που διακινδυνεύουν τη ζωή ανθρώπων που φεύγουν κυνηγημένοι από τις χώρες τους ψάχνοντας ένα καλύτερο αύριο. Σε σχέση με το πρόσφατο θανατηφόρο ναυάγιο βάρκας στα ανοικτά του Κάβο Γκρέκο, οι κυπριακές αρχές, σύμφωνα με το διαδικαστικό σκέλος του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ, έχουν υποχρέωση να διερευνήσουν αποτελεσματικά το τι συνέβη και να διώξουν ποινικά όσους ευθύνονται για τον θάνατο αυτών των ανθρώπων. Η “πετυχημένη μεταναστευτική πολιτική” δεν μπορεί να κτίζεται πάνω σε ένα υδάτινο νεκροταφείο αθώων ψυχών. Δυστυχώς αυτές οι παράνομες πρακτικές δεν είναι τοπικό φαινόμενο αλλά αντανακλούν παράνομες πρακτικές σε επίπεδο ΕΕ».