Στο κενό έπεσε προσφυγή ενός ηλικιωμένου ζευγαριού που είχε λάβει 150 ευρώ για μια σπάνια μάσκα της Γκαμπόν, η οποία αργότερα πωλήθηκε σε δημοπρασία για περισσότερα από 4.000.000.

Το ζευγάρι, όπως αναφέρει το CNNi ισχυρίστηκε ότι ο έμπορος έργων τέχνης που αγόρασε τη μάσκα από αυτούς παρέλειψε «να εκπληρώσει την υποχρέωσή του να παράσχει προσυμβατικές πληροφορίες» και διέπραξε «παραβίαση της συναίνεσης».

Επιχείρησαν να ακυρώσουν την πώληση της μάσκας και ζήτησαν να τους δοθούν τα έσοδα της δημοπρασίας, αλλά δικαστήριο της Αλέ, στη νότια Γαλλία, επικύρωσε τους όρους της πώλησης με απόφαση που εκδόθηκε την Τρίτη (19/12).

Στην απόφασή του, το δικαστήριο ανέφερε ότι το ζευγάρι είχε φυλάξει τη μάσκα σε μια σοφίτα και δεν είχε προσλάβει εμπειρογνώμονες προκειμένου να εξακριβώσει «την πραγματική ιστορική και καλλιτεχνική της αξία» πριν συμφωνήσει με τον έμπορο μια τιμή.

Ο έμπορος έργων τέχνης δεν είχε ειδικές γνώσεις για την αφρικανική τέχνη ούτε προηγούμενη γνώση της «μοναδικής αξίας» της μάσκας, ανέφερε το δικαστήριο, επικαλούμενο το γεγονός ότι την είχε εκτιμήσει σε διάφορους οίκους δημοπρασιών, λαμβάνοντας τελικά εκτίμηση 300.000-400.000 ευρώ.

Το δικαστήριο επέκρινε τους ιδιοκτήτες για «απροσεξία και επιπολαιότητα», λέγοντας ότι είχαν βιαστεί να πουλήσουν το ακίνητο στο οποίο φυλασσόταν η μάσκα και δεν είχαν δώσει καμία προσοχή στα αντικείμενα που βρίσκονταν μέσα.

Ο 88χρονος και η 81χρονη σύζυγός του, που αναγνωρίστηκαν με τα αρχικά τους στα δικαστικά έγγραφα, έθεσαν προς πώληση μια αρχαία αφρικανική μάσκα, η οποία είχε κληρονομηθεί από τον παππού του άνδρα.

Ο παππούς, René-Victor Edward Maurice Fournier, είχε υπηρετήσει ως αποικιακός κυβερνήτης στην κεντρική Αφρική στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν σημαντικά τμήματα της ηπείρου βρίσκονταν υπό γαλλική αποικιακή κυριαρχία.

Τον Σεπτέμβριο του 2021, οι Φουρνιέ πούλησαν τη μάσκα τους σε έναν έμπορο μεταχειρισμένων για 150 ευρώ, όπως προκύπτει από δικαστικά έγγραφα χωρίς να ξέρουν την αξία της.

Σημειώνεται ότι μόνο περίπου 12 τέτοιες μάσκες είναι γνωστό ότι εξακολουθούν να υπάρχουν. Παρόμοιες μάσκες ενέπνευσαν Δυτικούς καλλιτέχνες, όπως ο Πικάσο και ο Μοντιλιάνι, αλλά το ζευγάρι δεν ήξερε τι ήταν και φυσικά δεν τους πέρασε από το μυαλό ότι άξιζε μια περιουσία. Είπαν στο δικαστήριο ότι δεν θα είχαν πουλήσει ποτέ τη μάσκα στον έμπορο αν γνώριζαν ότι ήταν ένα τόσο σπάνιο κομμάτι.

Λίγους μήνες μετά την πώληση, όπως είπε ο δικηγόρος τους, έμαθαν μέσω ενός άρθρου εφημερίδας ότι η παλιά τους μάσκα βρισκόταν σε δημοπρασία και ότι άξιζε σημαντικά περισσότερο από ό,τι είχε πληρώσει ο έμπορος.

Δύο ημέρες μετά την ανακάλυψη αυτή, η μάσκα πουλήθηκε για 4,2 εκατομμύρια ευρώ, όπως έδειξε η απόδειξη πώλησης που μοιράστηκε με το CNN.

Οι Φουρνιέ ξεκίνησαν αστική δίκη εναντίον του εμπόρου, την οποία έχασαν το φθινόπωρο του 2022 και τους επιβλήθηκε η καταβολή των δικαστικών εξόδων. Την Τρίτη, το δικαστήριο τους διέταξε επίσης να καταβάλουν τα έξοδα που σχετίζονται με την αποτυχημένη έφεσή τους.

Επιπλέον, το δικαστήριο απέρριψε αίτημα της κυβέρνησης της Γκαμπόν για αναστολή της διαδικασίας. Σημειώνεται ότι η Γκαμπόν είχε καταθέσει ξεχωριστή μήνυση για τον χειρισμό κλοπιμαίων, κατηγορώντας τον πρόγονο του κ. Φουρνιέ ότι έκλεψε τη μάσκα και ως εκ τούτου δεν ήταν ποτέ ο νόμιμος κάτοχός της, είπε στο CNN τον Νοέμβριο η Olivia Betoe Bi Evie, μια από τις δικηγόρους που εκπροσωπεί την Γκαμπόν.

Η μάσκα είναι ένα εξαιρετικά σπάνιο τεχνούργημα μεγάλης πνευματικής αξίας για τον λαό της Γκαμπόν, είπε η Betoe Bi Evie στο CNNi.

Χρονολογείται από τον 19ο αιώνα, ανήκε στην πανίσχυρη κοινωνία Ngil, μια μυστική ομάδα επιφορτισμένη με την απονομή δικαιοσύνης στις κοινότητες Fang της Γκαμπόν, σύμφωνα με την ίδια.

«Για τους Δυτικούς, η μάσκα είναι ένα αντικείμενο τέχνης», είπε, «αλλά για τους Αφρικανούς, για τους Γκαμπονέζους… είναι ένα τελετουργικό αντικείμενο που χρησιμοποιείται για τη διασφάλιση της ειρήνης στην κοινωνία. Είναι πολύ σημαντικό», κατέληξε.

Σύμφωνα με μια λίστα του οίκου Sotheby's για μια παρόμοια μάσκα Ngil, αυτά τα τεχνουργήματα «είναι από τα πιο σπάνια και πιο διάσημα από όλα τα αφρικανικά έργα τέχνης», καθιστώντας τα «περιζήτητα».

Ο κατάλογος δημοπρασίας για τη συγκεκριμένη μάσκα έλεγε ότι είχε «συλλεχθεί γύρω στο 1917, υπό άγνωστες συνθήκες, από τον Γάλλο αποικιακό κυβερνήτη René-Victor Edward Maurice Fournier (1873-1931), πιθανότατα κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας στην Γκαμπόν».

Με πληροφορίες από CNNi