«Είναι δύσκολο είδος η τζαζ για να έχει μεγάλη ανταπόκριση στον κόσμο της Κύπρου. Όχι γιατί θεωρώ πως δεν έχουμε τις ικανότητες να την αντιληφθούμε, αλλά γιατί πολύ απλά είναι μουσική ενός άλλου πολιτισμού. Μιας άλλης χώρας και ενός λαού που βίωσε τη σκλαβιά, την περιθωριοποίηση και τον ρατσισμό, στην πιο σκληρή τους μορφή. Είναι ξεκάθαρα θέμα γούστου και προτίμησης και φυσικά ενός ανοιχτού -σε νέα ακούσματα- μυαλού. Δεν μπορείς να κρίνεις, λοιπόν, κάποιον που δεν ακούει τζαζ ούτε όμως και να δώσεις τα εύσημα σε κάποιον που την ακούει».

Με σπουδές στο Berklee της Αμερικής και το Κονσερβατόριο της Βοστώνης, ο Ιωάννης Βαφέας παραδέχεται πως τα πρώτα χρόνια των σπουδών του έπαιζε λαϊκά και ελαφρολαϊκά τραγούδια σε ελληνικά μαγαζιά, για να συμπληρώσει το εισόδημά του και πως αυτή η εμπειρία τον καθόρισε σε πολλά σημεία της μετέπειτα καριέρας του.

Τον καθοριστικότερο ρόλο, ωστόσο, στη ζωή και την καριέρα του είχε ο πατέρας του ο οποίος ήταν ντράμερ και μέσω αυτού γνώρισε, σε βάθος, τον κόσμο της μουσικής. «Τον έβλεπα να παίζει live, να ηχογραφεί μουσική, να κάνει πρόβες και κάθε φορά ένιωθα πως αυτό μου ταιριάζει. Πως αυτό θέλω κι εγώ να κάνω».

Η τζαζ είναι παντός καιρού. Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες συνθήκες για να ακούσεις τζαζ. Είτε είσαι θυμωμένος, είτε συναισθηματικά φορτισμένος, είτε χαρούμενος, είτε ερωτευμένος. Αυτό ισχύει με όλες τις μουσικές. Απλά όταν σε εκφράζει το συγκεκριμένο είδος και θες να ηρεμήσεις, για παράδειγμα, θα ακούσεις το «What a wonderful world». Υπάρχει ένα τζαζ κομμάτι για κάθε συναίσθημα που μπορεί να μας προκύψει.

Τα χρόνια στην Αμερική ήταν και αυτά που τον καθόρισαν ή καλύτερα τον χαρακτήρισαν ως μουσικό καθώς εκεί ήταν που γνώρισε την τζαζ μουσική και εντρύφησε σε αυτήν. «Η μουσική τζαζ δεν είναι ακόμα ένα είδος μουσικής, είναι μια κραυγή για την ελευθερία, την ισότητα και τη δικαιοσύνη. Πολλές φορές η τζαζ μπορεί να είναι λίγο επιθετική, δυσνόητη ή και κουραστική επειδή ο καλλιτέχνης προσπαθεί να βγάλει όλα αυτά τα συναισθήματα από μέσα του. Ειδικά αν ακούσουμε καλλιτέχνες όπως οι John Coltrane, Ornette Coleman, Thelonious Monk. Μελετώντας την ιστορία της τζαζ και εκ των υστέρων δοκιμάζοντας να δημιουργήσω και να παίξω τζαζ κομμάτια, αντιλήφθηκα τη μαγεία και το μυστήριο αυτής της μουσικής στην ολότητά της, εξ ου και της αφιερώθηκα ολοκληρωτικά».

Η τζαζ μουσική μπορεί να «απειληθεί» από άλλα, πιο δημοφιλή είδη;

Δεν αισθάνομαι πως η τζαζ μουσική κινδυνεύει να χαθεί ή να συρρικνωθεί λόγω των νέων τάσεων. Είναι μια παραδοσιακή μουσική η οποία δύσκολα μπορεί να αφανιστεί. Αν σκεφτούμε την παραδοσιακή μουσική της Κύπρου, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι σε κάθε κανάλι υπάρχει μια εκπομπή με παραδοσιακή μουσική. Το ίδιο συμβαίνει και με τη τζαζ στην Αμερική, η οποία είναι η γενέτειρά της. Οπότε, δεν κινδυνεύει η τζαζ γιατί συνέχεια επηρεάζει καλλιτέχνες από όλα τα είδη, ροκ, RnB κλπ.

Δύο βίντεο από το κανάλι του Ιωάννη Βαφέα στο Youtube:

Ioannis Vafeas Trio και The Charis Ioannou & Ioannis Vafeas Quartet

Πέραν των όσων αναφέρατε προηγούμενως, ποια άλλα στοιχεία διαθέτει που την κάνουν να ξεχωρίζει;

Ο ρυθμός της, το σουίνγκ δηλαδή, και ο αυτοσχεδιασμός. Σε κάθε κομμάτι ο μουσικός έχει την ευκαιρία να αυτοσχεδιάσει, να κάνει σόλο, όπως λέμε, οπότε το σόλο είναι σύνθεση επί σκηνής. Τη δεδομένη στιγμή σού δίνεται χρόνος για να παίξεις τις δικές σου νότες και να κάνεις το δικό σου statement. Να πεις τη δική σου ιστορία μέσα από το κομμάτι. Όσο πιο έμπειρος είναι ένας μουσικός, ο αυτοσχεδιασμός θα γίνεται όλο και καλύτερος. Οπότε, αυτά τα δύο στοιχεία είναι αυτά που κάνουν τη τζαζ να ξεχωρίζει.

Επαναλαμβάνουμε τη διαχρονικότητα της τζαζ μουσικής και τους «μοντέρνους» συνεχιστές της. Σήμερα μπορούν να φτιαχτούν κομμάτια που θα αντέξουν στο χρόνο;

Αυτό θα το ξέρουμε σε 30-40 χρόνια από σήμερα και αυτό δεν αφορά μόνο την τζαζ μουσική, αλλά όλα τα είδη. Η διαφορά, ωστόσο, που εντοπίζω στο σήμερα και ίσως αυτή είναι που κάνει τα πράγματα λίγο πιο δύσκολα, είναι η ευκολία με την οποία ξεπηδούν νέοι καλλιτέχνες και ο βομβαρδισμός πληροφοριών που λαμβάνει το κοινό.

Αρωγός η τηλεόραση και το διαδίκτυο με τα δεκάδες talent show τα οποία δίνουν τη δυνατότητα σε όλους να μας δείξουν το «ταλέντο» τους. Θεωρώ πως εάν κάποιος έχει πραγματικό ταλέντο, οφείλει να ασχοληθεί με το αντικείμενο με τον ορθόδοξο τρόπο. Δηλαδή να σπουδάσει, να διαβάσει, να δοκιμαστεί, να αποτύχει, να ξαναδοκιμάσει και να επιμείνει έως ότου βρει τη δική του θέση στο χώρο. Η βιασύνη και ο πανικός που εντοπίζουμε τα τελευταία χρόνια, μόνο κακό κάνει.

Στην Κύπρο θεωρείτε πως η τζαζ έχει βρει το δικό της χώρο;

Τα τελευταία 10 χρόνια, νομίζω πως ζούμε την πραγματική άνθηση της μουσικής τζαζ και στην Κύπρο. Υπάρχουν πάρα πολλοί σπουδαίοι μουσικοί, και δεξιοτέχνες, οι οποίοι έχουν δισκογραφία, έχουν ο καθένας τη δική του μπάντα, και παίζουν τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό. Θα αναφερθώ μόνο στους δύο μου συνεργάτες, με τους οποίους παίζουμε τον τελευταίο ενάμισι χρόνο, για να μην δημιουργήσω παρεξηγήσεις με άλλους, πολύ αξιόλογους συναδέλφους. Πρόκειται για τον Χρίστο Γερολατσίτη, πιανίστα, που έπαιξε μουσική σε όλο τον κόσμο και ο Μιχάλης Μέσσιος, ο οποίος εκτός από σπουδαίος μπασίστας, είναι και σπουδαίος συνθέτης και επίσης ταξίδεψε με τη μουσική του σε όλο τον πλανήτη.

Κλείνοντας, θα ήθελα να μιλήσουμε λίγο και για τη δική σας, προσωπική, δουλειά. Πάνω σε τι δουλεύετε αυτή την περίοδο;

Αυτή την περίοδο δουλεύω πάνω στο επόμενο μου άλμπουμ με τίτλο «Κάθαρσις» και περιλαμβάνει συνθέσεις δύο Κυπρίων συνθετών, του Γλαύκου Κοντεμενιώτη και του Μιχάλη Μέσσιου (μπασίστας). Όσον αφορά στα live, έχουμε κλειστές κάποιες συναυλίες στο εξωτερικό μαζί με κάποιες εμφανίσεις στην Κύπρο. Παίζουμε σταθερά σε κάποιο χώρο στη Λεμεσό, κάθε Σάββατο.

Το διάστημα αυτό δουλεύω σε δύο πρότζεκτ. Το ένα είναι το επόμενο μου CD που δυστυχώς πάει από αναβολή σε αναβολή (κυρίως λόγω του κορωνοϊού) και το δεύτερο αφορά σε μια ηχογράφηση της μουσικής του Αμερικανού συνθέτη Charles Wilcoxon, την οποία ολοκλήρωσα πρόσφατα. Ξεκίνησα δειλά-δειλά να ηχογραφώ μερικά από τα 150 solo του και εν τέλει κατέληξα να τα ηχογραφήσω όλα - περισσότερα από 100 λεπτά μουσικής.

***Τα CDs του Ιωάννη Βαφέα πωλούνται από την AVJ Productions, διαδικτυακά (www.avjproductions.com), και από στο μουσικό κατάστημα Panasound στη Λευκωσία. Ψηφιακά θα τα βρείτε σε μουσικές πλατφόρμες όπως itunes, Spotify.