Η Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας καθιερώθηκε στις 12 Αυγούστου μετά από σχετικό ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών το 1990 και η φετινή χρονιά αποτελεί το Ευρωπαϊκό Έτος Νεολαίας με σκοπό την ανάδειξη της νεολαίας για την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος με επιτακτική ανάγκη τη συμμετοχή της στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων, την ενδυνάμωση των θεσμών και τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των γενεών. Αρκεί βέβαια, να δοθεί ο χρόνος, ο χώρος και οι ευκαιρίες. Εξάλλου, η νεολαία αποτελεί οργανικό μέλος του κοινωνικού ιστού. Όταν ασθενεί ο ιστός, ασθενεί και το μέλος του. Ισχύει, ασφαλώς, και το αντίστροφο.

Οι έρευνες για τη νεολαία που γίνονται σε εθνικό και ευρωπαϊκό-διεθνές επίπεδο, επιβεβαιώνουν αυτό που ήδη γνωρίζουμε και πολλές φορές αγνοούμε. Πίσω από τα ποσοστά και τα διαγράμματα των ερευνών, βρίσκονται οι νέοι και οι νέες της πατρίδας μας, του κόσμου, με προσδοκίες, όνειρα, ελπίδες, απαιτήσεις και φόβους.

Οι νέοι σήμερα ανήκουν σε μια γενιά που έχει μπροστά της μεγάλα προβλήματα, πολύ διαφορετικά από αυτά που είχε να αντιμετωπίσουν οι προηγούμενες γενιές. Μια γενιά με τα δικά της βιώματα και τις δικές της ανάγκες που αναζητά την ταυτότητά της. Η νέα γενιά σήμερα θα έπρεπε να ήταν η γενιά της αναγέννησης, της αισιοδοξίας και της ελπίδας σε μια εποχή αντιφάσεων και μεγάλων προκλήσεων. Αντιθέτως, με ένα γενικό αίσθημα του ανικανοποίητου, του κενού, της αβεβαιότητας και της ανασφάλειας, σε όλους τους τομείς - κοινωνία, οικονομία, τεχνολογία, πολιτισμός - η νέα γενιά θα μπορούσε να χαρακτηρίζεται κυρίως ως «αγχωμένη».

Ξεκινώντας, ίσως από τον πιο σημαντικό χώρο, της Παιδείας και της Εκπαίδευσης, όπου η εκπαιδευτική διαδικασία θα πρέπει να είναι χαρά γνώσης, για κάποιους μετατρέπεται σε μαρτύριο και πολλές φορές εξεταστικό καταναγκαστικό έργο. Το εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της νεολαίας και της κοινωνίας. Πολύ περισσότερο στην εποχή μας, η γνώση δεν είναι μόνο ένα εφόδιο που καθορίζει την επαγγελματική αποκατάσταση, αλλά αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων και πολιτών που θα μπορούν να προστατέψουν τα δικαιώματά τους και γενικότερα την αναζήτηση της ευτυχίας τους. Η νεολαία της Κύπρου διεκδικεί ένα σχολικό πρόγραμμα και περιβάλλον, το οποίο να μπορεί να καλλιεργεί χαρακτήρες με ακαδημαϊκές και άλλες γνώσεις, χωρίς να στερείται κανείς τις βασικές του ελευθερίες, χωρίς χρονοβόρες διαδικασίες αξιολόγησης, οι οποίες περισσότερο δυσκολεύουν τον μαθητικό κόσμο και τις οικογένειές τους.

Η μετάβαση των νέων από την τυπική εκπαίδευση (σχολείο) στην αγορά εργασίας αποτελεί ακόμα έναν τομέα που παρουσιάζει ιδιαίτερες προκλήσεις και προβληματίζει τους νέους και τις νέες από πολύ νωρίς. Προκύπτει, ζήτημα αναφορικά με τον σωστό επαγγελματικό προσανατολισμό, την κατάλληλη επιλογή σπουδών ή/και κατάρτισης που θα οδηγήσουν σε επαγγελματική αποκατάσταση και μετέπειτα στην εξασφάλιση ενός ικανοποιητικού επιπέδου ζωής. Η επιλογή επαγγέλματος και καριέρας γίνεται πλέον στρατηγική απόφαση, αφού είναι καθοριστική για την πορεία και την εξέλιξη του ατόμου, σχετικά με την ανεξαρτησία του, οικονομικά, κοινωνικά κ.ά. Παράλληλα, το μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας αναγκάζει τη νεολαία να στραφεί σε επαγγέλματα, τα οποία δεν επιθυμούν ή την αναζήτηση καλύτερων ευκαιριών και περισσότερων εμπειριών στο εξωτερικό, με αποτέλεσμα να χάνει η χώρα μας μυαλά και επαγγελματίες, τα οποία θα μπορούσαν να την αναδείξουν.

Η νεολαία χρειάζεται ποιοτικές θέσεις εργασίας, ασφαλιστικά δικαιώματα, αξιοπρεπή αμοιβή, προστασία απέναντι στην αυθαίρετη απόλυση, και πολλά άλλα που μοιάζουν παρωχημένα. Ακραίο, αλλά είναι πραγματικότητα η αμισθί πρακτική άσκηση ή μαθητεία, που έχει ως αποτέλεσμα πολλοί/ες νέοι/ες να γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης. Κάτι το οποίο αναδείχθηκε στην κυπριακή Βουλή και ξεκίνησαν οι συζητήσεις για τη διαμόρφωση ενός καλύτερου νομοθετικού πλαισίου για την κατάργηση της αμισθί πρακτικής άσκησης, με πρωτοβουλία της Επιτροπής Εργασίας της 5ης Βουλής των Νεών Αντιπροσώπων (συνδιοργάνωση του Συμβουλίου Νεολαίας Κύπρου και της Οργάνωσης-Μέλους του Cyprus Youth Diplomacy) και με αφορμή την καταδίκη του Βελγίου για την αμισθί πρακτική άσκηση, μετά από απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης και μετά από πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Νεολαίας, το οποίο κατήγγειλε τη βελγική κυβέρνηση.

Μέσα σε όλα αυτά, τα θέματα ψυχικής υγείας των νέων που πάντα αποτελούσαν ένα μείζον θέμα, αναδείχθηκαν περισσότερο κατά τη διάρκεια της πανδημίας ως μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις τόσο στην Κύπρο όσο και διεθνώς. Τη στιγμή όμως, που η ψυχική υγεία συχνά παραμελείται ή αποτελεί ταμπού, η «αγχωμένη» νεολαία, όπως την χαρακτηρίσαμε προηγουμένως, προσπαθεί να παραμείνει ζωντανή σε μία μόνιμη μάχη για επιβίωση βάσει των όσων αλλάζουν γύρω της.

Ως νεολαία, λοιπόν διεκδικούμε τη δημιουργία Εθνικής Στρατηγικής για την Ψυχική Υγεία των νέων, εκ μέρους του Υπουργείου Υγείας, ξεκινώντας από τις ηλικίες 0 – 35, με στόχο την πρόληψη, την πρώιμη παρέμβαση και την αντιμετώπιση των θεμάτων Ψυχικής Υγείας. Παράλληλα το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη σε όλες τις πολιτικές του, τα ζητήματα που άπτονται της ψυχικής υγείας στο περιβάλλον της εκπαίδευσης όπως για παράδειγμα τη στοχευμένη αξιοποίηση εκπαιδευτικών ψυχολόγων στα σχολεία, την ενσωμάτωση σεμιναρίων συναισθηματικής κατάστασης και βελτίωσης ψυχικής υγείας, διαχείρισης άγχους κ.λπ. στο ωρολόγιο πρόγραμμα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Θα μπορούσε κάτι αντίστοιχο να ενσωματωθεί και στις πολιτικές του Υπουργείου Άμυνας, με επίκεντρο τους νεαρούς στρατιώτες.

Όλα τα πιο πάνω, μαζί με την κλιματική κρίση, την αύξηση της παραβατικότητας, της βίας και της διαφθοράς, έχουν αντίκτυπο στην ενεργό συμμετοχή των νέων, όπως φαίνεται και από τις αντιδράσεις μεγάλης μερίδας της νεολαίας σε διάφορες διαδικασίες, κυρίως εκλογικές. Για αυτό και πολλοί είναι αυτοί που ισχυρίζονται πως η νεολαία δεν ενδιαφέρεται για τα κοινά, αποστρέφεται την πολιτική και μας χαρακτηρίζουν πρακτικά ως την «κακομαθημένη γενιά».

Για αυτούς και άλλους τόσους λόγους δεν συμβιβαζόμαστε και απαιτούμε χώρο και χρόνο για να έχουμε λόγο σε όσα μας αφορούν, νόμους, αποφάσεις και ό,τι καθορίζει τη ζωή μας. Η κοινωνία οφείλει να ακούσει, τι έχει να πει η νέα γενιά για τα όσα μαχητικά διεκδικεί, χωρίς παρεμβολές στερεοτύπων και προκαταλήψεων. Γιατί η νεολαία, βλέπει τα προβλήματα και προτείνει λύσεις, το κράτος είναι έτοιμο να μας ακούσει;


Γράφει ο Αντώνης Ταμπούρας, Υποψήφιος Διδάκτορας, Γραμματέας Ανάπτυξης Προγραμμάτων Συμβουλίου Νεολαίας Κύπρου.

Φωτογραφίες: Από διάφορες διαβουλεύσεις και δραστηριότητες του Συμβουλίου Νεολαίας Κύπρου.