Ένα σκαλισμένο κρεμαστό στολίδι από χαυλιόδοντα μαμούθ, με οβάλ σχήμα, το οποίο χρονολογείται προ περίπου 41.500 ετών και βρέθηκε στο σπήλαιο Stajnia της Πολωνίας, θεωρείται το αρχαιότερο γνωστό δείγμα κοσμήματος που έχει γίνει από ανθρώπους Homo sapiens στην Ευρασία. Πιθανώς φοριόταν γύρω από τον λαιμό και έρχεται να ρίξει περισσότερο φως στο πότε οι άνθρωποι άρχισαν να φοράνε «κοσμήματα».

Οι ερευνητές του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ της Λειψίας και της Πολωνικής Ακαδημίας Επιστημών, με επικεφαλής την καθηγήτρια Sahra Talamo, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Scientific Reports», ανακοίνωσαν ότι η ανακάλυψη δείχνει πως οι άνθρωποι είχαν αρχίσει να παράγουν μικρά διακοσμητικά τεχνουργήματα - δείγματα συμβολικής συμπεριφοράς - ήδη πριν 37.000 έως 42.000 χρόνια, καθώς εξαπλώνονταν στην Ευρώπη και στην Ασία. «Είναι ένα όμορφο κομμάτι της προηγούμενης δουλειάς του Homo sapiens, ένα καταπληκτικό κόσμημα», λέει χαρακτηριστικά η Sahra Talamo.


Η χρονολόγηση του κρεμαστού, που έγινε με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα, το τοποθετεί περίπου 2.000 χρόνια νωρίτερα από άλλα σχετικά αντικείμενα που είχαν βρεθεί παλαιότερα στη Γαλλία και στη Γερμανία. Μαζί με το κρεμαστό βρέθηκαν ένα μυτερό εργαλείο από οστό αλόγου που μάλλον χρησιμοποιείτο ως βελόνα, καθώς και άλλα οστά ζώων.

Η διακόσμηση του κρεμαστού, μήκους 4,5 εκατοστών, πλάτους 1,5 εκατοστού και πάχους 3,7 χιλιοστών, περιλαμβάνει δύο τρύπες (πιθανότατα για να κρεμιέται με κλωστή από αυτές) και τουλάχιστον 50 μικροσκοπικά σημάδια που σχηματίζουν ένα ασύμμετρο μοτίβο. Πιθανώς το κρεμαστό λειτουργούσε ως φυλακτό στη διάρκεια του κυνηγιού άγριων ζώων ή η διακόσμησή του σχετιζόταν με αστρονομικά σύμβολα όπως τους κύκλους της Σελήνης και του Ήλιου.


Η ανακάλυψη αυτή αναδεικνύει επίσης την Πολωνία ως σημαντική περιοχή για την καλλιτεχνική καινοτομία σε ό,τι αφορά στο πρώτο κύμα των σύγχρονων ανθρώπων στην Ευρώπη, που ανέπτυξαν νέους τύπους διακόσμησης για το σώμα τους ως ένδειξη προσωπικής ή πολιτιστικής ταυτότητας.


Το μοτίβο είναι παρόμοιο με αυτό που βρέθηκε στην πλάκα Blanchard από τη Γαλλία, ένα χαραγμένο κόκκαλο που χρονολογείται πριν από περίπου 30.000 χρόνια και το οποίο θεωρείται ότι είναι απολογισμός κυνηγιού για τη μέτρηση του αριθμού των ζώων που σκοτώθηκαν ή ένδειξη για τη θέση του φεγγαριού στο πέρασμα του χρόνου.


Οι ανασκαφές στο σπήλαιο Stajnia αποκαλύπτουν επίσης πως οι σύγχρονοι άνθρωποι βρέθηκαν στην Πολωνία περίπου 10.000 χρόνια νωρίτερα από ό,τι πίστευαν οι επιστήμονες.