1. «Έλεος πιον μες τούτη τη χώρα»

Είτε πρόκειται για το πολιτικό σκάνδαλο της χρονιάς, είτε για τον ‘λαλάκα’ απέναντι που πέρασε με κόκκινο και κόντεψε να σου κάνει το αυτοκίνητο καλοκαιρινό, η ατάκα προσανατολίζεται στο… φταίξιμο της ίδιας της χώρας. Ok, μάλλον υπονοούμε πως φταίνε και οι ‘λαλάκες’ που ζουν και μεγαλουργούν στη χώρα, αλλά το ίδιο κάνει. Όσες φορές και να το εκστομίσεις, «Έλεος πιον μες τούτη τη χώρα», άλλες τόσες αφορμές θα σου δώσει η ζωή στην μεγαλόνησο για να σε επιβεβαιώσει πως ούτε το έλεος μας σώζει.

Χωριό Αρχιμανδρίτα (επ. Πάφου)

2. «Η πρώτη τάξη εσκόλασεν»

Αφορά σε άτομα άνω των 45-50 και συνήθως θα την ακούσεις στα οικογενειακά γεύματα είτε αυτά πραγματοποιούνται με κάποια θρησκευτική εορταστική αφορμή [Χριστούγεννα, Πάσχα κλπ], είτε πρόκειται για τα γενέθλια του θείου σου τον οποίο βλέπεις κάθε χρόνο στα… γενέθλιά του. Αφού τελειώσει το φαγοπότι [δώσ’ του μεζέδες, δώσ’ του ζιβάνες, δώσ’ του cheesecake, αυτού που τελειοποίησε η θεία αφού το φτιάχνει απ’ την δεκαετία του ‘80], κάποιοι θα καταθέσουν τα όπλα. Ο πρώτος λόγος αφορά στα... στομάχια, που δεν είναι τρύπια ωσάν δεκαοκτάχρονου και πίνουν-απορροφούν τα πάντα και ο δεύτερος λόγος είναι άκρως κυπριακός: Μετά απ’ την πολλή ενέργεια που σπατάλησες να… φας, πρέπει να ξεκουραστείς. Και δεν μιλάμε για χαλαρή σιέστα και συνεχίζουμε αλλά ύπνο απ’ τις τρεισήμισι το απόγευμα μέχρι τις οκτώμισι το βράδυ. Το «Η πρώτη τάξη εσκόλασεν» θα το πει συνήθως αυτός που τον κτύπησε πρώτο το [πολλή] πότο και το [πολλή] φαί, για να δώσει σήμα στους υπόλοιπους να σηκωθούν και να κάνουν χώρο στους… νεαρούς να συνεχίσουν το γλέντι και την διασκέδαση.

Όσες φορές και να το εκστομίσεις, «Έλεος πιον μες τούτη τη χώρα», άλλες τόσες αφορμές θα σου δώσει η ζωή στην μεγαλόνησο για να σε επιβεβαιώσει πως ούτε το έλεος μας σώζει.

3. «Είδες ήντα γεναίκα σου δώκαμεν;»

Ο τελευταίος που θα εκστομίσει την εν λόγω ατάκα είναι αυτός που «δικαιωματικά» θα έπρεπε να την πει στον γαμπρό και υποθέτουμε πως θα ήταν ο πατέρας της νύφης. Όχι, όμως, δεν πάνε έτσι τα πράγματα. Το «Είδες ήντα γεναίκα σου εδώκαμεν;» θα το ακούσεις από την θεία της νύφης, τον κολλητό του πατέρα της, σε περιπαιχτικό τόνο απ’ την αδελφή της και σίγουρα απ’ την περήφανη γιαγιά της. Η αφορμή δεν θα είναι άλλη απ’ το ότι φτιάχτηκε-βάφτηκε-χτενίστηκε η το-πολύ-τριών-χρονών-γυναίκα-σου και όλοι οι πιο πάνω αντί να πουν απευθείας στην ίδια ότι είναι όμορφη θα στην φέρουν εσένα απ' τα πλάγια. Εσύ απ’ την πλευρά σου, θα ανεβοκατεβάσεις το πηγούνι και θα πεις χαμηλόφωνα «Ναι» και θα την κοιτάξεις με νόημα, γιατί σε άλλη περίπτωση πρέπει να υποστείς την μουρμούρα. Βέβαια, αν είναι και η μάνα σου στην κομπανία, θα αφήσεις αυτήν να κάνει την δουλειά γιατί δεν θα θέλει και πολύ να απαντήσει: «Γιατί εμείς ήντα λεβέντη σας εδώκαμεν».

4. «Ήντα τάξη πάτε;»

Για να νιώσεις την… ταλαιπωρία που έχει υποστεί η συγκεκριμένη ατάκα πρέπει να είσαι γονιός. Και πρέπει να έχεις ήδη σκάσει τουλάχιστον διακόσια χαμόγελα στην άλλη την ατάκα «Ωωω! Εμεγάλωσετε!». Το «Ήντα τάξη πάτε;» συνήθως αφορά σε γονείς παιδιών του δημοτικού, ένα παιδί για να είμαστε πιο συγκεκριμένοι, αλλά η ερώτηση είναι πάντα στον πληθυντικό, σάμπως και πάτε μαζί στην… τάξη. Επίσης, παρόλο που το μούλικο είναι σε θέση να απαντήσει, η ερώτηση απευθύνεται στον γονιό, γιατί το μούλικο βαρέθηκε πραγματικά να απαντά σε ερωτήσεις του τύπου «Τι τάξη πας;», «Πώς λένε την δασκάλα σου;», «Πώς πάει το σχολείο;» και το δείχνει. Πρόκειται για το βασικό chat-up-line μεταξύ γνωστών ή συγγενών που έχουν να σε δουν απ’ τον καιρό που… γέννησες και στ’ αλήθεια δεν γνωρίζουν «ήντα τάξη πάει το μωρό». Και… εσύ στην προκειμένη.

5. «Ξέρεις με ποιον μιλάς;»

Ωπ! Εδώ βγαίνει το βαρύ κυπριακό πυροβολικό. Αυτό που δεν σηκώνει κουβέντα. Αυτό που δεν είναι κάτι από μόνο του αλλά έχει/ξέρει/συγγενεύει με κάποιον που είναι σημαντικός για κάποιο λόγο στην κυπριακή κοινωνία. Δεν έγινε η δουλειά σου; Σου μίλησαν απότομα; Δεν πέρασε το δικό σου; Ρίχνεις ένα «Ξέρεις με ποιον μιλάς;» και πριν προλάβει αυτός που σε τσάντισε να απαντήσει, γιατί ολίγον τι τον ενδιαφέρει, αρχίζει ένας θεατρικός μονόλογος που είτε εξιστορεί πράγματα που έκανες και τα οποία δεν συμπεριλήφθηκαν ακόμα στην Σύγχρονη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια ή τον τάδε με τον οποίο σχετίζεσαι και πιθανότατα να έκανε κάτι [σπουδαίο ή μη] και πιστεύεις πως αξίζει να συμπεριληφθεί στην Σύγχρονη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια. Ο λόγος ύπαρξης της συγκεκριμένης ατάκας είναι να προσδιορίσει την ‘σημαντική’ σου ταυτότητα, να ‘φοβερίσει’ τον συνομιλητή σου και -κυπριακά και όπως πρέπει- να εξαναγκάσει κάποιον να σε… ‘σεβαστεί’ για να γίνει η δουλειά σου. Πολλές φορές μάλιστα συμπληρώνεται (ή και αντικαθίσταται) και από την ατάκα «Έχω δικό μου άνθρωπο να μας/σε/με/τον κανονίσει. Ο φίλος σου; Να σε αφήκει έτσι; Μεν είσαι πελλός!».

Πρόκειται για τον πατροπαράδοτο κύπριο «τζέντλεμαν» που αν μετάφραζες τις πλείστες ατάκες του σε ευρωπαία, θα σου έλεγε πως πρόκειται για ένα σεξιστή και μισό.

6. «Πεεε, μεν του διάς σημασία»

Δεν έχεις επιχειρήματα; Δεν μπορείς να τα βγάλεις πέρα με μια κατάσταση; Ο γκόμενός σου επιμένει πως δεν πήδηξε την γειτόνισσα; Στην χώρα όπου όλοι διαθέτουν καμιά πενηνταριά φίλους ο καθένας, όλο και κάποιος απ' αυτούς τους πενήντα θα βρεθεί να σου πει το κλασσικό «Πεεε, μεν του διάς σημασία». Βασικά πρόκειται για προσεκτική τακτοποίηση του προβλήματος κάτω απ’ το χαλάκι γιατί την δεδομένη στιγμή δεν υπάρχει κάτι πρόχειρο για χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα και επίσης πρόκειται για το κλασσικό κυπριακό χάιδεμα στον ώμο που υπονοεί πως «είμαι μαζί σου» και μην-σε-νοιάζει-που-αυτός-που-σε-αφορά-περισσότερο σε έχει χεσμένο, «μεν μαραζώνεις, θα θκιαβούμε».

7. «Μα τι ωραίες κοπέλες έσιει δαμαί»

Πρόκειται για τον πατροπαράδοτο κύπριο "τζέντλεμαν" που αν μετάφραζες τις πλείστες ατάκες του σε ευρωπαία, θα σου έλεγε πως πρόκειται για ένα σεξιστή και μισό. Στην Κύπρο δεν θα του δώσει κανένας σημασία, παρά αυτοί που έχουν να διαπραγματευτούν θέματα ταυτότητας ή έχουν ανάγκη από φθηνές κολακείες. Είναι ο ίδιος τύπος που θα διηγηθεί σεξουαλικού περιεχομένου ανέκδοτα και θα φέρει την γυναίκα του σε δύσκολη θέση, που θα πει «Είδετε ήντα κορούες έχουμε εμείς δαμαί;» για τις ανιψιές του, σάμπως και τις έβγαλε στο σκλαβοπάζαρο να τις πουλήσει και είναι ο ίδιος επίσης που σαν κοκόρι θα σχολιάσει το μήκος της φούστας της… αλλοδαπής και την ίδια ώρα τα σάλια του θα τρέχουν ποτάμι. Είναι συνήθως άκακος, σκύλος που γαυγίζει και δεν δαγκώνει, αλλά από ένα σημείο και μετά, την ώρα που μιλάει, εσύ θα ακούς μόνο ένα «μπππππιπ» και δεν θα του βάζεις αυτί.

8. «Πελλός που εννά τους ξαναψηφίσει»

Σου κατέστρεψαν το όνειρο; Σου άλλαξαν τα δεδομένα; Σε ξεγέλασαν για ακόμα μία φορά; Θα αποκαλέσεις, στιγμιαία, «πελλόν» τον εαυτό σου και θα υποσχεθείς πως δεν θα τους ξαναψηφίσεις. Πέρασε το θέμα απ’ την επικαιρότητα; Ήρθαν άλλα; Έκανε και το αντίπαλο κόμμα τα ίδια και χειρότερα; Στις επόμενες  εκλογές πάλι εσύ στην κάλπη και το «Χ» στον ίδιο τόπο.

Το καφενείο στο χωριό Λυθροδόντας

9. «Πελλός που εννά ξανάρτει μάππα»

Είχες επενδύσει πάνω σ’ αυτόν τον προπονητή; Ο συγκεκριμένος παίχτης νιώθεις πως θα έκανε καλύτερη καριέρα στο θέατρο αντί στο γήπεδο; Το ένιωσες κι εσύ κι η μισή κερκίδα πως το παιγνίδι είναι πουλημένο; Με το που σφυρίζει ο διαιτητής θα το πεις χαμηλόφωνα, θα το πεις δυνατά, θα το πεις στον δίπλα σου, θα το φωνάξεις κοιτώντας τον ορίζοντα του γηπέδου κουνώντας τα χέρια σου πέρα-δώθε: «Πελλός που εννά ξανάρτει μάππα». Το βράδυ θα πας στο σπίτι. Θα διαβάσεις όλα τα σχόλια που έγιναν ονλάιν για τον αγώνα. Θα δεις όλες τις αθλητικές εκπομπές. Θα μιλάς για ώρες τηλεφωνικώς με τους συμπάσχοντες φίλους σου. Θα περάσεις μια βδομάδα μες τα νεύρα και θα βρίζεις μόνο σου στο αυτοκίνητο τους καλεσμένους στην αγαπημένη σου ραδιοφωνική εκπομπή. Θα έρθει το επόμενο Σάββατο. Και θα είσαι πάλι εκεί, στις κερκίδες. «Εγυρίσαμε σελίδα φίλε μου, πάμε γι’ άλλα!».

10. «Μα γιατί εν βρίσκω την City πιον;»

Ok, αυτή δεν είναι κλασσική, ταλαιπωρημένη, κυπριακή ατάκα για κανέναν άλλo, παρά για μας που εργαζόμαστε στην City. Ναι, για οκτώ χρόνια την ντόπια free press την έβρισκες σχεδόν παντού στην Κύπρο. Και ήταν κουκλίτσα και ήταν ωραία και βάζαμε όλη την ψυχούλα μας να την βγάζουμε αλλά… άλλαξαν οι εποχές καλέ! Εκμοντερνιστήκαμε! Τα τελευταία χρόνια και από εδώ και πέρα, θα μας βρίσκεις σ’ αυτή την διεύθυνση city.sigmalive.com, πάει και τελείωσε. Την «είδαμε» ψηφιακά. Γι’ αυτό δεν βρίσκεις την City πιον!

 

Κεντρική φωτογραφία: Χωριό Χούλου (επ. Πάφου)