Κοιμούνται οι αράχνες; Αυτό είναι ένα ερώτημα που κρατά μερικούς επιστήμονες ξύπνιους τη νύχτα.

Η Ντανιέλα Ρέσλερ και οι συνεργάτες της τοποθέτησαν κάμερες σε μωρά αράχνες-άλτες (jumping spider) τη νύχτα, για να βρουν την απάντηση. Τα πλάνα κατέγραψαν μοτίβα που έμοιαζαν πολύ με κύκλους ύπνου: τα πόδια των αρθρόποδων έκαναν σπασμούς και τα μάτια τους τρεμόπαιζαν.

Οι ερευνητές περιέγραψαν αυτό το μοτίβο ως «κατάσταση ύπνου REM». Στους ανθρώπους, το REM ή η γρήγορη κίνηση των ματιών (rapid eye movement), είναι μια ενεργή φάση του ύπνου όταν μέρη του εγκεφάλου «φωτίζονται» με δραστηριότητα και συνδέεται στενά με τα όνειρα.

Άλλα ζώα, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων πτηνών και θηλαστικών, έχει αποδειχθεί ότι βιώνουν ύπνο REM. Ωστόσο, πλάσματα όπως οι αράχνες-άλτες δεν είχαν απασχολήσει έως τώρα την επιστημονική κοινότητα, επομένως δεν ήταν γνωστό αν κοιμόνταν, είπε η Ρέσλερ, εξελικτική βιολόγος στο πανεπιστήμιο της Κοντσάντζ στη Γερμανία.

Τα ευρήματα της αποκαλυπτικής έρευνας δημοσιεύτηκαν τη περασμένη Δευτέρα στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences.

Η Ρέσλερ και η ομάδα της αποφάσισαν να ασχοληθούν με το θέμα, αφού ανακάλυψαν αράχνες να κρέμονται τη νύχτα από τους ιστούς τους στα δοχεία που είχαν στο εργαστήριο. Προσφάτως πρόσθεσε και κάποιες αράχνες άλτες στη μελέτη, ένα κοινό είδος με τριχωτό καφέ κορμό και τέσσερα ζεύγη μεγάλων ματιών. «Ήταν απλώς το πιο ασυνήθιστο πράγμα που έχω δει ποτέ», είπε η Ρέσλερ για τις «κρεμασμένες» αράχνες.

Η έρευνα έδειξε ότι οι κινήσεις των αραχνών κατά τη διάρκεια της νύχτας έμοιαζαν πολύ με τον ύπνο REM σε άλλα είδη, όπως οι σκύλοι ή οι γάτες που συσπώνται στον ύπνο τους. Και συνέβαιναν σε τακτικούς κύκλους, παρόμοια με τα πρότυπα ύπνου στους ανθρώπους.

Όπως εξηγεί ο Πάουλ Σάλμπλε, εξελικτικός βιολόγος στο Χάρβαρντ και συν-συντάκτης της έρευνας, πολλά είδη ανάλογα των αραχνών δεν έχουν κινούμενα μάτια και γι’ αυτό καθίσταται δύσκολη η σύγκριση των κύκλων ύπνου.

Ωστόσο, αυτές οι αράχνες άλτες είναι θηρευτές που κινούν τον αμφιβληστροειδή τους ώστε να αλλάζουν οπτική καθώς κυνηγούν, σημειώνει ο ίδιος. Επιπλέον, οι νεαρές αράχνες έχουν ένα διαφανές εξωτερικό στρώμα δέρματος που επιτρέπει να δει κανείς καθαρά μέσα στα σώματά τους.

Οι ερευνητές καλούνται τώρα να καταλάβουν εάν οι αράχνες κοιμούνται ουσιαστικά όταν βρίσκονται σε αυτές τις καταστάσεις ηρεμίας, είπε η Ρέσλερ. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να ελέγξουν το εάν ανταποκρίνονται πιο αργά - ή καθόλου - σε ερεθίσματα που κανονικά θα τις ενεργοποιούσαν.

Πλάσματα όπως οι αράχνες άλτες είναι πολύ μακριά από τους ανθρώπους στην εξελικτική αλυσίδα. Ο Τζέρι Σίγκελ, ερευνητής στο Κέντρο Έρευνας Ύπνου του UCLA, που δεν συμμετείχε στη μελέτη, είπε ότι είναι αμφίβολος εάν οι αράχνες μπορούν πραγματικά να βιώσουν ύπνο REM.

«Μπορεί να υπάρχουν ζώα που έχουν δραστηριότητα σε ήσυχες καταστάσεις», είπε, προσθέτοντας «Είναι, όμως, ύπνος REM; Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα μπορούσαν να είναι το ίδιο πράγμα».

Αλλά ο Μπάρετ Κλάιν, εντομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Λακρός του Ουισκόνσιν, που επίσης δεν συμμετείχε στη μελέτη, είπε ότι είναι συναρπαστικό να εντοπίζονται σημάδια που μοιάζουν με REM σε έναν τόσο μακρινό «συγγενή».

Βέβαια, πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα σχετικά με το πόσο διαδεδομένος είναι ο ύπνος REM και πώς μπορεί να χρησιμεύσει σε αυτά τα είδη. Ο ύπνος REM είναι «ακόμα πολύ μαύρο κουτί», σημείωσε χαρακτηριστικά ο Κλάιν.


Με πληροφορίες από Associated Press