9 από τους συμμετέχοντες στο «The Berengaria Project» μιλούν στη CITY για τη δική τους Βερεγγάρια, λίγες εβδομάδες πριν τα εγκαίνια της μεγάλης έκθεσης που θα ξεκινήσει στις 11 Οκτωβρίου στη Λεμεσό, υπό την αιγίδα του Δήμου Λεμεσού.

Όταν, αρχές του καλοκαιριού, ξεκινούσε το «The Berengaria Project» (Υποταγή & Περιφρόνηση), επιμέλεια Γιάννα Τσολάκη, να κάνει δειλά-δειλά την εμφάνισή του στα πολιτιστικά δρώμενα της Λευκωσίας και της Λάρνακας, τίποτα δεν προμήνυε το τι θα ακολουθούσε.

Τη γενική επιμέλεια του «The Berengaria Project» έχει η Γιάννα Τσολάκη- ΦΧΨ Heritage Design

Δεκάδες χώροι -διαφόρων ιδιοτήτων- φιλοξένησαν για όλο το καλοκαίρι έργα δημιουργών που με κεντρικό θέμα την Βασίλισσα Βερεγγάρια και την επίδραση που είχε και εξακολουθεί να έχει στην κυπριακή κοινωνία. Με κεντρικούς άξονες την Βασίλισσα, το ξενοδοχείο στον Πρόδρομο και τον οικισμό στα Πολεμίδια και κοινό στοιχείο την Υποταγή και την Εγκατάλειψη, οι δημιουργοί αφέθηκαν ελεύθεροι να επιλέξουν το στοιχείο που αξιοποιούσαν, δημιουργώντας ένα έργο, βάσει της ιδιότητάς τους.

Ένα διόλου εύκολο εγχείρημα το οποίο, ωστόσο, φαίνεται πως στέφθηκε με επιτυχία ικανοποιώντας το κοινό που ήρθε σε επαφή μαζί του. Πλέον, το «The Berengaria Project» (Υποταγή & Περιφρόνηση) οδεύει προς την ολοκλήρωσή του, με αποκορύφωμα την έκθεση που θα ξεκινήσει σε περίπου 1 μήνα και θα κλείσει τον κύκλο –τουλάχιστον για την Κύπρο.

Λίγο πριν, 9 από τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο project θυμούνται τις πρώτες στιγμές που κλήθηκαν να αναλάβουν το δικό τους μερίδιο. Τι συναισθήματα τους ξύπνησε το όνομα «Βερεγγάρια» όταν τους ζητήθηκε να ετοιμάσουν κάτι γι’ αυτήν και ποια είναι σήμερα η εικόνα που έχουν, μετά την έρευνα και την τριβή τους μαζί με το πρόσωπο/ξενοδοχείο/οικισμό.

Κώστας Μαννούρης, Συγγραφέας
Γιώργος Πούλος, Φωτογράφος - Φragments

Ομολογώ πως δεν είχα κάποια ιδιαίτερη γνώση για το θέμα. Για την ακρίβεια, στο άκουσα του ονόματος «Βερεγγάρια», το μυαλό μου πήγαινε αυτόματα στο θρυλικό ξενοδοχείο και τους μύθους που το ακολουθούν. Άρα, το όνομα μού προκαλούσε μια αίσθηση μυστηρίου και έκπτωτου μεγαλείου. Είμαι πλέον εστιασμένος στο πρόσωπο της Βερεγγάριας και, σε ό,τι αφορά τη δική μου συμμετοχή στο project, στο στοιχείο του αστάθμητου παράγοντα στην εξέλιξη του βίου του κάθε ανθρώπου. Με ενδιαφέρει, δηλαδή, με αφορμή την ιστορία της Βερεγγάριας, το απρόβλεπτο που έρχεται να κυριαρχήσει πάνω στο προβλεπτό και το αναμενόμενο. Η θάλασσα είναι για μένα το φυσικό στοιχείο που υποστασιοποιεί αυτό τον αστάθμητο παράγοντα. Η θάλασσα που ενώνει και χωρίζει, που χαρίζει τροφή, ελευθερία αλλά και τον ίδιο τον θάνατο.

Ηρώ Κασκάνη, Σχεδιάστρια / Κατασκευαστής Κοσμημάτων

Δεν θα έλεγα ότι γνώριζα πολλά πράγματα για τη Βερεγγάρια. Μάλλον περισσότερες αναφορές είχα για το εγκαταλελειμμένο ξενοδοχείο στον Πρόδρομο, παρά για τη βασίλισσα από την οποία έλαβε το όνομά του. Η πρόταση για συμμετοχή στο πρότζεκτ άναψε στο μυαλό μου ένα μεγάλο ερωτηματικό. Χαμογέλασα όμως, γιατί ένιωσα ότι μου δινόταν το εισιτήριο για ένα ακόμα υπέροχο ταξίδι δημιουργικότητας. Πήγα την έρευνα μέχρι το σημείο που πίστευα ότι ήταν αρκετό. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να αποκτήσεις συνολική γνώση πάνω σ’ ένα θέμα για να μπορέσεις να δημιουργήσεις. Προτίμησα να καλέσω την πολύ καλή μου φίλη «Φαντασία» για συνοδό και μαζί φτιάξαμε μια μυθοπλασία για τη βασίλισσα Βερεγγάρια.

Πένυ Μονογιού, Εικαστικός

Έχοντας συνδέσει το όνομα «Βερεγγάρια» με το ομώνυμο ξενοδοχείο στον Πρόδρομο - ένα εμβληματικό κτήριο που παραμένει εγκαταλελειμμένο από το 1984 μέχρι σήμερα- το άκουσμα του ονόματος μού προκαλούσε πάντοτε ένα στενάχωρο συναίσθημα και ένα συναίσθημα μυστηρίου. Αυτόματα συνέδεα τη φιγούρα της Βερεγγάριας με την εικόνα εγκατάλειψης του ξενοδοχείου. Μετά την ολοκλήρωση του έργου μου για το «The Berengaria Project», στην μέχρι τώρα εικόνα μου για το μύθο Βερεγγάρια, προστέθηκε η υποταγή, η εγκατάλειψη και η μοναξιά -στοιχεία που αποτελούσαν τη ζωή της Βασίλισσας. Παρόλα αυτά μέσα από την επαφή μου με την ιστορία της Βερεγγαρίας, μου δημιουργήθηκε το συναίσθημα της συμπόνιας/συμπάθειας για την γυναίκα αυτή και το τέλος αυτής της έρευνας με αφήνει με το ερώτημα «Τι θα έκανε η σύγχρονη Βερεγγάρια;».

Στέλλα Μακρίδου, Σχεδιασμός & Κατασκευή Κορόνας

Πριν την έρευνα μου για την βασίλισσα Βερεγγάρια, ακούγοντας το όνομα σκεφτόμουν κάτι σκοτεινό. Ίσως, να έφταιγε το ιστορικό εγκαταλελειμμένο ξενοδοχείο στον Πρόδρομο με το ομώνυμο όνομα και τους θρύλους γύρω από τη δυσάρεστη πορεία του. Ένα όνομα ταυτισμένο με κάτι λαμπρό που στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε και έσβησε, αφήνοντας πίσω του φήμες και μυστήριο.

Στη συνέχεια, αναλαμβάνοντας την υποχρέωση της ολοκλήρωσης μέρους του έργου της κύριας Μιχαηλίδου η έρευνα μου εστιάζει συγκεκριμένα στο πρόσωπο της βασίλισσας που λέγεται Βερεγγάρια. Όλο εκείνο το σκοτεινό κομμάτι βρίσκει την υπαιτιότητα του. Μια βασίλισσα – άνθρωπος που δεν απολαμβάνει τη βασιλεία της.

Ένας γάμος που δεν έφερε αυτό που ορίστηκε να φέρει- έναν απόγονο. Ένας βασιλιάς που έφυγε νωρίς και μια βασίλισσα που μάχεται για τα δικαιώματα της, ενώ παράλληλα προσφέρει βοήθεια στους αδύνατους μέχρι το τέλος της.

Μια άλλη γυναίκα, που έζησε την καταπίεση της εποχής της ανεξάρτητα από την κοινωνική της τάξη. Ναι, η Βερεγγάρια έζησε την υποταγή των γυναικών της εποχής της, την περιφρόνηση του φύλου της, όμως αποδείχθηκε μαχήτρια. Με θάρρος περίσσιο για την εποχή της διεκδίκησε αυτά που της όφειλαν και στάθηκε δίπλα στους αδυνάτους. Έτσι, τόσο το κτίριο με το όνομά της που στέκεται επιβλητικό μέσα στην

Ερήμωση του, όσο και η ιστορική μορφή της Βερεγγάριας φαίνεται να εμπαίζουν την υποταγή και να περιφρονούν τον χρόνο που συντηρεί και αναδομεί τον μύθο.

Αντώνης Τζιαρρίδης, Εικαστικός

Ακούγοντας για την Βερεγγαρία, μου ήρθε στο μυαλό η χλιδή, η εξουσία, ο πλούτος, η δόξα, αλλά παράλληλα θυμήθηκα και το ξενοδοχείο την εγκατάλειψη και τη φθορά. Μετά την υλοποίηση του έργου και ψάχνοντας λίγο περισσότερο για το άτομο αυτό, κατάλαβα και συνειδητοποίησα πόσο βασανισμένη μπορεί να υπήρξε αυτή γυναίκα, πόσο μόνη, πόσο έντονα μπορεί να βίωσε την εγκατάλειψη και ότι καμία σχέση δεν είχε με τη δόξα και τα πλούτη. Κουβάλησε και αυτή το δικό της βάρος μη ξέροντας που κατέληξε, ελπίζω όχι όπως και το ξενοδοχείο.

Ελένη Μιχαηλίδου, Director Andreas P.Michaelides Textiles

Ανέμελα παιδικά καλοκαίρια στον Πεδουλά και στον Πρόδρομο, καταγωγή της γιαγιάς και του παππού. ‘Βερεγγάρια’ ήταν για μένα το ξενοδοχείο αφιερωμένο στην εν λόγω βασίλισσα, δίπλα από τα περβόλια του παππού. Επιβλητικό, αρχοντικό, αλλά εγκαταλελειμμένο και ξεχασμένο. Στα αυτιά μου ηχούν οι περιγραφές από τα μυθικά πάρτι στους κήπους του και στην πισίνα. Η Βασίλισσα Βερεγγάρια πλέον επαναπροσδιορίζεται μέσα από το project. Αποκτά πιο ρεαλιστική υπόσταση. Μοιραία, όμως, η εγκατάλειψη και η περιφρόνηση την ακολουθούν, έρμαιο τους ο οικισμός στα Πολεμίδια και το ξενοδοχείο στον Πρόδρομο όπως άλλωστε και ο γάμος της με τον Βασιλιά Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο.

Σπύρος Αγαθού, Εικαστικός

Δύναμη, αίγλη, αξίωμα, υπεροχή και στη συνέχεια ματαιοδοξία, θλίψη, πόνο και εγκατάλειψη, απαξίωση. Μια, ίσως, ψεύτικη, απρόσιτη εικόνα. Και στο τέλος υποχώρηση άνευ μάχης ή από μια άνιση μάχη. Μέσα από την πρόταση για συμμετοχή στο πρότζεκτ και την μετέπιπτα έρευνα, γνωρίζοντας τα γεγονότα της ζωής της Βερεγγάρια, επιβεβαίωσα και εξωτερίκευσα τα πιο πάνω συναισθήματα και καταστάσεις.

Το έργο μου, το οποίο περικλείεται από μια μαύρη «χλιδάτη» κορνιζά η οποία ήταν χρυσή και την μαύρισα εγώ (όπως «μαύρος» ήταν ο τίτλος της βασίλισσα) παρουσιάζει την υποχώρηση και την απόκλιση. Με τρόπο προσαρμοσμένο στην ιστορία της βασίλισσας.

Αθηνά Αντωνιάδου, Research Based Artist

Εξαρτάτε αν το θέμα είναι «το Βερεγκάρια» ή «η Βερεγκάρια». Στην κάθε περίπτωση ξεχωριστά, θα είχα κάτι να πω. Για το ξενοδοχείο και την τραγική του κατάληξη, την αυτοκτονία δηλαδή του ιδιοκτήτη στην πισίνα του ίδιου του ξενοδοχείου, αλλά και για την βασίλισσα και την δίκη της, φαινομενικά , τραγική, άγνωστη και ξεχασμένη ζωή. Ζει, όμως, μέσα από την κουμανταρία, της οποίας η δημιουργία αποδίδεται σε αυτή και τον άνδρα της, τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο, Βασιλιά της Αγγλίας.

Ο Ριχάρδος, λοιπόν, παντρεύτηκε την Βερεγκάρια, την έφερε στην Κύπρο, στο κάστρο του Κολοσσιού και έφυγε για τις σταυροφορίες. Η ίδια δεν πάτησε το πόδι της ποτέ στην Αγγλία, αλλά η αδελφή του Ριχάρδου την επισκεπτόταν συχνά. Εδώ θα μπορούσα να συμπεράνω πολλά, με το LGBT κίνημα να μου δίνει διδακτορικό. Οποία και να ήταν η περίπτωση αυτής της γυναίκας, ήταν μια ευγενής σε ένα τόπο απίστευτης ομορφιάς όπου όλοι οι πόνοι και οι χαρές γίνονται ένα ποίημα.

Πέτρος Ανδριανού, Σεφ - Ιδιοκτήτης 3 Forks Lab

Το όνομα Βερεγγάρια ήταν πάντα συνδεδεμένο στο μυαλό μου με την ιστορική περίοδο κατά την οποία η Κύπρος δεν είχε την ικανότητα να καθορίσει το δικό της πεπρωμένο, την εποχή που την πορεία της καθόριζαν -σε μεγάλο βαθμό- οι επιθυμίες και τα καπρίτσια των ηγεμόνων της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, για τους οποίους η Κύπρος δεν θα ήταν παρά μια υποσημείωση στις αφηγήσεις των περιπετειών και των ιντρίγκων τους.

Είναι τώρα σχεδόν αδύνατο να αποφύγω τη θεώρηση της ζωής και της εποχής της Βερεγγάριας μέσω του φακού των σχέσεων των δύο φύλων. Εκτιμώ περισσότερο το γεγονός ότι, όπως επεσήμαναν αρκετοί ιστορικοί, οι συνθήκες μέσα στις οποίες ζούσαν οι γυναίκες ήταν ιδιαίτερα περιορισμένες. Ακόμη και γυναίκες που απολάμβαναν αριστοκρατικά προνόμια, όπως η Βερεγγάρια, σε πολλές περιπτώσεις δεν ήταν σε θέση να λαμβάνουν οι ίδιες ουσιαστικές αποφάσεις για τη ζωή τους.