Κεντρική φωτογραφία: Silvio A. Rusmigo / πρόγραμμα Ζωή με τους Γύπες)

«Κατά την τελευταία καταγραφή για τον Γύπα, επιβεβαιώσαμε 3 ενεργές φωλιές, οι οποίες βρίσκονται εντός δύο προστατευόμενων περιοχών.

Δύο από τις φωλιές ανήκουν σε κρητικούς γύπες που μεταφέρθηκαν στην Κύπρο, στο πλαίσιο του έργου ΓΥΠΑΣ. Η ύπαρξη τριών ζευγαριών που αναπαράγονται με επιτυχία είναι κάτι παραπάνω από σπουδαία νέα, αλλά δυστυχώς, αυτό από μόνο του δεν είναι αρκετό. Χωρίς στοχευμένες δράσεις διατήρησης προς αντιμετώπιση των απειλών (δηλητηρίαση, έλλειψη τροφής, πρόσκρουση με ηλεκτροφόρα καλώδια και ενόχληση), το είδος δύσκολα θα ανακάμψει.

Το πρόγραμμα #LIFEwithVultures (Ζωή με τους Γύπες) στοχεύει στην αντιμετώπιση των κύριων απειλών του είδους με στόχο να σώσει τον Γύπα από την εξαφάνιση και να ενισχύσει τον τοπικό πληθυσμό».

Τρεις επιβεβαιωμένες φωλιές

Ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου παρακολουθεί τον πληθυσμό του Γύπα στην Κύπρο εδώ και μια δεκαετία. Ήδη από τον περασμένο Ιανουάριο, όταν πραγματοποιήσαμε τη χειμερινή καταγραφή για τον Γύπα, η χρονιά είχε ξεκινήσει πολύ καλά, αλλά τώρα, έχουμε ακόμη περισσότερους λόγους να αισθανόμαστε αισιόδοξοι, αφού καταγράψαμε τρεις ενεργές φωλιές Γυπών κατά την τελευταία μας καταγραφή. Αυτή είναι η δεύτερη φορά κατά την τελευταία δεκαετία που καταγράφηκαν περισσότερες από δύο ενεργές φωλιές.

Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ζωή με τους Γύπες» (LIFE with Vultures), ξεκινήσαμε φέτος ένα πρόγραμμα εντατικής παρακολούθησης της αναπαραγωγής του Γύπα, το οποίο αποτελείται από στοχευμένους ελέγχους σε χώρους αναπαραγωγής, και συμπληρώνει τη συνήθη καταγραφή πληθυσμού που διεξάγουμε για το είδος δύο φορές τον χρόνο. Παρά την πανδημία COVID-19, είμασταν σε θέση να συνεχίσουμε την παρακολούθηση των αναπαραγωγικών ζευγαριών Γυπών μέσω αυτού του νέου συστήματος παρακολούθησης της αναπαραγωγής, παρόλο που δεν μπορέσαμε να διεξαγάγουμε τη συνήθη μεγάλης κλίμακας ανοιξιάτικη καταγραφή για το 2020.

Έχοντας εντοπίσει κατά την καταγραφή του Ιανουαρίου τρία ζευγάρια στη ΣΠΠ «Χερσόνησος Ακρωτηρίου – Γκρεμνοί Επισκοπής», συνεχίσαμε να ελέγχουμε αυτήν την περιοχή, την πιο σημαντική για τους Γύπες της Κύπρου, και άλλους πιθανούς χώρους αναπαραγωγής κατά τους ανοιξιάτικους μήνες. Υπήρξαν κάποια «σκαμπανεβάσματα» τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, καθώς «χάσαμε» μερικές φωλιές, αλλά «κερδίσαμε» άλλες. Μέχρι τον Μάιο, εξακολουθούσαν να υπάρχουν τρία αναπαραγωγικά ζευγάρια, αλλά σε δύο διαφορετικές τοποθεσίες, ένα ζευγάρι στη ΣΠΠ «Χερσόνησος Ακρωτηρίου - Γκρεμνοί Επισκοπής» και δύο ζευγάρια στην ΖΕΠ «Γκρεμοί του Χανουτάρη». Και οι δύο τοποθεσίες παρέχουν καλό βιότοπο για αναπαραγωγή του είδους (δηλαδή απόκρημνοι γκρεμοί).

Η ΣΠΠ «Χερσόνησος Ακρωτηρίου –Γκρεμνοί Επισκοπής» ήταν ανέκαθεν η κύρια αποικία του Πυρόχρου Γύπα στην Κύπρο και συνεχίζει να αποτελεί τον πιο ενεργό χώρο αναπαραγωγής για το είδος στο νησί σήμερα. Η ΖΕΠ «Γκρεμοί του Χανουτάρη» είναι επίσης μία ιστορικά σημαντική περιοχή για το είδος, καθώς φιλοξενούσε μια από τις πιο σημαντικές αποικίες του Γύπα στο παρελθόν. Από τη δεκαετία του 1990, στην περιοχή βρίσκεται και μία ταΐστρα, την οποία διαχειρίζεται το Τμήμα Δασών και η οποία παρέχει ασφαλή τροφή στους Γύπες.

Στις 22 Μαΐου 2020, πραγματοποιήσαμε την τέταρτη έρευνα παρακολούθησης αναπαραγωγής των Γυπών για τη χρονιά με τη βοήθεια μιας μικρής ομάδας που απαρτιζόταν από προσωπικό του Πτηνολογικού, της Υπηρεσίας Θήρας και Πανίδας και του Τμήματος Περιβάλλοντος των Βρετανικών Βάσεων. Με τον Γύπα να γεννά τα αυγά του τέλη Ιανουαρίου – αρχές Φεβρουαρίου και με την περίοδο επώασης να διαρκεί έως και δύο μήνες περίπου, αναμέναμε (και ελπίζαμε) ότι κατά τη διάρκεια αυτής της έρευνας θα καταγράφαμε νεοσσούς σε όλες τις φωλιές. Η μέρα ξεκίνησε νωρίς το πρωί για να αποφύγουμε την υπερβολική ζέστη, αλλά και με ανυπομονησία να ελέγξουμε τις τοποθεσίες αναπαραγωγής. Οι ομάδες στη ΖΕΠ «Γκρεμοί του Χανουτάρη» εντόπισαν με επιτυχία τις δύο φωλιές, και προς έκπληξή μας, στην καθεμία υπήρχε ένας νεοσσός - ο ένας σαφώς πιο ανεπτυγμένος από τον άλλο. Οι γονείς θεάθηκαν και στις δύο φωλιές να φροντίζουν και να ταΐζουν τους νεοσσούς. Και οι δύο φωλιές ανήκουν σε ζευγάρια κρητικών Γυπών που μεταφέρθηκαν στην Κύπρο από την Κρήτη στο πλαίσιο του έργου ΓΥΠΑΣ και φέρουν ετικέτα σήμανσης. Ένα από τα Κρητικά ζευγάρια αποτελείται από το θηλυκό με σήμανση «FAA» ηλικίας 9 χρονών, το οποίο μεταφέρθηκε στην Κύπρο τέλη Ιουνίου 2012, και το αρσενικό με σήμανση «ΑΑJ» ηλικίας 8 χρονών, που μεταφέρθηκε στην Κύπρο τέλη Δεκεμβρίου 2013. Αυτό είναι το ίδιο ζευγάρι που είχε φωλιάσει στη ΖΕΠ «Γκρεμοί του Χανουτάρη» το 2017 και το οποίο προσπάθησε να φωλιάσει ξανά εκεί το 2015. Η επιτυχής αναπαραγωγή των δύο αυτών ζευγαριών αποτελεί απόδειξη ότι οι προσπάθειες του έργου ΓΥΠΑΣ συνεχίζουν να αποφέρουν καρπούς. Και οι δύο νεοσσοί αναμένεται να εγκαταλείψουν τη φωλιά τους μέσα στον Ιούλιο.

Αν και στη ΖΕΠ «Γκρεμοί του Χανουτάρη» υπήρχε αρκετή «κίνηση», με δύο ενεργές φωλιές και έως και έντεκα Γύπες που θεάθηκαν να πετούν στον ουρανό κάποια στιγμή, στη ΣΠΠ «Χερσόνησος Ακρωτηρίου - Γκρεμνοί Επισκοπής», η μέρα ήταν πολύ πιο ήσυχη. Καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας δεν θεάθηκαν γύπες. Αυτό ήταν ανησυχητικό, αφού οι έρευνες πεδίου νωρίτερα την άνοιξη έδειξαν ότι υπήρχαν έως και δύο ενεργές φωλιές στην περιοχή. Στις 22 Μαΐου, ωστόσο, δεν καταγράφηκε δραστηριότητα σε κανένα από τα σημεία των φωλιών, γεγονός που υποδήλωνε ότι όλες οι φωλιές στους γκρεμούς είχαν εγκαταλειφθεί. Ευτυχώς, δύο ημέρες αργότερα, καθησυχαστήκαμε, αφού επανεξετάσαμε την περιοχή και επιβεβαιώσαμε την ενεργή κατάσταση μιας φωλιάς, με τους δύο γονείς, ένα κυπριακό και ένα κρητικό πουλί, να βρίσκονται στη φωλιά και να ταΐζουν τον νεοσσό τους. Αυτός ο νεοσσός αναμένεται να εγκαταλείψει τη φωλιά τέλος Ιουνίου.

Θα συνεχίσουμε την τακτική παρακολούθηση των φωλιών κάθε δύο εβδομάδες για να παρακολουθούμε την ανάπτυξη των νεοσσών και να διασφαλίσουμε ότι παραμένουν ασφαλείς. Η ύπαρξη τριών ζευγαριών που αναπαράγονται με επιτυχία είναι κάτι παραπάνω από σπουδαία νέα, αλλά δυστυχώς, αυτό από μόνο του δεν είναι αρκετό. Ο πληθυσμός του Γύπα στην Κύπρο είναι εξαιρετικά μειωμένος (επί του παρόντος 20 άτομα περίπου) που σημαίνει ότι χωρίς στοχευμένες δράσεις διατήρησης το είδος δύσκολα θα ανακάμψει. Όλες οι απειλές που αντιμετωπίζει ο Γύπας (δηλητηρίαση, έλλειψη τροφής, πρόσκρουση με ηλεκτροφόρα καλώδια και ενόχληση) είναι ανθρωπογενείς και μπορούν να προληφθούν. Μέσω του προγράμματος «Ζωή με τους Γύπες», θα αντιμετωπίσουμε αυτές τις απειλές με στόχο να σώσουμε το είδος από την εξαφάνιση και να προωθήσουμε έναν βιώσιμο πληθυσμό. Διαβάστε περισσότερα για το πρόγραμμα στο www.lifewithvultures.eu