Με τον Αντίνοο Αλμπάνη συναντηθήκαμε με αφορμή την παράσταση «Κάποιος να με προσέχει», κάπου στην παλιά Λευκωσία, ένα πρωινό στις αρχές Απριλίου. Για να σπάσει μάλλον ο πάγος, μού έκανε ένα σχόλιο για τα πολύ μακριά μαλλιά μου κι εγώ κάπως έμπλεξα ανάμεσα στα μακριά μαλλιά και την πρώτη αμηχανία τον Ρωμαίο, γελώντας την ίδια στιγμή με τον εαυτό μου.

Ο Αντίνοος Αλμπάνης είναι σίγουρα αφοπλιστικός. Με εκείνη την έμφυτη ευγένειά του, την ευστροφία και τη γενναιότητά του να εναποθέτει «γυμνό» τον εαυτό του με όλες τις ατέλειές του. Κάπως έτσι, ξεκινώντας από το «Κάποιος να με προσέχει», μιλήσαμε για τις ανδρικές σχέσεις που επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει η παράσταση, για την τοξική αρρενωπότητα, για το άπλωμα του χεριού, για τον καρκίνο, για τον φόβο και για την ευαλωτότητα. Κάποια στιγμή, τον ρώτησα αν είναι κακό να είμαστε τρωτοί και εύθραυστοι σε μια εποχή που δεν μας θέλει τέτοιους και η απάντησή του συνέθλιψε την τελειότητα που από παιδί, σχεδόν εμμονικά κυνηγώ. Μου είπε πως όχι μόνο δεν είναι κακό, αλλά ότι πρέπει κιόλας να στήσουμε ένα ανάχωμα σε όλο αυτό το πράγμα που μας θέλει ρομπότ, γιατί τίποτα στον κόσμο δεν είναι τέλειο ή αψεγάδιαστο. Πράγματι, δεν είναι. Και ο Αντίνοος μπορεί να το έμαθε με τον δύσκολο τρόπο, αλλά έτσι, ίσως, και να έχει μεγαλύτερη αξία.

Πώς σε βρίσκει αυτή η περίοδος με όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα;

Είναι μια δύσκολη περίοδος αυτή για τους Έλληνες. Συμβαίνουν πολλά και μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα δοκιμάζονται οι αντοχές και η ψυχραιμία μας. Προσπαθούμε, ωστόσο, να παραμένουμε νηφάλιοι και να μην ενεργοποιούμε το θυμικό μας εύκολα, γιατί μπορεί και να τρελαθούμε.


Μπορεί όλη αυτή η ασχήμια που μάς περιβάλλει, να μετατραπεί σε τέχνη;

Ξεκάθαρα. Μα η τέχνη, το χαλασμένο έχει ανάγκη, για να μπορέσει να ανθήσει. Το στρεβλό. Το δύσκολο. Τα σπουδαιότερα έργα τέχνης γεννήθηκαν σε δύσκολα περιβάλλοντα και θα είναι μια χαμένη ευκαιρία να προσπεράσουμε αυτό που συμβαίνει, χωρίς να εκμεταλλευτούμε όλους αυτούς τους πυρήνες που έχουν δημιουργηθεί, για να ανοίξουμε τις ψυχές και τα μυαλά των ανθρώπων.


Το «Κάποιος να με προσέχει» είναι ένα έργο τοποθετημένο στην εποχή μας, το οποίο αγγίζει πολλά θέματα. Μίλησέ μας γι’ αυτό.

Πρόκειται για ένα έργο που δεν έχει ανέβει ξανά στην Ελλάδα ή στην Κύπρο και χαιρόμαστε πολύ να συστήνουμε καινούργια κείμενα και συγγραφείς στο κοινό. Πρόκειται για μια ιστορία πολύ όμορφη, ένα κείμενο βαθιά ανθρώπινο για τη φιλία, τη συνύπαρξη και την αποδοχή. Είναι η πραγματική ιστορία τριών Δυτικών που βρίσκονται έγκλειστοι σε μια φυλακή του Λιβάνου, έχοντας απαχθεί από μια τρομοκρατική οργάνωση. Το έργο, ωστόσο, δεν στέκεται τόσο στο πολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι, αλλά στο ανθρώπινο. Ο Frank McGuiness, ο συγγραφέας του έργου, Ιρλανδός στην καταγωγή, θέτει στο επίκεντρό του τρεις άνδρες, έναν Ιρλανδό, έναν Άγγλο και έναν Αμερικανό, φαινομενικά τόσο ίδιους γιατί είναι όλοι Δυτικοί, αλλά στην ουσία πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους.


Αυτό από μόνο του έχει μεγάλο ενδιαφέρον.

Ναι, ειδικά σε μια εποχή που γίνεται τόσος πολύς λόγος για την πατριαρχία και την τοξική αρρενωπότητα, το γεγονός ότι το έργο αφηγείται την ιστορία τριών έγκλειστων ανδρών, τού δίνει μια διαφορετική προσλαμβάνουσα. Γιατί, σε ένα τόσο σκληρό και δύσκολο περιβάλλον, οι άνδρες έχουν εκπαιδευτεί να υπηρετούν στερεότυπα, τα οποία είναι και λίγο γραφικά πια. Και αρνούνται να παραδεχτούν πόσο πολλή ανάγκη έχουν ο ένας τον άλλο, φοβούνται να απλώσουν το χέρι τους, για να ζητήσουν βοήθεια. Φοβούνται να φανούν αδύναμοι και να παραδεχθούν ως άνδρες ότι έχουν την ανάγκη κάποιος να τους προσέχει.

Ένα έργο που ουσιαστικά επαναπροσδιορίζει τις ανδρικές σχέσεις, την ανδρική ταυτότητα και συμπεριφορά. Σε μια εποχή βαθιά πατριαρχική.

Ξέρεις, διάβαζα πρόσφατα ότι για να επέλθει ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών θα χρειαστούν άλλα 300 χρόνια. Αυτό είναι αποκαρδιωτικό, διότι συζητάμε τόσο πολύ αυτά τα πράγματα που πια θα περίμενε κανείς ότι μέσα στην επόμενη πενταετία ή δεκαετία θα τα έχουμε επιλύσει, αλλά δεν είναι έτσι. Και μην ξεχνάμε κιόλας ότι εμείς ζούμε στη Δύση. Παραδίπλα υπάρχει μπούρκα, λιθοβολισμός...


Είναι σαν να και ο κόσμος ακολουθεί μια πορεία προς τα πίσω ή κλείνεται στον εαυτό του.

Ο πλανήτης αυτήν τη στιγμή είναι σε αναβρασμό και πάντα, σε τέτοια περιβάλλοντα, παρατηρείται μια στροφή στον συντηρητισμό και στα άκρα. Αρχίζουμε να κλεινόμαστε στους εαυτούς μας και κάπως έτσι «ανθίζουν» φαινόμενα που δεν είναι φιλελεύθερα ή ανθρωπιστικά. Το είδαμε να συμβαίνει στο παρελθόν και στην Ελλάδα με την άνοδο της ακροδεξιάς και την είσοδο στο κοινοβούλιο ενός φασιστικού κόμματος. Και το βλέπουμε και σήμερα που υπάρχει ξανά μία στροφή στα άκρα. Οι άνθρωποι θεωρούν ότι τους φταίνε οι διπλανοί τους, ουσιαστικά αυτοί που δεν τους μοιάζουν. Γιατί αυτό κάνουμε σε τέτοιες καταστάσεις. Όταν φοβόμαστε, ψάχνουμε να δούμε με ποιους μοιάζουμε, για να δημιουργήσουμε κλάστερς και να νιώσουμε μια επίπλαστη ασφάλεια. Και έτσι «δαιμονοποιούμε» το διαφορετικό.

Πίσω στην παράσταση, μιλώντας για εγκλεισμό και κελί, φαντάζομαι ότι υπάρχει και μια αλληγορία σε αυτό.

Η παράσταση έχει πολλούς συμβολισμούς. Τα κελιά δεν είναι απαραίτητα αυτά στα οποία μας σέρνουν και μας κλειδώνουν μέσα. Είναι και τα κελιά που οι ίδιοι φτιάχνουμε, είναι τείχη που οι ίδιοι υψώνουμε, πολλές φορές από άμυνα ή φόβο.


Η θρησκεία προσφέρει παρηγοριά στους ανθρώπους που τελούν σε «εγκλεισμό»;

Στο έργο θίγεται και η θρησκεία, αλλά με έναν τρόπο τρυφερό. Υπάρχει το δίπολο Ανατολής-Δύσης και γίνονται αναφορές στο Κοράνι και στη Βίβλο. Ωστόσο, αν μελετήσουμε τα κείμενα, θα συνειδητοποιήσουμε ότι για τα ίδια πράγματα μιλάνε. Τώρα, ειδικά για τον σύγχρονο άνθρωπο, θεωρώ πως η θρησκεία πρέπει να έχει πρωταρχικό ρόλο, γιατί περιτριγυριζόμαστε από τόσα πολλά υλικά που έχουμε καταλήξει να τα λατρεύουμε, με αποτέλεσμα να απομακρυνόμαστε από την πνευματικότητά μας. Ας χρησιμοποιήσουμε, λοιπόν, τη θρησκεία -και τη λέω απενοχοποιημένα αυτήν τη λέξη- για να έρθουμε σε επαφή με τον πνευματικό μας κόσμο.


Πάντως, είναι μια ιστορία που κάπως «ακουμπάει» και στο #MeToo, για το οποίο είχες αναφέρει ότι είναι μεν ένα σημαντικό βήμα, αλλά την ίδια στιγμή πολλοί εργαζόμενοι σε άλλους χώρους παραμένουν απροστάτευτοι.

Ναι, θα ένιωθα μεγαλύτερη χαρά αν έβλεπα να συμβαίνει το ίδιο και σε άλλους επαγγελματικούς κλάδους. Εκεί, όμως, επικρατεί ακόμα μια ομερτά. Υπάρχει μια μεγάλη φοβία και στη φοβία βρίσκει χώρο και τρυπώνει ο κακοποιητής, ξανά και ξανά. Και ξέρεις, πάντα η κακοποίηση ήταν ποινικό αδίκημα, αλλά ο κακοποιητής παρότι το γνωρίζει, επιλέγει να κακοποιεί. Άρα, η τιμωρία δεν αποτρέπει από μόνη της τον θύτη. Μόνο όταν μιλάμε και γνωστοποιούμε αυτά τα πράγματα, μπορεί κάποιος να σκεφτεί δύο και τρεις φορές προτού κάνει κάτι που ίσως να στοιχίσει τη ζωή σε έναν άνθρωπο. Και λέγοντας ζωή, δεν μιλώ μόνο κυριολεκτικά. Διότι ένας άνθρωπος που κακοποιείται και φτάνει στο σημείο να μην αντέχει να κοιτάξει την κοινωνία στα μάτια, έχει χάσει τη ζωή του. Το ίδιο και ένας φοβισμένος άνθρωπος.


Εσύ φοβάσαι;

Δεν το λέω με περηφάνια, αλλά στο παρελθόν υπήρξα μάρτυρας κακοποιητικών συμπεριφορών. Ήμουνα όμως, σε μικρότερη ηλικία και χωρίς αυτό να αποτελεί δικαιολογία, ως ένα νέο παιδί σε μια βιομηχανία τόσο σκληρή φοβάσαι και δεν ξέρεις τι επιτρέπεται και τι όχι. Βλέπεις τις κακοποιητικές συμπεριφορές και φτάνεις στο σημείο να τις θεωρείς και φυσιολογικές. Ώσπου μεγάλωσα και μπήκα και σε δουλειές, στις οποίες υπήρχε αγάπη, τρυφερότητα, νοιάξιμο, χαρά. Και τότε συνειδητοποιείς ότι δεν χρειάζεται να τρώμε τις σάρκες μας. Υπάρχουν πολλά μονοπάτια για να φτάσουμε στον προορισμό. Το γεγονός ότι επιλέγουμε τα δύσβατα, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και άλλα. Υπάρχουν. Ας τα ψάξουμε και ακόμα και αν δεν είναι τόσο ορατά, ας τα χαράξουμε εμείς.

Πολλά από αυτά τα θέματα, θίγονται και στο «Μαέστρο». Θα μπορούσε, πιστεύεις, μια τέτοια σειρά να αφυπνίσει την κοινωνία;

Το εύχομαι και το ελπίζω. Κυρίως ως προς το κομμάτι της εκπαίδευσης της νέας γενιάς. Διότι ένας άνδρας που χτυπάει τη γυναίκα του, δεν νομίζω ότι θα κάτσει να δει το «Μαέστρο». Δεν είναι από τα προϊόντα που θα επιλέξει, για να πω ότι κάτι θα κινητοποιήσει μέσα του και θα δει τη ζωή αλλιώς. Επίσης, μού έχει αποδειχθεί μέχρι τώρα πως οι άνθρωποι δεν αλλάζουν, απλώς αποκαλύπτονται με έναν τρόπο. Ωστόσο, σε ό,τι έχει να κάνει με την εκπαίδευση των νέων ανθρώπων, θέλω να πιστεύω ότι η τέχνη συνολικά βάζει ένα λιθαράκι στο να γίνουμε ή έστω να προσπαθήσουμε να γίνουμε καλύτεροι. Σε κάθε περίπτωση, δουλειά όλων μας είναι να επιμένουμε να μιλάμε γι’ αυτά.


Τον κακοποιητή μπορεί να μην τον αλλάξει. Το θύμα, όμως, μπορεί να το βοηθήσει ή να το ενεργοποιήσει, ώστε να μιλήσει;

Το ελπίζω, αν και φοβάμαι ότι, σε πολλές περιπτώσεις, τα θύματα, για να μπορέσουν να επιβιώσουν και να μην τρελαθούν, έχουν πείσει τον εαυτό τους ότι, σε έναν βαθμό, αυτό που συμβαίνει τούς αξίζει ή το προκαλούν. Ωστόσο, έστω και ένα θύμα να μπορέσει να διασωθεί από μια τέτοια κατάσταση, θα είναι για εμάς όφελος.


Την ίδια στιγμή που μια ελληνική σειρά προβάλλεται (και) στο εξωτερικό, επιχειρείται από την ελληνική κυβέρνηση η υποβάθμιση του κλάδου και των πτυχίων σας. Πιστεύεις ότι όλο αυτό εντάσσεται στο πλαίσιο μιας ενορχηστρωμένης προσπάθειας να πληγεί ο πολιτισμός γενικότερα;

Μια τέτοια προσπάθεια προϋποθέτει μια ευφυία και δεν πιστεύω ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι ευφυείς. Νομίζω ότι έχει να κάνει περισσότερο με μια αγαρμποσύνη στο να κλείσουν άλλες τρύπες και όλο αυτό συμπαρασύρει και τον δικό μας κλάδο. Ξέρεις, όταν ξέσπασε η πανδημία και τα lockdown, ήμασταν οι πρώτοι που πληγήκαμε. Δημιουργήθηκε τότε μια πολύ άβολη κατάσταση, γιατί για δυο μήνες η κυβέρνηση έψαχνε να βρει σε ποιον κλάδο ανήκουμε -φορολογικά εννοώ- για να δουν αν θα πάρουμε επίδομα, πώς θα το πάρουμε κ.λπ. Υπάρχει μια συνολική, περίεργη αντιμετώπιση για τον κλάδο μας. Βέβαια, το παράδοξο είναι πως η ίδια κυβέρνηση στους καλλιτέχνες στρέφεται κάθε φορά που θέλει να στελεχώσει μια μεγάλη γιορτή του πολιτισμού ή μια τελετή.

Μίλησες πριν για άπλωμα χεριού και βοήθεια. Εσύ, μετά και τον καρκίνο, απενοχοποίησες το άπλωμα του χεριού - αν το είχες ενοχοποιήσει;

Πράγματι, πριν από τον καρκίνο, είχα ενοχοποιήσει πολύ τη βοήθεια. Έχω πια καταλάβει, και με τη βοήθεια του ψυχοθεραπευτή μου, ότι ο λόγος που το πέρασα μόνος μου όλο αυτό ήταν γιατί είχα μια μεγάλη ενοχή στο να ζητήσω βοήθεια. Ήθελα να αποδείξω στον εαυτό μου ότι είμαι αυτάρκης, ότι μπορώ να αντιμετωπίζω μόνος τις δυσκολίες. Ίσως αυτό να φανέρωνε και μια δειλία προσωπική. Ξέρεις, απαιτεί μεγάλη δύναμη ψυχής το άπλωμα του χεριού για βοήθεια. Και αν στο μέλλον μού συμβεί ξανά κάτι αντίστοιχο, πολύ πιο εύκολα και απενοχοποιημένα θα το απλώσω.


Είναι ακόμα ταμπού ο καρκίνος;

Είναι, ναι. Για μένα το να βγω και να μιλήσω ανοιχτά γι’ αυτόν δεν ήταν κάτι εύκολο, είχε κόστος και στη δουλειά. Γιατί, όταν αντιμετωπίζεις μια τόσο μεγάλη δυσκολία, μπορεί και να θεωρηθείς ανεπαρκής, ακόμα κι αν εσύ ο ίδιος ξέρεις ποιες είναι οι δυνάμεις και οι αντοχές σου – έστω κι αν αυτές είναι μειωμένες. Οι άνθρωποι πεισμώνουμε στις δυσκολίες και η χαρά που παίρνουμε όταν πια καταφέρνουμε να κάνουμε κάτι με δυσκολία, είναι εκατό φορές μεγαλύτερη. Δεν πρέπει, όμως, να φοβόμαστε να συζητάμε αυτά τα ζητήματα, γιατί όσο τα μοιραζόμαστε τόσο ο πόνος γλυκαίνει. Και η παρηγοριά έρχεται πιο εύκολα.


Με τι λέξεις, όμως, να τα συζητάμε; Συχνά καταφεύγουμε σε αυτήν την αγχωτική φρασεολογία πολέμου.

Καταλαβαίνω γιατί καταφεύγουμε στην πολεμική φρασεολογία. Ο καρκίνος είναι ένα πεδίο, στο οποίο είμαστε πολύ απροστάτευτοι, γιατί δεν γνωρίζουμε πώς λειτουργεί ο οργανισμός μας σε αυτήν τη συνθήκη. Το άγνωστο μάς προκαλεί φόβο και είναι κάπως λογικό να μιλάμε για μάχες. Όμως, αν κάτσουμε και το παρατηρήσουμε στην πραγματική του διάσταση, δεν μπορεί όλο αυτό να είναι μάχη. Γιατί αν πρόκειται για πόλεμο, είναι τότε ένας πολύ άνισος πόλεμος. Δεν έχουμε τα ίδια όπλα. Και στον άνισο πόλεμο δεν μπορείς να χαρακτηρίσεις κάποιον ως νικητή ή ηττημένο. Ή αν χαρακτηρίσεις κάποιον νικητή είναι σαν να αφήνεις να εννοηθεί ότι αυτός που δεν τα κατάφερε, ήταν ένας ρίψασπις. Εγώ, όμως, δεν μπορώ να φανταστώ ποιος άνθρωπος νοσεί και αφήνει τα όπλα, περιμένοντας το τέλος.


Ακόμα και αυτό να συμβεί, όμως, είναι θεμιτό.

Ναι, σίγουρα. Μπορεί κάποιος ασθενής να μην αντέχει άλλο ή οι αντοχές του να φτάνουν μέχρι σε ένα σημείο. Υπάρχουν μέρες που ο καρκίνος έχει το πάνω χέρι και άλλες που ο ασθενής έχει το πάνω χέρι.

Επηρέασε την ψυχική σου υγεία ο καρκίνος;

Πολύ. Δεν ξέρω τι συμβαίνει με το σύνολο των ογκολογικών ασθενών, αλλά εγώ είχα πάρα πολύ θυμό γι’ αυτό που μου συνέβαινε, γιατί ήρθε σε μια μικρή ηλικία και σε μια πολύ παραγωγική περίοδο. Ένιωσα, κάποια στιγμή, να βρίσκομαι σε τέλμα. Είχα, λοιπόν, πολύ μεγάλη ανάγκη να στραφώ σε έναν ειδικό, για να ηρεμήσω και εν τέλει να συνειδητοποιήσω ότι αυτό που μου συνέβαινε, ήταν σε έναν βαθμό φυσιολογικό, γιατί οι άνθρωποι είμαστε τρωτοί και ευάλωτοι. Το θέμα είναι να μπορούμε να στεκόμαστε ψύχραιμα απέναντι στις δοκιμασίες και να τις αντιμετωπίζουμε, αν όχι μόνοι μας, με την παρέα που έχουμε επιλέξει να έχουμε γύρω μας. Και να συνεχίζουμε να ονειρευόμαστε!


Είναι κακό να είμαστε και ευάλωτοι και εύθραυστοι και τρωτοί, σε μια εποχή που δεν μας θέλει τέτοιους;

Καθόλου δεν είναι κακό. Αντίθετα. Πρέπει να στήσουμε ένα ανάχωμα σε όλο αυτό το πράγμα που μας θέλει ρομπότ, που μας θέλει τέλειους. Τίποτα στον κόσμο δεν είναι τέλειο. Τίποτα δεν είναι αψεγάδιαστο. Ίσα-ίσα που η φύση έχει αποδείξει ότι από τις ατέλειες προκύπτει η ομορφιά. Και ας το αποδεχτούμε αυτό, γιατί θα κάνει καλό στην ψυχή μας.


O χρόνος σε φοβίζει;

Όχι. Ίσως γιατί έχω μπει πια σε ένα mode να μην κοιτάζω πολύ μακριά, να ζω στο σήμερα και τα πλάνα που κάνω να είναι βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, δεν σου κρύβω ότι αγωνιώ κι εγώ σε σχέση με τη δουλειά.


Είσαι αισιόδοξος για το μέλλον;

Δεν έχω άλλη επιλογή. Είναι μονόδρομος η αισιοδοξία, γιατί η ίδια η εξελικτική διαδικασία είναι μονόδρομος. Όσο γεννιούνται παιδιά τόσο εγώ θα εναποθέτω τις ελπίδες μου σ’ αυτά.

Συντελεστές Παράστασης

Μετάφραση: Αθανασία Καραγιαννοπούλου

Σκηνοθεσία: Αθανασία Καραγιαννοπούλου

Σκηνικά-Κοστούμια: Μαίρη Τσαγκάρη

Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος

Μουσική επιμέλεια: Αθανασία Καραγιαννοπούλου

Φωτογραφίες: Νίκος Βαρδακαστάνης

Επικοινωνία: Γιάννης Δαλάκας

Με τους: Αντίνοο Αλμπάνη, Δημήτρη Μάριζα, Πίτερ Ραντλ

Παραγωγή: Θέατρο ΑΥΛΑΙΑ, Θεσσαλονίκη

Πληροφορίες Παράστασης

Πού: Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας

Πότε: 28 Απριλίου 2023, στις 8:30 μ.μ.

Εισιτήρια: www.Soldoutticketbox.com και στο ταμείο του Δημοτικού Θεάτρου Λευκωσίας (Δευτέρα-Παρασκευή 10πμ-1μμ)

Πληροφορίες: 22797979 (Δευτέρα-Παρασκευή 10πμ-1μμ), www.nicosia.org.cy