Πρόσφατα, η Βαρωσιώτισσα Άννα Μαραγκού είχε αναρτήσει μια φωτογραφία στο Facebook, αναφέροντας πως μια γυναίκα από τον Καναδά τής είχε στείλει στο mail τη φωτογραφία της αφίσας που, στολίζοντας την Αμμόχωστο, προανάγγελλε στην ουσία, για τελευταία φορά, το μεγάλο αυτό γεγονός λίγες μέρες πριν την τραγωδία.

Δώδεκα χρονών τότε, τον Μάρτη του ’74, η Kerri Goddard που είχε έρθει στην Κύπρο μαζί με τους γονείς της, είχε ξεκολλήσει μια από τις αφίσες και την κράτησε για ενθύμιο. Και κάπως έτσι η αφίσα αυτή διασώθηκε μετά από τόσα χρόνια. Και κάπως έτσι, με αφορμή την αφίσα αλλά και την γενναιόδωρη κίνηση της κυρίας Goddard, που την έστειλε ηλεκτρονικά στην κυρία Μαραγκού, προέκυψε μια πολύ συγκινητική κουβέντα με την κυρία Γεωργίου, η οποία μετά τον πόλεμο εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, φτιάχνοντας εκεί την οικογένειά της.

Τι μνήμες σάς ξύπνησε η εν λόγω αφίσα;

Ο χρόνος γύρισε πολλά χρόνια πίσω και πάγωσε. Είδα τον εαυτό μου ανάμεσα σ’ ένα τσούρμο παιδιά, με γέλια και χαρούμενες φωνές, να στολίζουμε το άρμα του σχολείου μας για τη γιορτή του πορτοκαλιού! Είδα μια πόλη τόσο όμορφα στολισμένη με μεράκι, πάθος και αγάπη. Έζησα ξανά τον εαυτό μου να νοιώθει πανευτυχής, αντικρίζοντας σε όλους τους κεντρικούς δρόμους της πόλης την αφίσα μου που διαφήμιζε αυτή την Παγκύπρια γιορτή.

Πώς και τη φιλοτεχνήσατε εσείς;

Είχε γίνει ένας διαγωνισμός μεταξύ των σχολείων της πόλης μας για μια αφίσα με θέμα τη γιορτή του πορτοκαλιού, με σκοπό αυτή που θα επιλεγόταν να τυπωθεί και να στολίσει την πόλη μας, διαφημίζοντας τη γιορτή. Η αφίσα που φιλοτέχνησα με όλη την αγάπη μου για τη γιορτή της πόλης μου, επιλέχτηκε από την επιτροπή της διοργάνωσης ως η καλύτερη κι έτσι είχα την τιμή το δικό μου έργο να στολίσει την Αμμόχωστο προαναγγέλλοντας το μεγάλο αυτό γεγονός για τελευταία φορά, λίγες μέρες πριν την τραγωδία.

Είχατε κερδίσει και κάποιο έπαθλο;

Ως έπαθλο για την αφίσα μού είχε δοθεί το χρηματικό ποσό των 14 λιρών. Με αυτά τα χρήματα είχα αγοράσει το πρώτο ρολόι μου, το οποίο έχω ακόμα. Το φορούσα στο χέρι μου όταν φύγαμε από το σπίτι μας.

Κάνατε κι άλλα αντίστοιχα σχέδια; Είχατε την ευκαιρία να βρεθείτε απέναντι και σε άλλες παρόμοιες εκπλήξεις έκτοτε;

Αν και μαθήτρια τότε, είχα δημιουργήσει αρκετά ακόμα σχέδια και πίνακες ζωγραφικής με διάφορα θέματα. Ωστόσο, δεν έτυχε να έχω κάποια ανάλογη ευκαιρία για διάκριση. Ήρθε και ο πόλεμος που μας άλλαξε εντελώς τη ζωή και τα όνειρα. Ο αγώνας για επιβίωση είχε προτεραιότητα. Δυστυχώς, δεν έχω κανένα από εκείνα τα… «έργα μου». Όλα έμειναν εκεί, στο σπίτι στη Χρυσή Ακτή, στην περίκλειστη περιοχή του Βαρωσιού, όπου δε μπορούμε να πάμε.

Γράφετε σε ένα σχόλιό σας ότι δείχνατε ξανά και ξανά στο παιδί σας την αφίσα, περιγράφοντάς του τη ζωή στο Βαρώσι; Πώς ήταν η ζωή στο Βαρώσι;

Το παιδί μου άκουγε για τη ζωή μας στο Βαρώσι από μικρό, τόσο από μένα όσο και από τον παππού του κάθε φορά που επισκεπτόμασταν την Κύπρο, καθώς είμαι από χρόνια κάτοικος Ελλάδος. Την αφίσα τού την έδειξα τώρα που -περιπλανόμενη στο facebook- ήρθε απρόσμενα μπροστά μου, για πρώτη φορά μετά από 47 χρόνια, ζωντανεύοντας το παρελθόν. Η συγκίνησή του ήταν μεγάλη καθώς οι ιστορίες και περιγραφές για το Βαρώσι, ειδικά για τη γιορτή του πορτοκαλιού, είχαν πλέον και εικόνα!

Όσον αφορά τη ζωή μας στο Βαρώσι, ήταν μια ζωή ξέγνοιαστη και γεμάτη με όλων των ειδών τις δραστηριότητες. Ήταν τόσο μπροστά από την εποχή της η Αμμόχωστος, που ακόμα και σήμερα, 47 χρόνια μετά, όποιος αντικρίζει από μακριά την περίκλειστη πόλη με τα ξενοδοχεία και τις υποδομές της, μένει έκπληκτος.

Τι θυμάστε έντονα από εκείνες τις μέρες του Μάρτη του 74;

Οι μέρες εκείνες ήταν μέρες χαράς, μέρες γιορτής. Υπήρχε λαχτάρα και προσμονή από μικρούς και μεγάλους γι’ αυτό το γεγονός. Τα πορτοκάλια είχαν την τιμητική τους. Το αποτέλεσμα δικαίωνε πάντα τους κόπους των κατοίκων της Αμμοχώστου. Η γιορτή του Πορτοκαλιού ήταν πόλος έλξης για τους Κυπρίους, αλλά και για πολλούς ξένους επισκέπτες από το εξωτερικό. Ένα δωδεκάχρονο κορίτσι από τον Καναδά, που επισκεπτόταν με τους γονείς του την Κύπρο τον Μάρτη του ‘74, ξεκόλλησε μια αφίσα και την κράτησε για ενθύμιο. Αυτή είναι η αφίσα, που διασώθηκε μετά από τόσα χρόνια, για την οποία συζητάμε τώρα.

Τι θυμάστε από την τελευταία Γιορτή του Πορτοκαλιού στην Αμμόχωστο;

Θυμάμαι τον αναβρασμό που επικρατούσε στα σχολεία για την κατασκευή και στολισμό των αρμάτων από φλούδες πορτοκαλιού, καθώς και την αγωνία των μαθητών για το ποιο άρμα θα κέρδιζε το πρώτο βραβείο. Θυμάμαι τον Δημοτικό Κήπο να είναι γεμάτος με κόσμο που διασκέδαζε με χορούς και τραγούδια, τους διάφορους διαγωνισμούς τραγουδιών, χορών και άλλων εκδηλώσεων. Θυμάμαι επίσης το ποσό περήφανη ένοιωθα που η δική μου αφίσα στόλιζε τους κεντρικούς δρόμους, προαναγγέλλοντας και διαφημίζοντας αυτή τη γιορτή.

Τι θυμάστε από την περίοδο λίγο πριν την εισβολή;

Τίποτα δεν προμήνυε αυτό που θα επακολουθούσε. Η Αμμόχωστος ήταν μια μοντέρνα και πολύβουη πόλη με ατελείωτες δραστηριότητες στην οποία μπορούσες να κολυμπήσεις στις πανέμορφες παραλίες της με τις χρυσαφένιες αμμουδιές και τα κρυστάλλινα νερά, να γευτείς μοναδικούς μεζέδες από την τοπική κουζίνα και να διασκεδάσεις ξέφρενα μέχρι το πρωί. Οι καφετέριες, τα κέντρα οι παραλίες, οι κινηματογράφοι, ήταν χώροι γεμάτοι ζωντάνια και κέφι. Ο διασημότητες έδιναν ένα κοσμοπολίτικο χρώμα στην Αμμόχωστο και η διασκέδαση ήταν ασταμάτητη. Για εμάς τα παιδιά τουλάχιστον, η ζωή ήταν όμορφη και γεμάτη όνειρα.

Και τι από την εισβολή;

Τι να πρωτοθυμηθώ; Τα αμούστακα παιδιά της γειτονιάς που έφευγαν για να καταταγούν; Τις μανάδες να κλαίνε; Τα πρωτόγνωρα πολεμικά ανακοινωθέντα που σε πάγωναν; Τους βομβαρδισμούς; Ή το απόγευμα της 14ης Αυγούστου να φεύγουμε με τα αυτοκίνητα το ένα πίσω από το άλλο, κονβόι προς τα Κοκκινοχώρια, χωρίς να έχουμε πάρει τίποτα μαζί μας πιστεύοντας ότι θα γυρίζαμε πίσω σε 2 - 3 μέρες; Ότι εκείνη ήταν η τελευταία φορά που βλέπαμε το σπίτι μας; Ότι για μέρες κοιμόμασταν κάτω από τα δένδρα; Την αγωνία για τους δικούς μας ανθρώπους, αν ήταν ζωντανοί; Σκληρό πράγμα ο πόλεμος. Απίστευτες εναλλαγές συναισθημάτων: Φόβος, πείνα, θυμός, ελπίδα! Εύχομαι να μη ζήσει κανείς αυτά που βιώσαμε εμείς τότε.

Πώς είναι η ζωή μετά τον πόλεμο; Ζείτε στο εξωτερικό, σωστά;

Μετά τον πόλεμο η ζωή ήταν πολύ δύσκολη για όλο τον κόσμο. Βρέθηκα στην Αθήνα για κάτι καλύτερο, δουλεύοντας και σπουδάζοντας. Παρακολουθούσα μαθήματα διακοσμητικής και σχεδίου, με σκοπό να επιστρέψω στην Κύπρο γεμάτη εφόδια για το μέλλον. Ωστόσο, η ζωή τα έφερε αλλιώς, καθώς αργότερα δημιούργησα την οικογένεια που έχω μέχρι σήμερα κι έτσι η Ελλάδα έμελλε να γίνει η δεύτερη μου πατρίδα.

Τι κρατάτε ως την πιο ωραία ανάμνηση από τα νιάτα σας;

Τα πάντα, καθώς τα χάσαμε όλα μέσα σε μια μέρα. Όμως είναι αδύνατον να ξεχάσω τις μυρωδιές από τα γιασεμιά και τα φούλια που είχαν όλες οι αυλές των σπιτιών μας και τους απέραντους πορτοκαλεώνες με τους αμέτρητους ανεμόμυλους. Νομίζω ότι αυτά –μαζί με τη χρυσή άμμο– ήταν το σήμα κατατεθέν της πόλης μας.

Πήγατε ή όχι στα κατεχόμενα όλα αυτά τα 47 χρόνια;

Έχω πάει! Με πόνεσε που πήγα ως επισκέπτρια. Με πόνεσε που δεν μπόρεσα να δω το σπίτι μου. Ωστόσο, ήθελα να περπατήσω ξανά στους δρόμους μας, να δω γνώριμους τόπους, να δω τη θάλασσα και να πιάσω με τα χέρια μου τη χρυσή άμμο της, λίγη από την οποία πήρα μαζί μου φεύγοντας.

Ελπίζετε σε λύση του Κυπριακού;

Ποιος Βαρωσιώτης δεν ελπίζει…

Τι είναι για εσάς η Αμμόχωστος;

«Χώμα που περπάτησα, Γη που νοσταλγώ»… Τι άλλο θα μπορούσε να είναι;

Στην αφίσα της Επιστροφής τι θα επιλέγατε να βάλετε; Τη φανταστήκατε ποτέ;

Όχι, δε μπορώ να φανταστώ, ή να επιλέξω κάτι αυτή τη στιγμή. Στο μυαλό μου τώρα υπάρχει μόνο ένα χρώμα: το γκρί. Όταν έρθει όμως εκείνη η ώρα, υπόσχομαι να φτιάξω μια αφίσα που θα έχει τα πιο όμορφα, τα πιο λαμπερά χρώματα κι ας μην πάρει κανένα βραβείο, κι ας μην τη δει ποτέ κανένας. Αρκεί να ξαναγίνει η Γιορτή του Πορτοκαλιού στον τόπο της!