Ένα μικροσκοπικό έντομο που παραβίασε τα αυστηρά μέτρα βιοασφάλειας της Αυστραλίας αναπαράγεται και πλέον απειλεί την ασφάλεια των αεροσκαφών στο αεροδρόμιο Μπρίσμπεϊν.

Γηγενές στην Κεντρική και στη Νότια Αμερική, αλλά και στη Καραϊβική, το συγκεκριμένο είδος σφήκας (Pachodynerus nasidens) προκάλεσε για πρώτη φορά προβλήματα στο αεροδρόμιο το 2013 και συγκεκριμένα σε ένα αεροσκάφος της Etihad Airways, που υποχρεώθηκε να επιστρέψει λίγο μετά την απογείωσή του.

Όταν το A330 ήταν στο έδαφος, οι τεχνικοί που πραγματοποιούν συντήρηση ανακάλυψαν πως σε έναν σωλήνα Pitot - το εξωτερικό όργανο που μετράει την ταχύτητα και μοιάζει με χοάνη - είχε μπλοκάρει από λάσπη. Όπως αποδείχθηκε, τα συγκεκριμένα σημεία είναι ιδανικά για να φτιάχνουν - με μεγάλη ταχύτητα - οι σφήκες τις φωλιές τους. Το αεροσκάφος της Etihad Airways ήταν στον αεροδιάδρομο μόλις για δύο ώρες.

Μία σειρά από περιβαλλοντικούς φορείς, σε συνεργασία με ειδικούς από το αεροδρόμιο αλλά και την αυστραλιανή αεροπορική Qantas, συνεργάστηκαν ώστε να πραγματοποιήσουν την πρώτη μελέτη για τη δραστηριότητα των σφηκών στους σωλήνες Pitot. Η μελέτη, παραγγελία της Brisbane Airport Corporation, δημοσιεύτηκε στο ανοικτής πρόσβασης περιοδικό PLOS ONE. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αν δεν πραγματοποιηθεί η σωστή διαχείριση, υπάρχει κίνδυνος ώστε οι σφήκες να ταξιδέψουν σε άλλα αεροδρόμια τις Αυστραλίας - ακόμα και σε γειτονικές χώρες - στις οποίες επικρατούν οι ίδιες ημιτροπικές συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξή τους.

Οι σωλήνες Pitot, που βρίσκεται στο μπροστινό μέρος των αεροσκαφών αποτελούν ένα σημαντικό όργανο καθώς στέλνουν πληροφορίες στο πιλοτήριο. Αν βγουν εκτός λειτουργίας τότε οι πιλότοι πρέπει να αναλάβουν την πλοήγηση, πράγμα που έγινε και στο αεροσκάφος της Etihad Airways.

Στο αεροδρόμιο της Αυστραλίας δεν έχουν σημειωθεί σημαντικά περιστατικά εξαιτίας του εντόμου, ωστόσο, δυστυχήματα αλλού στον κόσμο ίσως συνδέονται με αυτό, όπως η πτήση 301 της Birgenair όπου το αεροσκάφος κατέπεσε ανοιχτά των ακτών της Δομινικανής Δημοκρατίας, το 1996. 189 επιβαίνοντες έχασαν τη ζωή τους.

Το 2018 οι αρμόδιες αρχές της Αυστραλία εξέδωσαν προειδοποίηση προς τους πιλότους, τις αεροπορικές εταιρείες και τα αεροδρόμια για εισβολή σφήκας. Παράλληλα συμβούλευσε τις αεροπορικές να καλύπτουν τους σωλήνες Pitot όταν τα αεροσκάφη τους βρίσκονται στο αεροδρόμιο Μπρίσμπεϊν. Ωστόσο το μέτρο δεν είναι υποχρεωτικό. Συνολικά 26 περιστατικά σημειώθηκαν από τον Νοέμβριο του 2013 έως τον Απρίλιο του 2019.

Οι πρώτες τέτοιες σφήκες εντοπίστηκαν στο λιμάνι του Μπρίσμπεϊν το 2010 και είναι πιθανό να έφθασαν εκεί - ίσως με πλοίο - το 2006. Στο αεροδρόμιο εντοπίστηκαν για πρώτη φορά το 2012 ωστόσο δεν έχουν καταγραφεί σε κανένα άλλο αεροδρόμιο της χώρας πλην ενός μικρού περιφερειακού κόμβου 500 χιλιόμετρα μακριά.

Κατά τη μελέτη οι ερευνητές χρησιμοποιήσαν αντίγραφα από σωλήνες Pitot, που είχαν δημιουργηθεί με εκτυπωτές 3D, τα οποία τοποθετήθηκαν σε τέσσερις τοποθεσίες του αεροδρομίου για 39 μήνες. Κατά το διάστημα αυτό σημειώθηκαν 93 περιστατικά όπου σωλήνες Pitot «μπλόκαραν» πλήρως κυρίως κατά το διάστημα μεταξύ Νοεμβρίου και Μαΐου.

Οι περισσότερες από τις φωλιές ήταν κοντά στον χλοοτάπητα του αεροδρομίου. Οι σφήκες συνέλλεξαν κάμπιες από το γρασίδι και τις τοποθέτησαν στους σωλήνες Pitot για να ταΐσουν τους απογόνους τους.

Οι υπεύθυνοι, χρησιμοποίησαν οργανικά φυτοφάρμακα για να σκοτώσουν τις κάμπιες και έως τώρα έχουν καταφέρει να μειώσουν τη δραστηριότητα της σφήκας, κοντά στους τερματικούς σταθμούς, κατά 50%. Σύμφωνα με όσα μεταδίδει το CNN, η επιλογή άλλων θηρευτών, όπως τα πουλιά, δεν ενδείκνυται για προφανείς λόγους.

Μπορούν να εξοντωθούν;

Καθώς η σφήκα, παρότι «ανεπιθύμητος επισκέπτης» δεν είναι παράσιτο δεν υπάρχει επίσημο κυβερνητικό σχέδιο για την εξάλειψή του. Παράλληλα είναι ένα επινοητικό έντομο που μπορεί να αξιοποιήσει πολλά διαφορετικά μέρη για να φτιάξει φωλιές. Όπως στα περισσότερα αεροδρόμια σε όλο τον κόσμο, η κίνηση μειώθηκε σημαντικά στο αυστραλιανό αεροδρόμιο κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού. Στα αεροπλάνα που έχουν παροπλιστεί εδώ και μήνες, οι σωλήνες Pitot έχουν καλυφθεί για να αποτραπεί η καταστροφή τους.

Ωστόσο, από την Τρίτη στην Αυστραλία ξεκινούν και πάλι οι εσωτερικές πτήσεις, γεγονός που σημαίνει πως οι σφήκες θα μπορούν και πάλι να προκαλέσουν ζητήματα.

Σύμφωνα με τη μελέτη, οι συγκεκριμένες σφήκες εντοπίζονται επίσης στις νότιες ΗΠΑ και σε έναν αριθμό νησιών του Ειρηνικού: στην Πολυνησία, στην Χαβάη, στη Μικρονησία και στην Ιαπωνία. Οι ερευνητές συνεργάζονται με διαχειριστές αεροδρομίων στην Παπούα Νέα Γουινέα και στα Φίτζι όπου έχουν παρατηρηθεί ανάλογα περιστατικά. Παράλληλα έχουν στείλει υλικά στη Χονολουλού για να διεξαχθούν μελέτες.

Οι ερευνητές δεν θέλουν να δώσουν την εντύπωση πως το αυστραλιανό αεροδρόμιο δεν είναι ασφαλές. Είναι πολύ πιο ασφαλές σε σχέση με πριν από μερικά χρόνια που λίγα ήταν γνωστά για το έντομο. Η σφήκα μπορεί να είναι μικρή αλλά η απειλή της για τις αερομεταφορές δεν μπορεί να αγνοηθεί.