Καλέσαμε στο Skype τον καθηγητή Μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Δρ Πέτρος Καραγιάννη, και σε μια συζήτηση διάρκειας περίπου 20 λεπτών, προλάβαμε να του θέσουμε ερωτήματα για μερικά φλέγοντα ζητήματα σε σχέση με το επερχόμενο - πολυαναμενόμενο εμβόλιο του SARS-Covid-19 και όχι μόνο.

Βρισκόμαστε ακόμη υπό καθεστώς πανδημίας;

Ως χώρα όχι, ούτε και η Ευρώπη πλέον. Ο πλανήτης, όμως, εξακολουθεί να βρίσκεται σε πανδημία. Ο ιός έχει μετατοπιστεί και έχει μεταφερθεί σε χώρες που πριν δεν παρουσίασαν ιδιαίτερο πρόβλημα. Στις ΗΠΑ, ενώ αρχικά παρουσιαζόταν στις ανατολικές περιοχές, πλέον έχει πάει παντού και κυρίως στο νότιο ημισφαίριο, με τη Λατινική Αμερική (Βραζιλία, Αργεντινή) να βιώνει μεγάλο πρόβλημα.

Παρότι υποθετική ερώτηση, υπάρχει κάποιο χρονοδιάγραμμα για το πότε θα λήξει η πανδημία;

Δύσκολο να απαντήσει κάποιος με σιγουριά κάτι τέτοιο. Εξαρτάται πώς θα αντιδράσει ο ιός όταν φύγει από το νότιο ημισφαίριο. Μπορεί να επανέλθει στο βόρειο, όταν η Ευρώπη θα διανύει χειμώνα. Μπορεί και όχι. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει. Υπάρχει η πιθανότητα ο ιός να εξασθενίσει και λόγω των μεταλλάξεων που μπορεί να προκύψουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, να μην είναι όσο επιθετικός είναι αυτή τη στιγμή. Ίσως μελλοντικά να προκαλεί απλώς μία γρίπη, όπως και άλλοι αντίστοιχοι ιοί που έχουμε σήμερα.

Υπάρχει περίπτωση ένα δεύτερο κύμα να είναι το ίδιο έντονο;

Μπορεί να είναι και χειρότερο. Εάν τα διάφορα κράτη αποφασίσουν πως για οικονομικούς λόγους δεν θα ξαναϋποχρεώσουν τους πολίτες τους σε εγκλεισμό, τότε οι επιπτώσεις μπορεί να είναι πολύ χειρότερες. Όπως είπα και πιο πριν, όμως, όταν επιστρέψει μπορεί να είναι εξασθενημένος και να μην προκαλεί τόσο σοβαρά συμπτώματα.

Ένα φλέγον ζήτημα που απασχολεί, είναι η παραγωγή και χρήση του εμβολίου. Πότε υπολογίζεται να είναι έτοιμο;

Όπως είναι ήδη γνωστό, ένα εμβόλιο για να ετοιμαστεί χρειάζονται από 18 μήνες έως 2 χρόνια, έως ότου περάσει από τα προκλινικά στάδια στην παραγωγή και τη χρήση. Αυτή τη στιγμή υπάρχει μία επείγουσα κατάσταση άρα και ανάγκη να επισπευσθούν οι έρευνες, τα πειράματα και οι δοκιμές για να περάσουμε στη παραγωγή και τη χρήση. Ήδη κάποιες εταιρείες, έχοντας τις πρώτες ενδείξεις, προχώρησαν αμέσως σε κλινικές δοκιμές πάνω σε εθελοντές, με αρκετά εμβόλια να βρίσκονται ήδη στη δεύτερη φάση, ακόμα και στην τρίτη των κλινικών μελετών, που είναι και η τελική. Επομένως, ανάλογα με το τι θα δείξουν οι μελέτες, αν δηλαδή δείξουν ότι παράγονται αντισώματα και ότι τα αντισώματα αυτά εξουδετερώνουν τον ιό και εάν -κάτι που δεν θα φανεί άμεσα- τα αντισώματα αυτά διαρκούν μακροχρόνια, τότε θα προχωρήσουν στην παραγωγή και χρήση του εμβολίου. Οι ανάγκες και η πίεση είναι τέτοιες, που θεωρώ πως θα προχωρήσουν σε παραγωγή πολύ πιο γρήγορα, απ’ όσο αναμένεται. Ήδη, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει παραγγείλει ένα εκατομμύριο εμβόλια στην επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης που ασχολείται με αυτό.

Υπάρχει περίπτωση το εμβόλιο να είναι υποχρεωτικό;

Εδώ υπάρχει ένα μεγάλο κενό, ηθικό περισσότερο. Δεν μπορείς να αναγκάσεις κάποιον να κάνει το εμβόλιο, ενώ από την άλλη δεν μπορείς να διακινδυνεύσεις την υγεία των πολιτών σου. Αν ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού δεν εμβολιαστεί, τότε δεν θα αποκτήσουμε την ανοσία της αγέλης, η οποία θα δράσει ως παράγοντας προστασίας για τους λίγους που δεν θα το κάνουν. Άρα, ο μη εμβολιασμός θα είναι σαν ένα μεγάλο πισογύρισμα.

Σε ποιες ηλικίες θεωρείτε πως πρέπει ή είναι καλύτερο να γίνει το εμβόλιο;

Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, θεωρώ πως τα άτομα από 25 ετών και άνω πρέπει να εμβολιαστούν, ενώ αναμφίβολα για τους 50 και άνω είναι αναγκαίο να το πάρουν, διότι οι περισσότεροι θάνατοι ήταν σε εκείνες τις ηλικίες.

Αν εμβολιαστούν οι ευπαθείς ομάδες και οι ηλικιωμένοι, όλοι οι υπόλοιποι μπορούν να το αποφύγουν εάν θέλουν;

Θεωρητικά ναι, ωστόσο πιστεύω πως -λόγω και του συνδρόμου «Καβασάκι»- τα παιδιά μέχρι 5 ετών θα ήταν καλό να εμβολιαστούν. Από 5 έως 25 ετών, παρόλα αυτά, νομίζω πως ο εμβολιασμός δεν είναι απαραίτητος.

Μπορεί να μην είναι υποχρεωτικό, αλλά υπάρχει περίπτωση εταιρείες και επιχειρήσεις να θέσουν τον εμβολιασμό ως προϋπόθεση για την εργοδότηση ενός ατόμου;

Ο εμβολιασμός ίσως να είναι αναγκαίος σε νοσηλευτήρια ή επιχειρήσεις που ο κόσμος τους έρχεται σε επαφή με πολλά άτομα. Ναι, ίσως κάποιες εταιρείες να το θέσουν ως προϋπόθεση στους υπαλλήλους τους ή σε άτομα που θέλουν να εργοδοτηθούν, θέλοντας να διασφαλίσουν την ασφάλεια του υπόλοιπου προσωπικού αλλά και των πελατών τους. Επίσης, με αυτό τον τρόπο μειώνουν τις πιθανότητες να δεχθούν αγωγή εναντίον τους, καθώς κάποιος που μπορεί να κολλήσει από την εν λόγω επιχείρηση μπορεί να κατηγορήσει των ιδιοκτήτη για αμέλεια, δεδομένου πως υπάρχει εμβόλιο.

Η ίδια προϋπόθεση μπορεί να τεθεί και από τα κράτη για τους ξένους επισκέπτες;

Φυσικά, αν η ασθένεια γίνει ενδημική, δηλαδή εάν παρουσιάζεται από καιρού εις καιρόν και έχει την ίδια βαρύτητα η νόσος όπως τώρα, είναι πολύ πιθανόν κάποιες χώρες να το θέσουν ως προϋπόθεση προς τους επισκέπτες που θέλουν να εισέλθουν στη χώρα.

Η πολύ θετική επιδημιολογική εικόνα της Κύπρου, μετά τη χαλάρωση των μέτρων, έχει δημιουργήσει αμφιβολίες για το κατά πόσο είναι πραγματική. Μπορείτε μας το εξηγήσετε;

Για την επιστημονική ομάδα, το ότι κλείσαμε τα σύνορα της χώρας σε ένα στάδιο της επιδημίας που είχαμε μόνο εισαγόμενα κρούσματα, ήταν το ιδανικό. Με τον σχεδόν άμεσο εγκλεισμό πετύχαμε να περιορίσουμε τη μετάδοση του ιού ενδοοικογενειακά και σε ένα στενό κύκλο, όπως τα νοσηλευτήρια, που και πάλι ο τρόπος που ενήργησε η μετάδοση εκεί, ήταν σε άλλες οικογένειες. Οπότε είχαμε μικροεστίες λοιμώξεων, τις οποίες μπορέσαμε και διαχειριστήκαμε. Εξ ου και τώρα που ξαναβγήκαμε στους δρόμους δεν υπάρχει διασπορά, καθότι η εσωτερική μετάδοση περιορίστηκε την περίοδο του εγκλεισμού.

Μέχρι πότε θεωρείτε πως θα γίνονται οι έλεγχοι και οι μαζικές εργαστηριακές διαγνώσεις;

Πιστεύω για ένα μικρό ακόμα διάστημα των δύο με δυόμιση μηνών. Μέχρι να βεβαιωθούμε πως και μετά την έλευση των τουριστών δεν θα υπάρχει πρόβλημα.