Άνεργος, χρεωμένος και πασχίζοντας να ταΐσει τα παιδιά του, ο Nooruddin ένιωσε ότι δεν είχε άλλη επιλογή από το να πουλήσει έναν νεφρό -ένας από τους πολλούς Αφγανούς πρόθυμους να θυσιάσουν ένα όργανο για να σώσουν τις οικογένειές τους.

Η πρακτική έχει γίνει τόσο διαδεδομένη στη δυτική πόλη Χεράτ που ένας κοντινός οικισμός απέκτησε το θλιβερό παρατσούκλι «χωριό με ένα νεφρό».

«Έπρεπε να το κάνω για χάρη των παιδιών μου», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο. «Δεν είχα άλλη επιλογή».

Το Αφγανιστάν έχει βυθιστεί σε οικονομική κρίση μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν πριν από έξι μήνες, επιδεινώνοντας μια ήδη δεινή κατάσταση μετά από δεκαετίες πολέμου.

Το φαινόμενο έχει βλάψει ιδιαίτερα Αφγανούς όπως ο 32χρονος Nooruddin, ο οποίος παράτησε τη δουλειά του στο εργοστάσιο όταν ο μισθός του μειώθηκε σε 3.000 Αφγάνι (περίπου 30 δολάρια) αμέσως μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν, πιστεύοντας λανθασμένα ότι θα έβρισκε κάτι καλύτερο.

Όμως, με εκατοντάδες χιλιάδες ανέργους σε όλη τη χώρα, τίποτα άλλο δεν ήταν διαθέσιμο, οπότε στην απελπισία του αποφάσισε να πουλήσει ένα νεφρό ως άμεση λύση.

«Τώρα το μετανιώνω», λέει έξω από το σπίτι του, όπου ξεθωριασμένα ρούχα κρέμονται από ένα δέντρο και ένα πλαστικό σεντόνι χρησιμεύει ως τζάμι. «Δεν μπορώ πλέον να δουλέψω. Πονάω και δεν μπορώ να σηκώσω τίποτα βαρύ».

Η οικογένειά του βασίζεται πλέον στον 12χρονο γιο για χρήματα, ο οποίος γυαλίζει παπούτσια για 70 σεντς την ημέρα.

Ένα νεφρό για 1.500 δολάρια

Ο Noorudin ήταν μεταξύ των οκτώ ατόμων, με τα οποία μίλησε το Γαλλικό Πρακτορείο, που είχαν πουλήσει έναν νεφρό για να ταΐσουν τις οικογένειές τους ή να εξοφλήσουν το χρέος τους- μερικοί για μόλις 1.500 δολάρια.

Στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες η πώληση ή αγορά οργάνων είναι παράνομη, όπου οι δότες σχετίζονται συνήθως με τον λήπτη ή είναι άτομα που ενεργούν από αλτρουισμό. Στο Αφγανιστάν, ωστόσο, η πρακτική δεν διέπεται από κανονισμούς.

«Δεν υπάρχει νόμος να ελέγχεις τον τρόπο δωρεάς ή πώλησης των οργάνων, αλλά η συγκατάθεση του δότη είναι απαραίτητη», δήλωσε ο καθηγητής Mohammad Wakil Matin, πρώην χειρουργός σε νοσοκομείο της πόλης Μαζάρι Σαρίφ.

Ο Mohamad Bassir Osmani, χειρουργός σε ένα από τα δύο νοσοκομεία όπου πραγματοποιούνται οι περισσότερες μεταμοσχεύσεις της Χεράτ, επιβεβαίωσε ότι η «συγκατάθεση» ήταν το κλειδί.

«Λαμβάνουμε γραπτή συγκατάθεση και τραβάμε επίσης βίντεο- ειδικά τον δότη», είπε, προσθέτοντας ότι εκατοντάδες χειρουργικές επεμβάσεις έχουν πραγματοποιηθεί στην πόλη τα τελευταία πέντε χρόνια. «Δεν έχουμε ψάξει ποτέ από πού προέρχεται ο ασθενής ή ο δότης ή πώς. Δεν είναι δουλειά μας».

Οι Ταλιμπάν δεν απάντησαν σε αιτήματα του Γαλλικού Πρακτορείου για σχόλια σχετικά με την πρακτική, αλλά ο Osmani είπε ότι οι νέοι ηγέτες της χώρας σχεδιάζουν να περιορίσουν το εμπόριο και ετοιμάζουν ρυθμιστική επιτροπή.

Οι απελπισμένοι για χρήματα Αφγανοί συνήθως «αντιστοιχίζονται» μέσω διαμεσολαβητών με πλούσιους ασθενείς, οι οποίοι ταξιδεύουν στη Χεράτ από όλη τη χώρα- μερικές φορές ακόμη και από την Ινδία και το Πακιστάν. Ο παραλήπτης πληρώνει τα νοσοκομειακά έξοδα αλλά και τον δότη.

Η οικογένεια της Azyta είχε τόσο λίγο φαγητό που δύο από τα τρία παιδιά πρόσφατα νοσηλεύτηκαν για υποσιτισμό, οπότε ένιωσε ότι δεν είχε άλλη επιλογή από το να πουλήσει ένα όργανο.

«Πούλησα το νεφρό μου για 250.000 Αφγάνι (περίπου 2.500 δολάρια)», είπε. «Έπρεπε να το κάνω. Ο άντρας μου δεν εργάζεται, έχουμε χρέη», πρόσθεσε.

Ο σύζυγός της, που είναι εργάτης, σχεδιάζει τώρα να κάνει το ίδιο. «Ο κόσμος έχει γίνει πιο φτωχός», είπε. «Πολλοί πουλάνε τα νεφρά τους από απελπισία».

«Χωριό με έναν νεφρό»

Στα περίχωρα της Χεράτ, βρίσκεται το Sayshanba Bazaar, ένα χωριό που αποτελείται από εκατοντάδες ανθρώπους που έχουν εκτοπιστεί λόγω των πολυετών συγκρούσεων.

Στο γνωστό ως «χωριό με ένα νεφρό», δεκάδες κάτοικοι έχουν πουλήσει τα όργανά τους όταν έγινε γνωστός στις άπορες οικογένειες ο τρόπος να βγάλουν χρήματα.

Σε μια οικογένεια, πέντε αδερφοί έχουν πουλήσει τον νεφρό τους τα τελευταία τέσσερα χρόνια, πιστεύοντας ότι θα σωθούν από τη φτώχεια. «Είμαστε ακόμα χρεωμένοι και τόσο φτωχοί όσο πριν», είπε ο Ghulam Nebi, δείχνοντας την ουλή του.

Στις ανεπτυγμένες χώρες, δότες και παραλήπτες συνήθως συνεχίζουν να έχουν φυσιολογική ζωή, αλλά η υγεία τους μετά την επέμβαση συνήθως παρακολουθείται στενά και επίσης εξαρτάται από έναν ισορροπημένο τρόπο ζωής και διατροφής.

Η συγκεκριμένη πολυτέλεια συχνά δεν είναι διαθέσιμη στους φτωχούς Αφγανούς που πουλούν ένα νεφρό και εξακολουθούν να βρίσκονται παγιδευμένοι στη φτώχεια -και μερικές φορές σε κακή υγεία.

Ο καθηγητής Matin λέει ότι ελάχιστοι δότες επέστρεψαν για έλεγχο παρακολούθησης. «Δεν υπάρχουν δημόσιες δομές υγείας για εγγραφή των δωρητών για τακτικές εξετάσεις και έλεγχο των επιπτώσεων στην υγεία τους», πρόσθεσε.

Η Shakila, ήδη μητέρα δύο παιδιών στα 19 της, υποβλήθηκε στην επέμβαση λίγο πριν οι Ταλιμπάν καταλάβουν την εξουσία, αναζητώντας απευθείας ασθενή σε νοσοκομείο του Χεράτ.

«Λόγω της πείνας δεν είχαμε άλλη επιλογή», είπε. Πούλησε το νεφρό της για 1.500 δολάρια -τα περισσότερα εκ των οποίων πήγαν στην αποπληρωμή του χρέους της οικογένειας.

Η Aziza, μητέρα τριών παιδιών, περιμένει εν τω μεταξύ τη δική της ευκαιρία από τότε που συνάντησε έναν υπάλληλο νοσοκομείου, ο οποίος προσπαθεί να την ταιριάξει με κάποιο δότη.

«Τα παιδιά μου τριγυρνούν στους δρόμους ζητιανεύοντας», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο με δάκρυα στα μάτια. «Αν δεν πουλήσω τον νεφρό μου, θα αναγκαστώ να πουλήσω την ενός έτους κόρη μου».

Με πληροφορίες από Lifo/AFP