Ότι είμαστε ιδιαίτερος λαός, αυτό είναι γνωστό τόσο εντός όσο και εκτός. Μεσογειακοί και θερμόαιμοι, κατά κύριο λόγο ανατολίτες, δεν φημιζόμαστε ούτε για τις ντελικάτες μας συνήθειες και τρόπους ούτε για τον ευρωπαϊκό μας χαρακτήρα.

Και αυτό είναι κάτι που το συναντάς σχεδόν σε κάθε πτυχή της ζωής μας στην Κύπρο, ό,τι και αν αφορά αυτή. Όπως για παράδειγμα τα οικογενειακά τραπέζια των γιορτών, που σε ένα σαλόνι μαζεύονται 15 με 20 άτομα, η κουζίνα και οι φουκούδες ψήνουν φαγητό για 40 άτομα και επικρατεί μια επιεικώς εμπόλεμη κατάσταση, που θα τρόμαζε ακόμη και βετεράνο του Βιετνάμ.

Μέσα σε όλον αυτό τον πανζουρλισμό, ωστόσο, υπάρχουν κάποια στανταράκια που κάθε κυπριακό σπίτι που σέβεται τον εαυτό του οφείλει να τηρεί, εάν θέλει να πετύχει το κατάλληλο εορταστικό κλίμα, και φυσικά δεν εννοούμε κάποια παραδοσιακά έθιμα, αλλά όλες εκείνες τις κλισέ ή χωρκάτικες συνήθειες που κάθε οικογένεια στην Κύπρο τιμά ανελλιπώς κάθε χρόνο, λες και το έχει τάμα.

Σημ. Το πιο κάτω θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως ένας οδηγός επιβίωσης για Ευρωπαίους ή Δυτικούς που αυτές τις γιορτές θα βρεθούν σε κάποιο κυπριακό τραπέζι.

Το τσίμπημα του μεζέ πάνω που τη σούβλα

Κατ’ εξοχήν αντρικό προνόμιο, αφού είθισται οι ψήστες της σούβλας να είναι οι άντρες της οικογενείας. Στέκονται ή κάθονται πάνω που τη φουκού, και με τα «λαθκιασμένα» από το λίπος μαχαιροπίρουνα κόβουν κομματάκια κρέας που έχει μελώσει και αφού πρώτα το δοκιμάσουν αυτοί, προσφέρουν και στις γυναίκες της οικογενείας για να τους επιβραβεύσουν για την τέχνη τους.

Ατάκες που θα ακουστούν: «Εν μέλι ε κουμπάρε!», ή «Γλείψε τον κόκκαλο, ούλλος ο μεζές εν τζιαμέ».

Ο πόλεμος της κουζίνας

Ή αλλιώς ο γυναικωνίτης, αφού άντρας εκεί μέσα μπαίνει μόνο για να γυρέψει αλάτι, ρίγανη, καμιά πετσέτα και τον θέρμο για να βάλει τη σούβλα που είναι έτοιμη. Οι μισές κόβουν τις σαλάτες, οι άλλες τσεκάρουν τις πατάτες, τα κουπέπια και τα μακαρόνια του φούρνου και όσες δεν έχουν κάτι να κάνουν δοκιμάζουν και λένε, φυσικά, τη γνώμη τους για το ψήσιμο και τα μπαχαρικά.

Ατάκες που θα ακουστούν: «Μα εν τέλια ανάλατες οι πατάτες», «Σάννα μου τζαι εν λλία τα φαγιά, να σύρω τζαι καμιά μακαρονάδα τσακ μπαμ πάνω να γίνεται;»

Η μουσική του θανατά

Τι κι αν γιορτάζουμε τη γέννηση του Θεανθρώπου, τι κι αν έχουμε χαρές και πανηγύρια, εάν στο μαγνητόφωνο ή πλέον στο tablet με το Bluetooth ηχείο, δεν ακουστεί ο Καζαντζίδης να άδει τραγούδια του νόστου και της φτωχολογιάς, διασκέδαση δεν υπάρχει. Στάνταρ θα ακουστεί ‘το ψωμί της ξενιτιάς’, το ‘γιατί δεν με θες κυρά μου’ και το «υπάρχω», παρέα με τις φωνές των θείων που νομίζουν ότι η ζωή τους αδίκησε και δεν τους έκανε διάσημους τραγουδιστές στα νιάτα τους.

Ατάκες που θα ακουστούν: «Τούταν εν τραούθκια ολάν, όι οι πελλάρες που ακούτε εσείς τωρά», «Έσιει ανώττερη φωνή που τον Καζαντζίδη;».

Το κρυφό πλούμισμα

Με τα δώρα να δίνουν και να παίρνουν, όλοι οι νεότεροι περιμένουν το κατιτίς τους, συνήθως από τους παππούδες. Το θέμα είναι, όμως, ότι ενώ όλοι το περιμένουν οι παππούδες έρχονται με ύφος και τρόπο drug dealer να σου χώσουν στην τσέπη το φακελάκι με την πουλουστρίνα, λες και θα δώσει μόνο σε εσένα και θα παρεξηγηθούν οι άλλοι.

Ατάκες που θα ακουστούν: «Έλα πιάσ’ τα τούτα τζαι μεν πεις τίποτε, εν για τα Χριστούγεννα», «Κανόνισε να μεν τα φάεις, να τα φυλάξεις να μεν ζητάς που τους γονιούς σου».

Οι «αργοπορημένοι» νέοι της οικογένειας και οι παρατηρήσεις

Αν είσαι κάπου μεταξύ 20 με 30 ετών, το πιο πιθανόν είναι ότι το προηγούμενο βράδυ θα βγεις, θα πιείς, θα ξενυχτήσεις και φυσικά θα αργήσεις να ξυπνήσεις. Και όταν λέμε αργήσεις, εννοούμαι οποιαδήποτε ώρα μετά τις 9 το πρωί, βρεθείς στο τραπέζι. Αν κάνεις αυτό το φάουλ, που θα το κάνεις, θα πρέπει να υποστείς εκτός από το hangover, τη μουρμούρα της μάνας σου για την αναισθησία σου, τα πειράγματα των θείων για το τι μπορεί να έκανες το προηγούμενο βράδυ και φυσικά τις παροτρύνσεις της γιαγιάς να μην πίνεις γιατί δεν είναι καλό, θα γίνεις αλκοολικός.

Ατάκες που θα ακουστούν: «Μια φορά το χρόνο να σηκωστείς στην ώρα σου εν μπορείς; Έπρεπε να φκεις πάλε εψές τζαι να έρτεις ξημερώματα; Θέλεις να σου κάμω τίποτε να φάεις;» (όλο χωρίς ανάσα).

Εορταστικά τηλεοπτικά προγράμματα – Love to Hate

Έξω στη σούβλα μπορεί να ακούγεται στη διαπασών ο Καζαντζίδης, αλλά μέσα παίζει στο ζάπινγκ όλο το εορταστικό κυπριακό πρόγραμμα που έχει η TV συνοδευμένο με τα απαραίτητα πικρόχολα σχόλια. Γιατί δεν έχει σημασία αν δεν μας αρέσει τίποτα, οφείλουμε να τα βλέπουμε και να τα κατηγορούμε.

Ατάκες που θα ακουστούν: «Μα θόρε κλώσμα τζαι κακό, τζαι μετά έχουν τζαι πρόβλημα που εν μεινίσκει άντρας μαζί τους», «Εγέρασεν πολλά τζαι τούτη, μα είδες την ήνταλως εχάλασεν;».

Φωτογραφία: eurocheapo.com

Η θεία που (λέει πως) κάνει δίαιτα

Κι εκεί που ήδη έχει τσιμπήσει από όλα τα φαγητά όση ώρα ετοιμάζονταν, κάθεται στο τραπέζι και φροντίζει να ενημερώσει όλους ότι επειδή προσέχει, θα φάει μόνο λίγο κρέας καμιά πατάτα και λίγη σαλάτα. Μέχρι να καθίσει ξανά στη θέση της, το πιάτο ασφυκτιά αφού στην πορεία για το κρέας και τη σαλάτα, προέκυψαν 2-3 κουπέπια, μια κουταλιά από τις πέννες φούρνου με φρέσκα κρέμα (τις μοντέρνες) που έκαμεν η αρφότεχνη, 3 ξεροψημένες πατάτες, σούβλα, γιαούρτι, λουκάνικο χωρκάτικο κρασάτο (έφερεν το ο συμπέθερος) και φυσικά λίγη σαλάτα.

Ατάκες που θα ακουστούν: «Όι, ψωμίν εν θέλω, πειράζει με», «Έχει αναψυκτικό light ή zero;».


Τα του γάμου

Και αφού φάνε μέχρι σκασμού, ο πέλεκυς πέφτει βαρύς πάνω στους ανύπαντρους της οικογένειας, οι οποίοι θα υποστούν άγριο bullying γιατί εξακολουθούν να είναι χωρίς στεφάνι. Δεν έχει σημασία εάν έχεις σχέση ή όχι, αν έχεις τελειώσει σπουδές και δουλεύεις, είναι μονόδρομος. Από τη μία η παππούδες να σου κάνουν συναισθηματικό εκβιασμό και από την άλλη όλοι οι υπόλοιποι να σε εκφοβίζουν με ατάκες του τύπου «μείνε να γεράσεις τζαι να σε φωνάζουν τα κοπελλούθκια σου, παππού».

Ατάκες που θα ακουστούν: «Άτε, πότε εν να φάμε κανένα κοκκαλούιν τζαι που εσένα;», «Κάμε εσύ την αρκή, τζαι εν να ακολουθήσουν τζαι οι υπόλοιποι».

Ταξικές διαφορές

Σε αυτή την περίπτωση τα κριτήρια δεν είναι οικονομικά, αλλά καθαρά ηλικιακά, αφού όταν πέσει η ατάκα «Εσκόλασεν η πρώτη τάξη», εννοούμε ότι φεύγουν οι γηραιότεροι, οι πιο καταπονημένοι και κουρασμένοι της ζωής. Συνήθως γίνεται με ένα χτύπημα της (γεμάτης) κοιλιάς του άντρα της οικογένειας που θα αποχωρήσει, όση ώρα η γυναίκα μαζεύει κινητά, κλειδιά, γυαλιά, σακάκια και ό,τι άλλο σκόρπισαν τις ώρες που ήταν εκεί.

Ατάκες που θα ακουστούν: «Άτε κουμπάρε, εμείς εν να πάμε ενυστάξαν τζαι τα μωρά», «Εν να φύουμε κόρη, έχω να βάλω τζαι πλυντήριο, να σιερώσω».

Ο τσακωμός της «βούρνας» και του πιάτου

Τα ηνία παίρνουν οι γυναίκες της οικογένειας, οι οποίες αναλαμβάνουν το συμμάζεμα του τραπεζιού και το πλύσιμο των πιάτων, αφού οι άντρες διαλύθηκαν ψήνοντας μια σούβλα. Με το που θα μαζέψει η πρώτη το πιάτο, ακολουθούν και οι υπόλοιπες με την οικοδέσποινα να φωνάζει να σταματήσουν αμέσως ότι κάνουν, και να επιστρέψουν στη θέση τους. Το ίδιο, βέβαια, συμβαίνει και σε όποια αποπειραθεί να βοηθήσει με το πλύσιμο/ξέπλυμα των πιάτων αφού οι οικοδέσποινα θα μπήξει ευγενικά τις «παουρκές» αφού το πλύσιμο είναι δική της δουλειά, οι άλλες να κάτσουν να ξεκουραστούν.

Ατάκες που θα ακουστούν: «Κόρη, κάτσε να μεν με νευριάσεις. Εν τζαι ήρτετε να κάμνετε δουλειές. Για μένα μισή ώρα δουλειά ένει (μέγα ψέμα). «Έ τις πάλε, αήστε τα πιάτα πάνω στο τραπέζι, ήντα εδφιρτήκετε να τα σηκώσετε;».

Φαΐ για το σπίτι του άλλου

Όπως είπαμε και στην αρχή, μπορεί το τραπέζι να είναι για 20 άτομα, αλλά το φαγητό θα φτάνει για 40 και φυσικά στο τέλος της βραδιάς θα περισσέψει μπόλικο που κανείς δεν θέλει/μπορεί να καταναλώσει. Η οικοδέσποινα, ωστόσο, προσπαθεί διακαώς να το ξεφορτωθεί γιατί ούτε στο ψυγείο υπάρχει χώρος ούτε στους πάγκους ούτε στο φούρνο. Και κάπου εκεί αρχίζουν να στήνονται νέα πιάτα με νέες μερίδες, αυτή τη φορά όμως σκεπασμένα με αλουμινόχαρτο και την παράκληση της οικοδέσποινας να της τα επιστρέψουν όταν φάνε το φαΐ, γιατί «δώκε ποτζιεί, δώκε ποδά, έμεινεν χωρίς πιάτα τζια τάππερ»¨.

Ατάκες που θα ακουστούν: «Εν θέλω κόρη λαλώ σου, οι μιτσοί εν να παν σε κάτι φίλους τους, ο κουμπάρος σου έφαεν, έγινεν ταούλλιν. Ποιος θα τα φάει, εν να μείνουν ούλλα τζαμε», «Να πάρεις τζαι το γλύκισμα που έφερες, ποιος θα το φάει; Εμείς προσέχουμε σπίτι, εν θέλω να έχω έτσι πράματα».