Πρώτη φορά μιλήσαμε τον περασμένο Νοέμβριο, με αφορμή τις φωτογραφίες που είχε τραβήξει ανήμερα της γιορτής της Πολεμικής Αεροπορίας. Συγκεκριμένα, είχε φωτογραφήσει τρία σμήνη ελικοπτέρων AgustaWestland AW-139, Mi-35 και Gazelle.

Μετά από αυτό το άρθρο, σκεφτήκαμε στη CITY πως θα είχε ενδιαφέρον να κάνουμε μια κουβέντα μαζί του για αυτό το ασυνήθιστο χόμπι, αφού αφενώς είχαμε την περιέργεια να δούμε κι άλλες φωτογραφίες από έναν λόκαλ plane spotter και αφετέρου θέλαμε να μάθουμε ιστορίες… του αέρα.

Συνέβησαν και τα δύο. Ειδικά σε ότι αφορά στις φωτογραφίες πρέπει να πούμε πως δυσκολευτήκαμε απίστευτα να επιλέξουμε ανάμεσα στις 200 τόσες που μας έστειλε… Παρόλα αυτά, μια δυνατή γεύση από τη δουλειά του σίγουρα μπορεί κανείς να την πάρει μέσα από το κείμενο και τις 25 εικόνες παρακάτω.

Πόσο συχνά εγκαταλείπεις φίλους και συγγενείς, από τραπέζια και συνάξεις, για να βγάλεις μια φωτογραφία;

Α καλά, αυτό είναι συνηθισμένο, ειδικά όταν μένεις ή συχνάζεις κοντά στις περιοχές ενδιαφέροντος. Υπάρχουν στα κοινωνικά δίκτυα αρκετοί παρατηρητές πτήσεων από όλο τον κόσμο, που ανταλλάσσουμε ειδήσεις και γεγονότα που συμβαίνουν στον χώρο της αεροπορίας και έτσι όλο και κάτι ξαφνικό μπορεί να προκύψει. Έτσι, «πέφτει» το σύνθημα ότι κάτι έρχεται και δεν είναι λίγοι που τρέχουμε να πάρουμε θέση, συνήθως στη Παραλία Μακένζι, στη Λάρνακα, ή στη δυτική άκρη του αεροδρομίου. Συμβαίνει κάποτε να έχω μόνο 10 λεπτά να προλάβω, όπως πρόσφατα που ενημερώθηκα ότι θα περνούσε δοκιμαστικά ένα βρετανικό μαχητικό πάνω από το αεροδρόμιο Λάρνακας.

Ποια είναι η πιο αστεία ιστορία που θυμάσαι;

Δεν είναι σπάνιο να μας δεις να τρέχουμε αγώνα δρόμου για να προλάβουμε κάτι που έρχεται. Κάποτε, στη μέση της θάλασσας αν είναι καλοκαίρι, σαν αφηνιασμένοι και λαχανιασμένοι, ανάμεσα στα κάστρα που κτίζουν στην άμμο, σε αυτούς που λιάζονται, και αυτούς που παίζουν ρακέτες. Συνήθως είναι μια αστεία φάση όταν κάτι είναι ξαφνικό. Με την εμπειρία όμως, αυτές οι φάσεις έχουν λιγοστέψει. Θυμάμαι μια φορά, πριν λίγα χρόνια, όταν έφτασε το μήνυμα ξαφνικά ότι έρχεται με το ιδιωτικό του Jumbo 747 ο σουλτάνος του ΟΜΑΝ, ο οποίος ερχόταν στη Κύπρο για διακοπές. Τρέχαμε να το προλάβουμε από την μια άκρη της παραλίας ως την άλλη, ενώ μέχρι να πάμε πίσω ερχόταν το επόμενο της συνοδείας του και τρέχαμε ξανά πάνω-κάτω χωρίς να περιμένουμε ότι ήταν ολόκληρο σμήνος με διαφόρων τύπων βασιλικά και στρατιωτικά αεροπλάνα. Αυτό κράτησε για μισή ώρα και -αν θυμάμαι καλά- ήταν συνολικά γύρω στα 6-7 διαφορετικά αεροπλάνα, για τον ίδιο, τη συνοδεία του, το υπηρετικό προσωπικό, τις λιμουζίνες, τα jet.

Ποια είναι πιο δύσκολη φωτογραφία που έχεις βγάλει;

Τώρα μου βάζεις δύσκολα γιατί κυνηγώ συνήθως το δύσκολο και το ασυνήθιστο. Οι δυσκολότερες φωτογραφίσεις και αυτές δεν ήταν και οι καλύτερές μου, τραβήχτηκαν με μια μικρή ψηφιακή της εποχής, τότε το 2003, όταν κατάφερα να πετάξω με αλεξίπτωτο πλαγίας (paragliding) πάνω από τον Άγιο Ιλαρίωνα δυτικά της Κερύνειας. Κοίταζα τον Πενταδάκτυλο από τον Κορμακίτη μέχρι τον Απόστολο Ανδρέα σε μια ευθεία, πίσω μου η Λευκωσία και το Τρόοδος και δεν μπορούσα να χορτάσω αυτό το θέαμα έχοντας την ίδια στιγμή την έγνοια του χειρισμού της πτήσης με το ένα χέρι και με το άλλο να συγκεντρωθώ στη φωτογράφιση όταν η αδρεναλίνη ήταν στο κόκκινο. Εκτός αυτής της στιγμής, δύσκολη φωτογραφία από άποψη τεχνικής ήταν πέρσι όταν με ενημέρωσε την τελευταία στιγμή ένας φίλος ότι σε λίγο θα έφτανε στην Κύπρο ένα μοναδικό στον κόσμο τετρακινητήριο ελικοφόρο μεταγωγικό, σοβιετικής κατασκευής, σπάνιο στην κατηγορία του. Ένα χειμωνιάτικο συννεφιασμένο δειλινό με βροχές, γύρω από το αεροδρόμιο Λάρνακας. Η μέρα τελείωνε και το φως λιγοστό, με αρκετή συννεφιά. Έπρεπε να σκεφτώ όλες τις πιθανές θέσεις που θα έπρεπε να πάρω ώστε να το έχω τέλεια στο φακό μου, σε κοντινή απόσταση, χωρίς εμπόδια, να μην είναι εντελώς σκοτεινά. Έτρεχα να πάρω θέση στη μέση των λασπωμένων χωραφιών, δυτικά του διαύλου, κατά την προσέγγισή του πάνω από το Κίτι-Μενεού. Και όταν θέλεις κάτι πάρα πολύ, η αδρεναλίνη δεν βοηθά, ειδικά όταν πιέζει ο χρόνος. Στο τέλος, παρόλα αυτά, δημιουργήθηκε μια καλή φωτογραφία, σπάζοντας αρκετούς από τους κλασσικούς κανόνες της φωτογράφισης. Για να πάρω ένα κάδρο, θυμάμαι ότι άρχισα να τραβώ μόλις είχε φανεί στον ορίζοντα, πετώντας αργά και βαρετά. Θυμάμαι τον μοναδικό ήχο των 4 ελικοφόρων μηχανών του με τους διπλούς έλικες. Ήταν ένα Antonov 22, και το μοναδικό μέχρι σήμερα που είναι αξιόπλοο για εμπορικές πτήσεις, με φόντο πύρινα σύννεφα γύρω του, σαν να είχε βγει μέσα από τις φλόγες.

Και ποια η πιο εντυπωσιακή, για τα δικά σου γούστα;

Έχω καταγράψει αρκετές εντυπωσιακές, ειδικά από ελικόπτερα -επειδή μπορούν να πετάνε χαμηλά και σε κοντινή απόσταση-, ένα αεροπλανοφόρο που δεν χωρούσε σε ένα κάδρο και έπρεπε να ενωθούν τουλάχιστο 3-4 φωτογραφίες στον υπολογιστή, κάποια μαχητικά, από πυροσβεστικά υδροπλάνα στη θάλασσα της Λεμεσού, αλλά και ξένα μαχητικά που έτυχε να βρεθώ στο πέρασμά τους. Δεν μπορώ να υποδείξω μία. Κάθε τέτοια φωτογραφία αεροσκάφους που περιέχει βαθμό δυσκολίας είναι πρόκληση και κάθε μια έχει τη δική της ιστορία

Για την τέλεια φωτογραφία, ποιες είναι οι πιο βασικές προϋποθέσεις;

Δεν θα έλεγα «τέλεια» αλλά «σωστή», σύμφωνα με τις τεχνικές και τις βασικές παραμέτρους που χρησιμοποιεί ένας φωτογράφος για να αποτυπώσει το φως. Εξάλλου, η αρχή της τέχνης της φωτογραφίας είναι η αποτύπωση του φωτός στο χαρτί ή σε ένα ηλεκτρονικό μέσο. Έτσι, η βασικότερη προϋπόθεση είναι να υπάρχει ικανοποιητικός φωτισμός που να φωτίζει το αντικείμενο όσο το δυνατόν καλύτερα, ώστε να αποτυπωθούν όσες περισσότερες λεπτομέρειες γίνεται -ειδικά στην περίπτωση ενός αεροσκάφους που πετά με μεγάλη ταχύτητα κατά την προσγείωση ή την απογείωση ή ακόμη σε χαμηλό πέρασμα. Από εκεί και πέρα, ορισμένες προϋποθέσεις είναι η σωστή θέση και η οπτική γωνιά της θέσης του φωτογράφου ανάμεσα στον ήλιο και το αντικείμενο. Παρόλα αυτά, αρκετά συχνά σπάζουμε τους κανόνες για να δημιουργήσουμε κάτι εντελώς διαφορετικό από μια «συμβατική φωτογραφία» που δεν δημιουργήθηκε σύμφωνα με κανόνες και προϋποθέσεις. Σε όλα αυτά βοηθάνε οπωσδήποτε η κατάλληλη επιλογή των παραμέτρων φωτογράφισης (ταχύτητα διαφράγματος, διάφραγμα, ευαισθησία του φιλμ ή του αισθητήρα της κάμερας, εστίαση) και η τεχνολογία του εξοπλισμού, ο φακός όπως και η χρήση προγραμμάτων επεξεργασίας . Προσωπικά, προτιμώ να έχω το concept, την ιδέα από πριν στο μυαλό μου, ώστε αργότερα να μη χρειάζεται σχεδόν καθόλου διόρθωση στον υπολογιστή ή τουλάχιστον να χρειάζεται την ελάχιστη διόρθωση. Όσο αφορά εξειδικευμένα την φωτογράφιση και παρατήρηση διαφόρων τύπων αεροσκαφών σε δράση, συνήθως το ζητούμενο είναι μια αρκετά υψηλής ευκρίνειας φωτογραφία ενός αντικειμένου που «τρέχει-πετά» με ασυνήθιστα ψηλές ταχύτητες και σε σχετικά μακρινή απόσταση. Πίσω από κάθε φωτογραφία για έναν plane spotter ή παρατηρητή πτήσεων υπάρχει ένα ειδικό ενδιαφέρον όπως ο τύπος του και ο υπότυπός του, η τεχνολογία του, η προέλευση του, ο ιδιοκτήτης του, αν είναι πολιτικό η στρατιωτικό, μεταγωγικό ή επιβατηγό, ιδιωτικό, η αεροπορική εταιρεία, οι χρωματισμοί του, αλλά και κάποια άλλα στοιχεία όπως η καταγραφή των αριθμών εγγραφής του κλπ.

Έχεις κινδυνέψει ποτέ για να πετύχεις το τέλειο αποτέλεσμα;

Δεν θα έλεγα ότι είναι τόσο επικίνδυνο για να κινδυνέψω κιόλας. Υπάρχει όμως μια δόση αυξημένης αδρεναλίνης όταν κυνηγάς κάτι μοναδικό και σπάνιο. Κάποτε, είχαμε ελέγχους από την ασφάλεια μέχρι να δουν ποιοι είμαστε, αλλά χωρίς κάτι το ιδιαίτερο. Είναι γεγονός ότι υπάρχει μια παρεξηγημένη καχυποψία για αυτούς που παρατηρούν πτήσεις και προσγειο-απογειωσεις. Σε κάποιες αυταρχικές χώρες και καθεστώτα αυτό φτάνει τα όρια του ποινικού αδικήματος, μόνο με την καχυποψία ότι μπορεί να φωτογραφήσεις κάτι σημαντικό γι’ αυτούς. Στις ευρωπαϊκές χώρες δεν υπάρχει πρόβλημα αφού ότι πετά στον αέρα είναι ελεύθερο για φωτογράφηση. Μάλιστα, σε κάποια αεροδρόμια και στρατιωτικές βάσεις φτιάχνουν ειδικές εξέδρες κοντά στις περιφράξεις για να διευκολύνουν αυτούς που ασχολούνται με αυτό το hobby, όπως στη Μ. Βρετανία, τη Γερμανία, ακόμη και στην Μάλτα και αλλού.

Μας δίνεται η εντύπωση ότι ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείτε είναι πανάκριβος. Είναι κανόνας αυτό για τους plane spotters;

Δεν θα έλεγα πανάκριβος, αλλά σωστά επιλεγμένος. Οπωσδήποτε χρειάζεται τηλεφακός zoom με ψηλή «φωτεινότητα». Προσωπικά, τον θεωρώ πιο σημαντική επιλογή από την επιλογή της φωτογραφικής μηχανής, αλλά στο χώρο της φωτογραφίας της αεροπορίας ή των αεροσκαφών είναι σχεδόν κανόνας να συνδυάζεται σωστά ο τηλεφακός μιας μάρκας με τη φωτογραφική της ίδιας μάρκας, ώστε να δώσει ο φακός τα καλύτερα αποτελέσματα.

Πότε και πώς προέκυψε αυτό το πάθος για τις φωτογραφήσεις αεροπλάνων;

Το πάθος προέκυψε όταν έψαχνα κάτι για να αντικαταστήσω το άθλημα της ελεύθερης πτήσης με αλεξίπτωτο πλαγιάς, μετά από έναν τραυματισμό. Είναι μια ενασχόληση που μπορείς να την εξελίξεις όσο θες, φτάνει να έχεις χρόνο. Είχα καταφέρει ουσιαστικά να ενώσω τα διάφορα ενδιαφέροντά μου με κάποιο τρόπο. Τίποτε δεν μπορεί να αντικαταστήσει όμως το αίσθημα της ελεύθερης πτήσης. Θα μου επέτρεπε να κρατήσω και να χρησιμοποιήσω τις γνώσεις και εμπειρίες από τον αεραθλητισμό, τη μετεωρολογία, τις γνώσεις στη χρήση υπολογιστών, μέχρι και τη ρομποτική. Είχα συναντήσει τυχαία και κάποιους άλλους που ασχολούνταν με αυτό το hobby, όταν τους έβλεπα με τις φωτογραφικές και τους ασυρμάτους στο λαιμό να τρέχουν να πάρουν θέση κατά το πέρασμα ενός ενδιαφέροντος αεροπλάνου στη γνωστή παραλία του Μακένζι. στη Λάρνακα. Να μου επιτρέψεις να ευχαριστήσω δυο ανθρώπους, αφού ο ένας με έβαλε στον κόσμο της φωτογραφίας και ο άλλος σε αυτό το hobby της φωτογράφισης των αεροπλάνων. Ο πρώτος είναι ο επαγγελματίας φωτογράφος και δάσκαλος φωτογραφίας, ο γνωστός βαρωσιώτης (πλέον στη Λεμεσό) Βάσσος Στυλιανού και ο δεύτερος ο Στέλιος Ιωάννου από τη Λάρνακα, αεροσυνοδός στο επάγγελμα. Ευχαριστώ φυσικά και εσάς που μου δίνετε την ευκαιρία να μιλήσω για τη φωτογράφιση και παρατήρηση των αεροσκαφών και πτήσεων. Πιστεύω ότι περισσότεροι θα μπορούσαν να ασχοληθούν με αυτό το χόμπι, ακόμη κι αν μένουν σε περιοχές που είναι μακριά από αεροδρόμια.

Πόσοι στην Κύπρο έχουν αυτό το ιδιαίτερο χόμπι;

Στην Κύπρο δεν είναι αρκετοί που εξειδικεύονται στη φωτογράφιση αεροσκαφών ή γενικά της αεροπορίας, αφού δεν είναι αρκετοί που έχουν πρόσβαση κοντά σε αεροπλάνα ή σε αεροδρόμια. Υπάρχουν αρκετοί ξένοι που μένουν μόνιμα στην Κύπρο, αλλά και επισκέπτες που έχουν την ευκαιρία να το συνδυάσουν με τις διακοπές τους. Είναι ορισμένοι που έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και ταξιδεύουν σε άλλες χώρες για να φωτογραφίσουν από κοντά επιδείξεις αεροπλάνων ή για να επισκεφθούν μουσεία αεροσκαφών και να τα φωτογραφήσουν, ακόμη και απομεινάρια παλιών και εγκαταλελειμμένων αεροπλάνων.

Συνήθως, οι planespotters διαθέτουν τον κατάλληλο εξοπλισμό γι’ αυτό τον σκοπό, αναρτούν φωτογραφίες τους σε εξειδικευμένα sites που είναι αφιερωμένα μόνο σε αεροπλάνα και άλλα ιπτάμενα μέσα, καθώς επίσης είναι και αρκετοί που το έχουν ως επάγγελμα φωτογραφίζοντας για περιοδικά σχετικά με την αεροπορία. Η τεχνολογία και τα κοινωνικά δίκτυα μάς έχουν φέρει κοντά. Δεν είναι λίγοι που εκτός από την φωτογραφία έχουν ως ασχολία την παρατήρηση των πτήσεων στην περιοχή μας μέσα από εξειδικευμένα προγράμματα υπολογιστών ελεύθερα στο κοινό, όπως το Virtual Radar, το flightradar24 και το flightaware. Στο εξωτερικό υπάρχουν άνθρωποι που ασχολούνται με την καταγραφή των στοιχείων των πτήσεων που αφορά τους τύπους των αεροσκαφών, τη χώρα προέλευσής τους, τον προορισμό τους, καταγράφουν και αναμεταδίδουν κάθε μεταβολή σε ένα παλιό αεροπλάνο ή την παρθενική πτήση ενός καινούργιου, κάτι σαν ένα παγκόσμιος πύργος ελέγχου. Συχνά χρησιμοποιούνται αυτοί οι παρατηρητές και τα μέσα που διαθέτουν για σκοπούς έρευνας και διάσωσης σε περιοχές που δεν καλύπτονται από τα συνηθισμένα ραντάρ της πολιτικής αεροπορίας. Το flightradar24, το FlightAware και το VRS, είναι μόνο ορισμένα από αυτά τα προγράμματα, ενώ και αυτά έχουν τους περιορισμούς τους αφού μόνο ένα μέρος των πτήσεων φαίνεται σε μία περιοχή. Υπάρχουν αρκετές πτήσεις οι οποίες δεν καταγράφονται καθόλου, όπως με τα μη επανδρωμένα, με μαχητικά, αλλά και ιδιωτικά, κυρίως ολιγαρχών που θέλουν να περνούν απαρατήρητοι.

Σε ποια groups στο facebook μπορεί κάποιος να δει τις φωτογραφίες σου;

Όταν υπάρχει κάτι καλό το μοιραζόμαστε με μέλη των ομάδων στα social media, αναρτώντας τις φωτογραφίες μας από πτήσεις, αεροπλάνα και άλλα ιπτάμενα, στο Larnaca plane spotting club. Στο Ίντερνετ υπάρχει μια εξαιρετική σελίδα όπου γίνονται δεκτές μόνο ψηλής ποιότητας φωτογραφίες αεροπλάνων. Μπορείτε να την επισκεφθείτε και να βρείτε και τον τεχνικό οδηγό για τη λήψη ψηλής ποιότητας φωτογραφιών που μπορούν να γίνουν αποδέκτες για δημοσίευση όπως το https://www.airliners.net.