Η Νίκη είναι φωτογράφος και ζει στην Ουγγαρία τα τελευταία τριάμισι χρόνια. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος, στη γειτονική Ουκρανία, ένιωσε ότι δεν μπορούσε να παραμείνει άπραγη, παρακολουθώντας από μακριά. Έτσι, μια μέρα μαζί με έναν φίλο της αποφάσισαν να πάνε στα σύνορα που είναι τρεις ώρες δρόμος από τον τόπο διαμονής της, τη Βουδαπέστη. Στα σύνορα της Ουγγαρίας με την Ουκρανία, όπως μου λέει, υπάρχουν πέντε συνοριακοί σταθμοί. Αυτοί επισκέφθηκαν τους δύο. Τελειώνοντας την κουβέντα μαζί της, εκείνο που κράτησα, ακούγοντας γι’ αυτήν την τεράστια κινητοποίηση για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, ήταν αυτό που πάντα ήξερα. Ότι το μόνο και σπουδαιότερο «όπλο» μας ήταν και θα είναι πάντα η αλληλεγγύη.

«Επισκεφτήκαμε τα συνοριακά χωριά Lónya και Barabás, στα οποία λειτουργούν κέντρα προσωρινής φιλοξενίας προσφύγων. Όταν οι Ουκρανοί πρόσφυγες εισέρχονται στο ουγγρικό έδαφος, επιβιβάζονται σε ένα βανάκι του δήμου, το οποίο τους μεταφέρει στο κέντρο φιλοξενίας. Τις μέρες πριν πάω εγώ, απ’ ό,τι πληροφορήθηκα, είχαν φτιάξει προσωρινά αυτοσχέδια καταλύματα ακριβώς εκεί στα σύνορα, αλλά αυτό για πρακτικούς λόγους δεν λειτουργούσε καλά. Έτσι, μετά δημιουργήθηκαν αυτά τα κέντρα φιλοξενίας, τα οποία στεγάζονται ουσιαστικά σε κτήρια του δήμου, τα οποία έχει παραχωρήσει για την περίθαλψη των προσφύγων. Μέσα υπάρχουν κρεβάτια, ράντζα και στρώματα, τραπέζια, καρέκλες, τουαλέτες και πάγκοι με φαγητό και ροφήματα».

Στα κέντρα φιλοξενίας, όπως μου εξηγεί η Νίκη, δραστηριοποιούνται εθελοντικές οργανώσεις, οι οποίες παρέχουν οποιαδήποτε αναγκαία βοήθεια στους πρόσφυγες – από το φαγητό και τα είδη πρώτης ανάγκης μέχρι οδηγίες για το πώς θα μεταβούν στον επόμενο προορισμό τους. Η Νίκη μου λέει ακόμη ότι στην Ουγγαρία η ανταπόκριση του κόσμου στο κάλεσμα για βοήθεια είναι τόσο μεγάλη ώστε σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχει «υπερσυσσώρευση» αγαθών και γίνονται εκκλήσεις για αποστολή μόνο συγκεκριμένων ειδών, για τα οποία υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη. Οι φωτογραφίες από τις αποθήκες με τα προϊόντα στα κέντρα φιλοξενίας είναι μόνο ένα μικρό δείγμα της τεράστιας κινητοποίησης που γίνεται στη χώρα.

«Οι πρόσφυγες που φτάνουν από την Ουκρανία είναι κυρίως γυναικόπαιδα και έρχονται σε ομάδες. Επίσης, φτάνουν αρκετοί φοιτητές. Εγώ είδα φοιτητές από την Κίνα και τη Ζιμπάμπουε που σπούδαζαν σε ουκρανικά πανεπιστήμια. Οι άντρες που έρχονται, είναι άνω των 60-65, αλλά και κάποιοι νεότεροι που πήραν απαλλαγή από τον στρατό. Στο κέντρο φιλοξενίας του χωριού Lónya, για παράδειγμα, συνάντησα μια μητέρα και ένα παιδί που έφυγαν από το Χάρκοβο και έφτασαν στην Ουγγαρία την Τετάρτη, 2 Μαρτίου, μετά από οδικό ταξίδι περίπου 30 ωρών. Εκεί τους περίμενε αυτοκίνητο που θα τους μετέφερε στη Βουδαπέστη. Ο πατέρας της οικογένειας έμεινε πίσω για να πολεμήσει».

«Στο κέντρο του χωριού Barabás, στο οποίο μείναμε πολύ περισσότερο, για επτά ώρες, έχει αναλάβει τον συντονισμό των προσφύγων η μη κυβερνητική οργάνωση 'Caritas Hungarica'. Στον προαύλιο χώρο του κέντρου υπήρχαν τραπεζάκια με φαγητό. Όταν οι άνθρωποι έμπαιναν μέσα στο κτήριο, τούς υποδέχονταν δύο εθελοντές, οι οποίοι με ένα λάπτοπ κατέγραφαν τα στοιχεία τους, δηλαδή από ποια πόλη έρχονται, πόσοι είναι, κ.λπ, ώστε να μπορούν οι ουγγρικές Αρχές να μετρούν την εισροή των προσφύγων στη χώρα.

Στο πόστο της υποδοχής προσφύγων μάλιστα, μία από τις εθελόντριες ήταν μια Ουκρανή κοπέλα. Είχε πάει για διακοπές στην Ελλάδα και θα επέστρεφε στην Οδησσό στις 25 Φεβρουαρίου. Δεν μπόρεσε όμως, να επιστρέψει γιατί μια μέρα προηγουμένως έγινε η εισβολή, κι έτσι ήρθε προσωρινά στην Ουγγαρία μαζί με τον σύντροφό της που είναι Ούγγρος. Βρέθηκε στα σύνορα γιατί ήθελε να βοηθήσει τους συμπατριώτες της και το γεγονός ότι ξέρει τη γλώσσα βοήθησε πολύ».

Κάποια στιγμή τη ρώτησα για τους ανθρώπους που είδε να φτάνουν εκεί και η απάντησή της ομολογουμένως με ξάφνιασε. Είναι άνθρωποι που μέσα σε μερικές μέρες έχασαν τα πάντα και ξεριζώθηκαν, αλλά χαμογελούσαν και ήταν ευγνώμονες, μου είπε.

«Εκεί, στα κέντρα φιλοξενίας, δεν είδα ακραίες σκηνές απόγνωσης, απελπισίας ή θυμού. Οι άνθρωποι ήταν σίγουρα κουρασμένοι, πολύ κουρασμένοι. Σωματικά, αλλά και ψυχικά. Το έβλεπες στα μάτια τους. Από το Κίεβο το ταξίδι μπορεί να διαρκούσε δύο μέρες και από το Χάρκοβο 30 ώρες. Σίγουρα ήταν φοβισμένοι για το άγνωστο. Πολλοί πρόσφυγες όμως, ήταν χαμογελαστοί και κανόνιζαν τα επόμενά τους βήματα. Τα παιδιά επίσης, δεν τα έβλεπες στεναχωρημένα. Τα παιδιά βρίσκουν πάντα έναν λόγο να είναι χαρούμενα με τα ‘μικρά και ασήμαντα’.

Ήταν και ένα άλλο περιστατικό που μου έκανε εντύπωση. Κατά τις εννιά το βράδυ το κέντρο φιλοξενίας στο Barabás γέμισε. Έτσι, κατά την επιστροφή μας στη Βουδαπέστη πήραμε μαζί μας ένα ζευγάρι μαζί με τη δύο ετών κόρη τους και τους μεταφέραμε στο αεροδρόμιο της Βουδαπέστης. Φτάσαμε στο αεροδρόμιο τα μεσάνυχτα. Από εκεί η οικογένεια θα έπαιρνε το πρώτο αεροπλάνο για Ιρλανδία, όπου μένει ο αδερφός του άντρα. Η οικογένεια έφτασε στην Ουγγαρία μετά από ολονύκτιο ταξίδι με το τρένο, καθ’ όλη τη διάρκεια του οποίου ήταν όρθιοι. Οι γονείς του άντρα έμειναν πίσω στο Κίεβο γιατί είναι αρκετά ηλικιωμένοι και δεν θα μπορούσαν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις ενός τόσο μεγάλου οδικού ταξιδιού. Μάλιστα, λίγες ώρες πριν, ο άντρας είχε μιλήσει με τους γονείς του, για να βεβαιωθεί ότι είναι καλά γιατί βομβαρδίστηκε μια περιοχή αρκετά κοντά στο σπίτι τους. Όταν φτάσαμε στο αεροδρόμιο μάς ευχαρίστησαν πολύ, μας είπαν ότι ήταν έκπληκτοι και βαθιά ευγνώμονες για την προθυμία, τη βοήθεια και τη φιλοξενία των Ούγγρων, οι οποίοι βοηθούν τόσο πολύ ανθρώπους που δεν γνωρίζουν προσωπικά, και ευχήθηκαν να μας έχει καλά ο Θεός».

Όπως μου εξηγεί περαιτέρω η Νίκη, η Ουγγαρία λειτουργεί για τους περισσότερους πρόσφυγες ως ένας ενδιάμεσος σταθμός μέχρι να φτάσουν στον τελικό τους προορισμό. Η Νίκη φιλοξένησε στο σπίτι της στη Βουδαπέστη, για ένα βράδυ, μια Ουκρανή μητέρα μαζί με την κόρη και τη γάτα τους, οι οποίες την επόμενη μέρα θα πήγαιναν με το τρένο στη Γερμανία. Η φιλοξενία προέκυψε μέσω της εθελοντικής οργάνωσης «Migration Aid», μια από τις δράσεις της οποίας είναι να βρίσκει προσωρινά καταλύματα για τους Ουκρανούς πρόσφυγες. Υπάρχουν βέβαια, και ορισμένοι πρόσφυγες, οι οποίοι αναμένεται να μείνουν στη χώρα για μεγαλύτερο διάστημα, μου λέει η Νίκη, οπότε η «Migration Aid» ενοικίασε έναν όροφο ξενοδοχείου στην πόλη Győr που προσφέρεται για μακροχρόνια διαμονή γυναικών και παιδιών.

«Τα κέντρα φιλοξενίας που λειτουργούν στα σύνορα, είναι εντελώς προσωρινά. Οι άνθρωποι πάνε εκεί, ξεκουράζονται, κοιμούνται -αν υπάρχει διαθέσιμο κρεβάτι- και μετά φεύγουν με το τρένο, για να πάνε συνήθως στην πρωτεύουσα, τη Βουδαπέστη, και από εκεί στον τελικό τους προορισμό. Κυρίως αυτό που έχουμε δει είναι ότι οι πλείστοι πρόσφυγες χρησιμοποιούν την Ουγγαρία ως ενδιάμεσο σταθμό, για να μεταβούν σε άλλες χώρες. Γερμανία, Σουηδία ή όπου έχουν συγγενείς. Οπότε η βοήθεια που χρειάζονται από τους εθελοντές, πέραν του φαγητού και μιας προσωρινής στέγης, είναι και οργανωτική. Δηλαδή, πληροφορίες για τα δρομολόγια των τρένων, τους σταθμούς ή ακόμα και κάποιον να τους βοηθήσει με τη γλώσσα και να τους μεταφράζει».

Στη Βουδαπέστη δραστηριοποιούνται επίσης εθελοντικές οργανώσεις, όπως η «Migration Aid», οι οποίες βοηθούν τους πρόσφυγες που φθάνουν εκεί από τους διάφορους συνοριακούς σταθμούς και τα προσωρινά κέντρα φιλοξενίας. Στο δεύτερο μέρος αυτού του άρθρου, η Νίκη θα μας μεταφέρει μέσα από τις φωτογραφίες της την κατάσταση που επικρατεί στη Βουδαπέστη.


Φωτογραφίες: Νίκη Καραγιάννη