Φωτογραφίες: Kiana Hayeri/The New York Times

Το 2020, πριν το Αφγανιστάν γίνει και πάλι υποχείριο στους Ταλιμπάν, η Ιρανό-Καναδή φωτογράφος Kiana Hayeri της New York Times, πέρασε δύο εβδομάδες στις γυναικείες φυλακές της πόλης Χεράτ του Αφγανιστάν, μιλώντας και γνωρίζοντας τις 119 τρόφιμες που ζουν εκεί εδώ και μερικά χρόνια. Πολλές, μάλιστα, κρατούνται μαζί με τα μικρά παιδιά τους, τα οποία δεν έχουν δει ποτέ τον κόσμο έξω από τους τοίχους αυτού του γκρίζου σωφρονιστικού ιδρύματος.

Στη φωτογραφικό ρεπορτάζ της η Hayeri αφηγείται με γλαφυρό τρόπο την πρώτη γνωριμία με αυτές τις βασανισμένες, κακοποιημένες γυναίκες του Αφγανιστάν, σε μία χώρα που το 90% των γυναικών δηλώνει πώς έχει υποστεί κάποιας μορφής ενδοοικογενειακή βία (είτε σωματική, είτε λεκτική, είτε ψυχολογική) στο έγγαμο βίο ή στην πατρικό της σπίτι.

Οι περισσότερες κρατούμενες δεν έχουν συμπληρώσει καλά-καλά τα 25 τους χρόνια, ωστόσο, πήραν την απόφαση να σκοτώσουν τους συζύγους τους, οι οποίοι τις τυραννούσαν και τις βασάνιζαν, φτάνοντάς τες στα όριά τους.

Μέσα στις φυλακές η ζωή συνεχίζεται κανονικά. Οι τοίχοι είναι διακοσμημένοι με χαλιά, τα κρεβάτια είναι στρωμένα, όπως θα ήταν σε κάθε συνηθισμένο σπιτικό, τα παιδιά παίζουν ολόγυρα, μία μητέρα κάνει μπάνιο το μωρό της σε μία πλαστική λεκάνη. Υπάρχει ακόμα και ομάδα βόλεϊ, κουζίνα, αυτοσχέδιο σαλόνι. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι αυτό το μέρος δεν απέχει αληθινά πολύ από ένα υγιές σπίτι.

Υπάρχει, όμως και πολύ σκοτάδι. Το βλέπεις πίσω από τις στοργικές αγκαλιές που κάνουν στα μικρά παιδιά τους, τα οποία αναγκάστηκαν να πάρουν μαζί τους γιατί δεν υπήρχε κανείς έξω από τη φυλακή να αναλάβει τη φροντίδα τους. Το διακρίνεις να φωλιάζει κάτω από τις κατσαρόλες που ζεσταίνουν το μεσημεριανό φαγητό, στα μουδιασμένα χαμόγελα, στα πρόσωπά τους. Είναι ο φόβος και ο πόνος 119 γυναικών που αναγκάστηκαν να αφαιρέσουν μια ζωή, για να γλυτώσουν τη δική τους, έστω κι αν αυτή πλέον θα εξελίσσεται στις φυλακές.

Αν ρωτήσεις την Hayeri τι είναι αυτό που οι γεμάτες ένταση εικόνες της από τις φυλακές αδυνατούν να αντικατοπρίσουν εκείνη απαντά με σιγουριά: Η μυρωδιά: «Κάθε κελί μύριζε διαφορετικά, ανάλογα με την υγιεινή της κάθε κρατούμενης. Ωστόσο παντού η υπάρχει μία βαριά, δυσάρεστη ατμόσφαιρα». Παρόλα αυτά η ρεπόρτερ εξηγεί ότι οι γυναικείες φυλακές της Χεράτ είναι οι πιο καλοσυντηρημένες ολόκληρης της χώρας, αφού σε άλλα μέρη οι συνθήκες είναι πραγματικά άγριες και δυσβάσταχτες.

Τι είναι, όμως, αυτό που δίνει βαθύ, αληθινό νόημα στις ζωές αυτών των γυναικών, τι τους δίνει τη δύναμη να συνεχίζουν κάθε μέρα να κοπιάζουν, να αντέχουν, να μεγαλώνουν με στοργή τα παιδιά τους; Είναι η πεποίθηση, η βεβαιότητα ότι η νέα τους ζωή είναι κατά πολύ καλύτερη από την παλιά, η σιγουριά ότι μακριά από τα χέρια των βίαιων αντρών τους θα ζήσουν αληθινά ελεύθερες ακόμα κι αν είναι φυλακισμένες, Αλλά και κάτι ακόμα. Η ελπίδα για το μέλλον. Όχι το δικό τους, αλλά των παιδιών τους που ίσως καταφέρουν να κερδίσουν ένα καλύτερο αύριο. «Σκότωσα τον άντρα μου και νιώθω πιο ελεύθερη από ποτέ. Έχω αποδεχθεί με χαρά τη νέα μου πραγματικότητα. Δεν μπορούσα να ζήσω ούτε άλλη μία ημέρα μαζί του. Οπότε να τι απέγινα», λέει μία εκ των κρατουμένων καθώς πλένει τα σκεύη που προηγουμένως είχε φτιάξει ένα μυρωδάτο πιλάφι.

Μία γυναίκα, η Foroozan, μιλάει με τεράστια συγκίνηση για τα τρία παιδιά της. Για τον γιο της που πήγε με τα πόδια στη Γερμανία, σπούδασε και τώρα εργάζεται και για τις δύο κόρες της που διαπρέπουν στο σχολείο, παρόλο που ζουν σε ορφανοτροφείο -μία μάλιστα πήρε και υποτροφία.

Για αυτά τα παιδιά τα έκαναν όλα, για τα δικά τους παιδικά αθώα μάτια, για το δικαίωμα τους στην μόρφωση, τα όνειρα, στην ειρηνική καθημερινότητα, για να μην γίνουν κι εκείνα ίσα με την απάνθρωπη βιαιότητα εκείνης της χώρας. Για να ζήσουν αυτά τη ζωή που εκείνες δεν μπόρεσαν ούτε για μία στιγμή να ζήσουν.