Απευθυνόμενες σε μικρούς και μεγάλους, οι «Μολυβιές» της Στέλιας Δημητρίου-Μιχαηλίδου βγήκαν, μετά από μία τριετία, απ’ το συρτάρι της συγγραφέως και βρήκαν τον χώρο τους στα ράφια των βιβλιοπωλείων. Ένα απλό, έμμετρο κείμενο, πιο επίκαιρο από ποτέ, ντυμένο με εξαιρετικές εικόνες, που αποτυπώνει τη σύγχρονη εποχή και, ίσως, τις υπαρξιακές και οντολογικές σκέψεις και αναζητήσεις του καθενός από εμάς.

Η νέα σας συγγραφική δουλειά φέρει την επωνυμία «Μολυβιές». Να μας πείτε περισσότερα γι' αυτό το βιβλίο;

Πρόκειται για τη δεύτερη μου συγγραφική απόπειρα. Έχει ως κεντρικό ήρωα και δράστη ένα μολύβι, το οποίο αποφασίζει να ελευθερωθεί από ξένα χέρια και να διεκδικήσει τη δική του φωνή. Το μολύβι είναι ένα αντικείμενο με το οποίο συνδέομαι προσωπικά. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου κρατούσα ένα μολύβι στο χέρι και έγραφα, σχεδίαζα και εκφραζόμουν μέσα από αυτό… ήταν πάντα ένα μέσο με το οποίο οργάνωνα τη σκέψη μου και ενεργοποιούσα τη δράση μου.

Το μολύβι στο βιβλίο θέλει να είναι Ελεύθερο ως ένα ελεύθερα σκεπτόμενο μολύβι. Να μην του επιβάλλεται η σκέψη και η δράση ούτε από τη δύναμη της εξουσίας αλλά ούτε και από τη δυναμική της ομάδας. Αυτό το μολύβι δεν θέλει να αυτονομηθεί και να διαγράφει ασυνάρτητες πορείες για χάρη της έκφρασης ή της εκτόνωσης. Θέλει να εκφράσει την ταυτότητά του ως μέρος ενός συνόλου, εντός του οποίου αναλαμβάνει ευθύνη και θέλει να λειτουργήσει ως ελεύθερος ενεργός πολίτης που επιθυμεί και προσπαθεί για την αλλαγή προς το καλύτερο.

Θα μπορούσα να πω ότι ταυτίζομαι με το Μολύβι μου, αλλά και ότι όταν κοιτάω τον κόσμο γύρω μου, βλέπω πολλά μολύβια. Όταν λέω «Μολύβια» δεν το εννοώ με την αυστηρή έννοια του σχολικού μολυβιού, αλλά του οποιουδήποτε υλικού αντικειμένου που μπορεί να διαμεσολαβήσει ανάμεσα στη σκέψη και την πράξη, αποκτώντας την ενέργεια και την πρόθεση του δράστη, αυτού δηλαδή που το κρατά. Ένα μολύβι διαμεσολαβεί τη σκέψη αυτού που το χρησιμοποιεί και την υλοποιεί σε πράξη, αφήνοντας υλικό αποτύπωμα, μέσω του γραπτού κειμένου. Με τον ίδιο τρόπο μπορεί να λειτουργήσει ένα πινέλο στη ζωγραφική, ένα spray στον τοίχο, τα πλήκτρα ενός πιάνου, το πληκτρολόγιο ενός υπολογιστή, το μικρόφωνο ενός δημοσιογράφου, το τιμόνι ενός οδηγού κ.λπ. Και τελικά, το ίδιο το μολύβι ή το αντικείμενο ταυτίζεται με τον χρήστη του και μπορούμε όλοι μαζί να είμαστε πολλά μολύβια που ενεργοποιούνται με οποιοδήποτε τρόπο, προσπαθώντας συλλογικά να φέρουμε την αλλαγή.


Πώς διαφοροποιείται αυτή η δουλειά από την προηγούμενή σας έκδοση «Τα Λεμόνια της Ζωής»;

Οι «Μολυβιές» γράφτηκαν σχεδόν ταυτόχρονα με τα «Λεμόνια» αλλά μπήκαν στο συρτάρι για πολύ καιρό. Οι «Μολυβιές» ήταν στο συρτάρι για τρία χρόνια, από το 2020 μέχρι το 2023. Έπρεπε μάλλον να κοιμηθούν για λίγο… Κατά διαστήματα άνοιγα το συρτάρι, τις ξαναδιάβαζα και συνειδητοποιούσα τα πολλά και βαθύτερα επίπεδα, με τα οποία λειτουργούσε μέσα μου αυτό το απλό έμμετρο κείμενο. Μπορεί και να το φοβήθηκα όταν συνειδητοποίησα πόσο επίκαιρο και επίπονο ήταν αυτό το βιβλίο για εμένα…

Αν και τα δύο κείμενα γράφτηκαν ταυτόχρονα, σε καιρό πανδημίας, εντούτοις λειτούργησαν, ως κείμενα, με αντίθετη κατεύθυνση: Τα «Λεμόνια» ικανοποιούσαν μια ανάγκη η οποία οδηγούσε από το «μέσα» του εγκλεισμού στο «έξω» της φύσης, ενώ οι «Μολυβιές» συγκεντρώνουν και συμπυκνώνουν το έξω του ευρύτερου περιβάλλοντος της σύγχρονης εποχής και επικαιρότητας σε πολύ εσωτερικές, υπαρξιακές και οντολογικές σκέψεις και αναζητήσεις.


Ωστόσο, έχετε και πάλι δουλέψει πάνω σε έμμετρη φόρμα.

Ομολογώ ότι αυτή είναι μια φόρμα γραφής η οποία με εκφράζει με πηγαίο και αυθόρμητο τρόπο. Δεν σκέφτομαι «θα γράψω ποίημα». Απλά ξεκινώ… και οι προτάσεις βγαίνουν με μέτρο και οι λέξεις με ρίμα!

Εντούτοις, οφείλω να παραδεχτώ ότι ως εκπαιδευτικός εντοπίζω στον έμμετρο στίχο μια ιδιαίτερη δύναμη, η οποία προσελκύει τα παιδιά και συμπυκνώνει σε λίγες λέξεις πολλαπλά νοήματα, επίπεδα και εικόνες.

Συγγραφικά τι θα λέγατε ότι είχατε κατά νου όταν γράφατε αυτό το βιβλίο;

Οι «Μολυβιές» είναι, πιστεύω, μια προσωπική αποτίμηση και ερμηνεία του κόσμου γύρω μου. Αυτά που συνεχώς συμβαίνουν, που πλημμυρίζουν τις οθόνες μας, που μετασχηματίζονται σε τίτλους ειδήσεων, που γίνονται συνθήματα διαδηλώσεων και μετά αρχειοθετούνται και καταχωρούνται στην προσωπική και συλλογική μας μνήμη σε χρόνο παρελθοντικό και τελικά ξεθωριάζουν. Και εμείς παραμένουμε θεατές πίσω από τηλεοπτικούς δέκτες, οθόνες κινητών και υπολογιστών. Στη δική μου ζωή όλα αυτά λειτουργούν κάπως αλλιώς: σαν μικρά τραύματα που -καθώς επουλώνονται- με τον χρόνο αφήνουν σημάδια και με ρωτούν επίμονα «Εσύ τι μπορείς να κάνεις για αυτό;».

Οι «Μολυβιές» θίγουν σοβαρά υπαρξιακά θέματα όπως ο πόλεμος, η καταπίεση, η ελευθερία, η εκμετάλλευση, η φτώχεια, η προσφυγιά, και είναι λογικό να διερωτηθεί κανείς «Πώς μπορεί να κάνει κάτι για αυτά, αφού απαιτούν πολιτικές αποφάσεις, εθνικές κινητοποιήσεις και συλλογικές δράσεις;». Παραφράζοντας την αγαπημένη μου Μαλάλα Γιουσαφζάι, πιστεύω ότι ένα μολύβι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο για λίγο, αλλά πολλά μολύβια μπορούν να τον αλλάξουν για πάντα.


Απευθύνεστε σε ένα πιο… ώριμο κοινό;

Δεν θέλω να εγκλωβίσω τις «Μολυβιές» μέσα στον όρο «παραμύθι για παιδιά» που εξ ορισμού σημαίνει παρηγοριά και κατ’ επέκταση «ώρα για ύπνο». Θέλω να το απελευθερώσω από αυτήν την υποχρέωση… δηλαδή να παρηγορήσει και να αποκοιμήσει. Θέλω να είναι αφετηρία για σκέψη και κριτική αποτίμηση της σύγχρονης πραγματικότητας και ταυτόχρονα μοχλός ενεργοποίησης για το μέλλον. Θα έλεγα πως είναι ένα κάλεσμα για ατομική και συλλογική δράση, που δεν αφορά μια συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, αλλά μας αφορά όλους.

Μετά από μία πρώτη ανάγνωση, θα έλεγε κάποιος ότι ακολουθείτε μία… street προσέγγιση στις «Μολυβιές»;

Στις «Μολυβιές» τα «δύσκολα» νοήματα υπονοούνται με λέξεις και δηλώνονται με εικόνες. Η αλήθεια είναι πως η σπίθα της έμπνευσης για το βιβλίο αυτό έχει προέλθει από την ιδέα και την πρακτική της «street art» σε συνδυασμό πάντα με το συγκείμενο της σύγχρονης καθημερινότητας. Η εικονογράφηση βρίσκεται σε διακειμενικό διάλογο με οικουμενικές εικόνες-σύμβολα με αναφορές σε Banksy, Urban photography, κοινωνικό ρεπορτάζ και τη συλλογική ιστορική μνήμη του τόπου και της εποχής μας.


Υπάρχει ανάγκη για αυτό που λέτε στις μέρες μας;

Οι «Μολυβιές» πραγματεύονται δύσκολα σύγχρονα θέματα, όπως ο πόλεμος, η καταπίεση, η αδικία, η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η φτώχεια, η κοινωνική αποξένωση και ο στιγματισμός. Πιστεύω ότι όσο υφίστανται τα θέματα αυτά τόσο υπάρχει ανάγκη να ακούγεται η ιστορία του Μολυβιού μου, με την ελπίδα να εμπνέει και να ενεργοποιεί κι άλλα Μολύβια.

Συνεργάζεστε εκ νέου με την καλλιτέχνη Νικολέττα Παπαμιχαήλ.

Είναι η δεύτερη μας συνεργασία με τη Νικολέττα, την οποία εκτιμώ τόσο ως καλλιτέχνη όσο και ως άνθρωπο. Πιστεύω πως το γεγονός ότι γνωριζόμαστε για πολλά χρόνια μάς δίνει το πλεονέκτημα να μπορούμε να επικοινωνούμε με ευκολία, αλλά και να ταυτίζονται οι απόψεις μας σε θέματα τα οποία αφορούν στην κοινωνική ευαισθητοποίηση, τη συλλογική δράση και τον ακτιβισμό. Αυτή η ταύτιση υπήρξε σημαντική για την ολοκλήρωση του βιβλίου αυτού. Περισσότερο όμως από όλα τα πιο πάνω πιστεύω ότι η Νικολέττα υπήρξε συνειδητή επιλογή μου καθώς με συγκινεί απεριόριστα ο ποιητικός/ρομαντικός ρεαλισμός των εικαστικών της έργων και η ευαισθησία με την οποία αποτυπώνει την πραγματικότητα και συμπληρώνει τις σκέψεις μου. Με τον τρόπο αυτό, στις Μολυβιές τα δύσκολα νοήματα υπονοούνται με τις λέξεις και αποτυπώνονται δηλωτικά και εμφαντικά με τις εικόνες.


Πότε να αναμένουμε την επίσημη παρουσίαση του βιβλίου σας;

Η επίσημη παρουσίαση του βιβλίου θα λάβει χώρα την Κυριακή 26/11/23 στο καφενείο «Η Μικρή Ροδιά», στην Αγλαντζιά, η ώρα 5:30 το απόγευμα. Το βιβλίο θα προλογίσει η Δρ Σταυρούλα Κοντοβούρκη και για το βιβλίο θα μιλήσει ο Δρ Σταύρος Πάρλαλης. Θα ακολουθήσουν αφήγηση του παραμυθιού από τους ηθοποιούς Χρήστο Γρηγοριάδη και Μαρίνα Βασιλείου, καθώς και εικαστικό δρώμενο.
Από πού μπορεί κάποιος να προμηθευτεί το βιβλίο σας;

Οι Μολυβιές κυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία Πάργα, σε Λευκωσία, Λάρνακα και Πάφο.