Όπως συνέβη δηλαδή την προεκλογική περίοδο στις ΗΠΑ, ή την περίοδο πριν το δημοψήφισμα για Brexit και το πιο πρόσφατο παράδειγμα, αυτό του δημοψηφίσματος στην Καταλονία.

Βέβαια το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο την πολιτική ζωή, αφού τα Fake News έχουν ευρεία γκάμα περιεχομένου, η οποία καταπιάνεται με θέματα ιατρικά, θρησκευτικά, φυλετικά κ.α, δημιουργώντας πολλές φορές εντυπώσεις οι οποίες παραμένουν ως πραγματικά γεγονότα, ακόμη και μετά τη διάψευσή τους.

Πώς όμως μπορείς να αναγνωρίσουμε πότε μία είδηση που διαβάζουμε είναι fake, ανάμεσα στις δεκάδες πληροφορίες που καθημερινά περνάνε από μπροστά μας;

Δεν είναι εύκολο, αλλά ούτε και προνόμιο για λίγους. 

 

Τα Ελληνικά Hoaxes, ετοίμασαν μια λίστα με 11 βασικά εργαλεία/tips με τα οποία μπορούμε να αναγνωρίσουμε αν μια είδηση που διαβάζουμε αποτελεί προϊόν μυθοπλασίας ή είναι πραγματικό γεγονός.

Όπως τονίζουν, επειδή τα Fake News είναι κατά κύριο λόγο custom made δεν υπάρχει κάποιος χρυσός κανόνας αναγνώρισής τους, εντούτοις υπάρχουν μερικά εργαλεία και tips, τα οποία συναντάς στην πλειοψηφία των πλαστών/ψευδών ειδήσεων.

 

Αντίστροφη αναζήτηση εικόνας. Εάν το άρθρο περιέχει μια εικόνα, μπορούμε να την αναζητήσουμε μέσω του εργαλείου αντίστροφης αναζήτησης της Google και να δούμε που αλλού έχει δημοσιευτεί, ακόμη και να βρούμε την αρχική πηγή της. Το Tin Eye είναι ακόμη ένα εργαλείο αναζήτησης εικόνων.

 

Μετάφραση. Εάν το κείμενο που διαβάζουμε είναι κακομεταφρασμένο ή αυτόματα μεταφρασμένο μέσω Google Translate, κάτι δεν πάει καλά. Σε αυτή τη περίπτωση, απομονώνουμε λέξεις κλειδιά από το κείμενο καθώς και ονόματα και τοποθεσίες και κάνουμε αναζήτηση μέσω Google. Με αυτό το τρόπο θα βρούμε την αρχική πηγή που μπορεί να είναι κάποια αναξιόπιστη σελίδα.

 

Ορθογραφία και συντακτικό. Οι hoaxers συχνά κάνουν ορθογραφικά και συντακτικά λάθη ακόμη και αν γράφουν στη γλώσσα τους. Κάτι τέτοιο θα πρέπει να μας υποψιάσει.

 

Ονόματα. Άρθρα που δεν φέρουν υπογραφή ή άρθρα που επικαλούνται «ανώνυμες πηγές» θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με δυσπιστία. Ο καθένας μπορεί να γράψει και να ισχυριστεί οτιδήποτε στο διαδίκτυο, ειδικά εάν είναι ανώνυμος. Οι «ανώνυμες πηγές» θα πρέπει επίσης να μας υποψιάζουν, ειδικά όταν τις επικαλούνται ιστοσελίδες με χαμηλή αξιοπιστία.

 

Τοποθεσία και ημερομηνία. Εάν το άρθρο δεν διευκρινίζει τη τοποθεσία και τη ημερομηνία του γεγονότος που περιγράφει, κάτι δεν πάει καλά. Μια αναζήτηση του τίτλου ή μέρους του περιεχομένου μέσω Google, μπορεί να μας αποκαλύψει εάν πρόκειται για νέα ή ανακυκλωμένη είδηση.

 

Καθόλου στοιχεία. Υπάρχουν περιπτώσεις που είναι αδύνατο να διαψεύσουμε ένα δημοσίευμα, επειδή πολύ απλά τα στοιχεία που περιέχει, είναι ελάχιστα έως ανύπαρκτα. Εάν δεν μπορούμε να κάνουμε διασταύρωση από τρίτες αξιόπιστες πηγές, θα πρέπει να θεωρήσουμε τον ισχυρισμό ως ανεπιβεβαίωτο ή αναπόδεικτο.

Πηγές. Εάν το άρθρο που διαβάζουμε διατυπώνει επιθετικούς ισχυρισμούς, χωρίς να παραθέτει αξιόπιστες πηγές με ενεργά λινκ για να μπορεί ο αναγνώστης να επιβεβαιώσει τη πληροφορία, τότε δεν θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψιν.

 

Σελίδες που κάνουν fact-checking. Υπάρχουν πολλές σελίδες στο διαδίκτυο που καταρρίπτουν fake news, όπως τα Ellinika Hoaxes, Snopes, Politifact, Hoax-Slayer, Metabunk και πολλές άλλες.

 

Εργαλεία. Υπάρχει μια σειρά εργαλείων που μπορεί να μας βοηθήσουν στην αναζήτηση της αλήθειας. Για παράδειγμα το Website of Trust, βαθμολογεί ιστοσελίδες μέσα από κριτικές των χρηστών. Κάτι ανάλογο κάνει και το BS Detector. To Decodex, είναι ένα εργαλείο της Le Monde, που καταγράφει ιστοσελίδες με χαμηλή αξιοπιστία.

 

Άλλα εργαλεία, περιλαμβάνουν το Fotoforensics για ανάλυση φωτογραφιών και το WolframAlpha, ένα εργαλείο που μας επιτρέπει να ελέγξουμε τι συνθήκες επικρατούσαν σε ένα σημείο κατά το παρελθόν. Για παράδειγμα, εάν δούμε μια φωτογραφία με ημερομηνία 15/12/17 να δείχνει χιόνια, μεσημβρινή ώρα στην Αθήνα, μπορούμε να το παραπάνω εργαλείο να ελέγξουμε επακριβώς τις συνθήκες που επικρατούσαν εκείνη τη στιγμή. Το Jeffrey’s Exif Viewer, μπορεί να μας βοηθήσει να εντοπίσουμε metadata μιας εικόνας, όπως μάρκα κάμερας, ημερομηνία, τοποθεσία κτλ. Τέλος, το εργαλείο YouTube DataViewer, μπορεί να μας πει εάν ένα βίντεο είναι ορίτζιναλ, ή έχει κατέβει και ανέβει εκ νέου από άλλο λογαριασμό.

 

Το σπουδαιότερο εργαλείο όλων, είναι η κοινή ανθρώπινη λογική. Εάν κάτι ακούγεται εξωφρενικό, το πιθανότερο είναι να είναι ψέμα. Αυτή είναι ίσως η μοναδική αχίλλειος πτέρνα των fake news. Τα fake news, εξ ορισμού διατυπώνουν υπερβολικούς και φανταχτερούς ισχυρισμούς, για να προκαλέσουν τον αναγνώστη να τα κλικάρει. Αυτή η υπερβολή, είναι που συνήθως τα ξεχωρίζει από τις αληθινές ειδήσεις και γεγονότα.