Σε ανασκαφές στα ερείπια μιας αρχαίας ρωμαϊκής έπαυλης στη Σικελία, οι αρχαιολόγοι εντόπισαν ένα μοναδικό ψηφιδωτό με θέμα ένα γνώριμο καλοκαιρινό υπόδημα. Το ψηφιδωτό, ηλικίας περίπου 1.600 ετών, απεικονίζει ένα ζευγάρι σανδάλια σε μπλε και μπεζ αποχρώσεις, που θυμίζουν έντονα τις σημερινές σαγιονάρες aka flip-flops. Βρίσκεται στο ψυχρό λουτρό (frigidarium) του λουτρικού συγκροτήματος της Villa Romana del Casale, μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, που χρονολογείται από τον 4ο αιώνα μ.Χ.

Η έπαυλη, χτισμένη στους πρόποδες ενός λόφου στην κεντρική Σικελία, εκτείνεται σε τρεις μεγάλες ταράτσες και περιλάμβανε εσωτερική αυλή, κήπους και ξενώνες. Από τη δεκαετία του 1950, οι αρχαιολόγοι έχουν φέρει στο φως εντυπωσιακά οικοδομήματα και μοναδικά έργα τέχνης, μεταξύ των οποίων και τα περίφημα ψηφιδωτά της. Τα τελευταία τέσσερα καλοκαίρια, η αρχαιολόγος Ισαβέλλα Μπαλντίνι από το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια ηγείται του ερευνητικού προγράμματος ARCHLabs στην έπαυλη, εκπαιδεύοντας 40 φοιτητές και ερευνητές από 11 χώρες.

Το φετινό καλοκαίρι, οι συμμετέχοντες μελέτησαν τα ψηφιδωτά των λουτρών, τα οποία περιλάμβαναν γυμναστήριο, δωμάτιο μασάζ και μεγάλο αποχωρητήριο. Τα έργα τέχνης των χώρων αυτών προσφέρουν ενδείξεις για τη χρήση κάθε δωματίου — όπως το ψηφιδωτό στο δωμάτιο μασάζ που δείχνει αθλητή να δέχεται εντριβές με λάδι. Το ψηφιδωτό με τις «σαγιονάρες», σύμφωνα με τη Μπαλντίνι, αποτελεί συχνό μοτίβο σε ρωμαϊκά λουτρά της ύστερης αρχαιότητας, από την Ισπανία και την Κύπρο μέχρι την Ιορδανία και τη Μικρά Ασία. Η επιλογή του θέματος αποτυπώνει τον εκλεπτυσμένο, κοσμοπολίτικο χαρακτήρα τέτοιων εγκαταστάσεων.

Τα σανδάλια αυτού του τύπου φορέθηκαν σε διάφορες ηπείρους, με την αρχική έμπνευση να αποδίδεται στους αρχαίους Αιγύπτιους. Στη Ρώμη, τα υποδήματα ήταν καθημερινό ένδυμα — οι στρατιώτες φορούσαν βαριά σανδάλια (caligae), ενώ οι πολίτες προτιμούσαν ελαφρύτερα (soleae). Η Villa Romana del Casale φημίζεται για τα ψηφιδωτά της, τα οποία περιλαμβάνουν σκηνές κυνηγιού με εξωτικά ζώα για ρωμαϊκά θεάματα και τις λεγόμενες «κοπέλες με μπικίνι» που συμμετέχουν σε αθλητικούς αγώνες. Αν και παλαιότερα θεωρούνταν αυτοκρατορική κατοικία, σήμερα πιστεύεται ότι ανήκε σε μέλος της ρωμαϊκής ελίτ. Η έπαυλη θάφτηκε από κατολίσθηση στον Μεσαίωνα, γεγονός που συνέβαλε στη διατήρησή της. Με τη βοήθεια νέων τεχνολογιών, οι ερευνητές επιχειρούν σήμερα να αποκαταστήσουν την πλήρη εικόνα της έπαυλης, δημιουργώντας ένα ενιαίο, ψηφιακά προσβάσιμο αρχείο.

ΠΗΓΗ