Με τις απόψεις να διίστανται επί του θέματος τόσο εντός όσο και εκτός του ελληνικού κοινοβουλίου, υπερψηφίστηκε τελικά η πρόταση νόμου του Κυριάκου Μητσοτάκη για κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου πολλές δεκαετίες μετά την εφαρμογή του.

Βουλευτές της ΝΔ και της Ελληνικής Λύσης υπερψήφισαν το άρθρο 64 του διυπουργικού νομοσχεδίου που αφορά την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου.

Το ΚΙΝΑΛ από την πλευρά του δήλωσε «παρών», ενώ καταψήφισε το ΚΚΕ που είχε -όπως και ο ΣΥΡΙΖΑ- ζητήσει ονομαστική ψηφοφορία επί του επίμαχου άρθρου.

Από την ψηφοφορία απουσίαζε ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΜεΡΑ25 που είχαν αποχωρήσει νωρίτερα από την όλη διαδικασία και δεν επέστρεψαν διαμαρτυρόμενοι για την κατάθεση την τελευταία στιγμή τροπολογιών από τον υπουργό Εργασίας.

Το ίδιο είχαν κάνει τόσο το ΚΙΝΑΛ όσο και το ΚΚΕ και η Ελληνική Λύση, αλλά τα τρία κόμματα επέστρεψαν στη διάρκεια της ονομαστικής ψηφοφορίας.

Υπενθυμίζεται πως νωρίτερα σήμερα ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε κάνει λόγο για «αποκατάσταση του πανεπιστημιακού ασύλου», μιλώντας για τις αλλαγές που προωθεί η κυβέρνηση, κατά τη συζήτηση για το διυπουργικό νομοσχέδιο στη Βουλή.

«Τα πανεπιστήμια ανοίγουν, δεν συμβιβάζονται πλέον με την ασχήμια και τη μετριότητα τόνισε ο πρωθυπουργός. Δεν είναι καταδικασμένα τα ελληνικά πανεπιστήμια και η Ελλάδα μπορεί να σπουδάζει καλύτερα τα παιδιά της. Θέλουμε τα ΑΕΙ να γίνουν κυψέλες προβληματισμού και στέκια δημιουργίας δίχως φόβο. Σήμερα πρέπει να μιλάμε για την αποκατάσταση του ασύλου με τη ρύθμιση που προωθεί η κυβέρνηση», υπογράμμισε ο πρωθυπουργός.

Τι είναι το πανεπιστημιακό άσυλο

Το πανεπιστημιακό ή ακαδημαϊκό άσυλο χαρακτηρίζει την ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και διδασκαλία, καθώς και την ελεύθερη έκφραση και διακίνηση των ιδεών μέσα σε πανεπιστημιακούς χώρους.

Το πανεπιστημιακό άσυλο αναγνωρίζεται για την κατοχύρωση των ακαδημαϊκών ελευθεριών και για την προστασία του δικαιώματος στη γνώση, τη μάθηση και την εργασία όλων ανεξαιρέτως των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας των ιδρυμάτων και των εργαζομένων σε αυτά, έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει. Καλύπτει όλους τους χώρους του ιδρύματος στους οποίους γίνεται εκπαίδευση και έρευνα.

Οι χώροι αυτοί καθορίζονται με απόφαση και ευθύνη της Συγκλήτου για τα Πανεπιστήμια. Επιτρέπεται η επέμβαση δημόσιας δύναμης στους χώρους των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων αυτεπάγγελτα μόνο σε περιπτώσεις κακουργημάτων, εγκλημάτων κατά της ζωής και ύστερα από απόφαση του Πρυτανικού Συμβουλίου σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση αρμόδιου οργάνου του Ιδρύματος και με την παρουσία εκπροσώπου της δικαστικής αρχής.

Η μη επιτρεπόμενη αυτεπάγγελτη επέμβαση της αστυνομίας στην περίπτωση πλημμελημάτων (των ελαφρότερων εγκλημάτων) αφορά στο επ’ αυτοφώρω έγκλημα, δηλαδή διώκεται και τιμωρείται κανονικά αλλά η αστυνομία χρειάζεται την άδεια του Πρυτανικού Συμβουλίου για να εισέλθει ελεύθερα στο Πανεπιστήμιο

Αρμόδιο όργανο για την προσωρινή άρση του ασύλου και δότης άδειας επέμβασης δημόσιας δύναμης είναι το Πρυτανικό Συμβούλιο για τα Πανεπιστήμια και το Συμβούλιο για τα ΤΕΙ, με δικαίωμα ψήφου όλων των μελών τους. Οι παραβάτες του ακαδημαϊκού ασύλου τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών.

Στην Ελλάδα, το άσυλο προστατεύεται, ή τουλάχιστον προστατευόταν, με το Άρθρο 3 του Νόμου 3549/2007 (ΦΕΚ Α 69/20.03.2007).

Η ιστορία του στην Ελλάδα

Το πανεπιστημιακό άσυλο έχει αρκετά μεγάλη ιστορία, περισσότερο ως ένας εθιμικός κανόνας στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, σύμφωνα με τον οποίο τα πανεπιστήμια ως χώροι γνώσης έπρεπε να λειτουργούν ελεύθερα από παρεμβάσεις των φορέων της εξουσίας για να μπορούν να προάγουν τη γνώση.

Στην Ελλάδα για πολύ καιρό ίσχυε ως ένα περίπου άτυπο δικαίωμα και όχι ως θεσπισμένος κανόνας δικαίου. Αυτό μπορεί να εξηγήσει το γεγονός ότι ακόμη και επί δικτατορίας υπήρξε θέμα ως προς το εάν μπορούσαν να εισβάλουν οι αστυνομικές δυνάμεις στην κατάληψη της Νομικής το Φεβρουάριο του 1973, ενώ η εικόνα της εισβολής του τανκ στο ΕΜΠ στις 17 Νοεμβρίου 1973 ταυτίστηκε στη συλλογική μνήμη με τον αυταρχισμό και τη βαναυσότητα της δικτατορίας.

Μεταπολιτευτικά και πάνω στη μεγάλη άνοδο και ριζοσπαστικοποίηση του φοιτητικού κινήματος ο άσυλο αναδείχτηκε σε βασικό αίτημα και αναγνωρίστηκε επίσημα και θεσμικά με τον Ν. 1268/82.