Η 68χρονη γνωστή ηθοποιός στην Ισπανία Ανα Γκαρθία Ομπρεγόν, εμφανίστηκε πριν λίγες ημέρες σε εξώφυλλο περιοδικού κρατώντας στα χέρια της στο Μαϊάμι τη νεογέννητη κόρη της που την απέκτησε με παρένθετη μητέρα στις ΗΠΑ.

Στην Ισπανία απαγορεύεται βάσει νόμου η τεκνοποίηση μέσω παρένθετης μητέρας. Όμως αν το βρέφος γεννηθεί με αυτήν την διαδικασία εκτός συνόρων, τότε και με βάσει τη νομοθεσία περί προστασίας ανηλίκων το βρέφος, μπορεί να γραφτεί νόμιμα στο αρμόδιο ισπανικό ληξιαρχείο.

Η υπόθεση θα τελείωνε εκεί αν η ηθοποιός δεν εμφανιζόταν λίγες ημέρες μετά στο ίδιο περιοδικό δηλώνοντας ότι το βρέφος δεν είναι κόρη της αλλά εγγονή της αφού το σπέρμα που χρησιμοποιήθηκε για την τεχνητή γονιμοποίηση ήταν του 27χρονου γιου της ο οποίος πέθανε από καρκίνο πριν από τρία χρόνια.

Κι εκεί ξεκίνησε ένας δημόσιος διάλογος που έφτασε πλέον να απασχολεί πολιτικούς και δικαστές. Η μεν κυβέρνηση δηλώνει ότι στην Ισπανία δεν είναι νόμιμη η διαδικασία της παρένθετης μητέρας καθώς θεωρείται ότι υπάρχει εκμετάλλευση των παρένθετων μητέρων, η αντιπολίτευση δηλώνει ότι υπάρχει «νομικό κενό» που πρέπει να εξεταστεί και οι δικαστές τοποθετούνται πως ναι μεν το βρέφος μπορεί να εγγραφεί στο ισπανικό ληξιαρχείο, όμως η Ανα Ομπρεγόν δεν μπορεί να εγγραφεί ως μητέρα του αφού είναι γιαγιά του και η νομοθεσία δεν επιτρέπει στους παππούδες την υιοθεσία πλην ελαχίστων εξαιρέσεων.

Αφετέρου η «μετά θάνατον» πατρότητα είναι μεν νόμιμη στην Ισπανία, αλλά με απαιτήσεις. Ο νόμος που ρυθμίζει επί του παρόντος τις τεχνικές υποβοηθούμενης ανθρώπινης αναπαραγωγής είναι ο νόμος 14/2006 στον οποίο εκφράζεται ξεκάθαρα ότι η μεταθανάτια πατρότητα είναι νόμιμη, αν και με κάποιες απαιτήσεις, όπως ήδη υπαγορεύει ο Ν. 35/1988, πρωτοπόρος στην Ευρώπη.

Σύμφωνα με το ένατο άρθρο του, ο άνδρας πρέπει να δώσει την ελεύθερη και επίσημη συγκατάθεσή του με δημόσια πράξη, σε διαθήκη ή με έγγραφο προηγούμενων οδηγιών. Επιπλέον, το αναπαραγωγικό υλικό του νεκρού μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο εντός 12 μηνών από τον θάνατο του. Ο νόμος ορίζει επίσης ότι υπάρχει συναίνεση εάν η διαδικασία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής έχει ξεκινήσει πριν από το θάνατό του και υπάρχουν ήδη διατηρημένα έμβρυα, τα οποία μπορούν να μεταφερθούν χωρίς να χρειάζονται προηγούμενα γραπτά.

Από την άλλη, εάν η γυναίκα που θα κυοφορήσει το έμβρυο και ο θανών δεν είναι παντρεμένοι, ο νόμος προβλέπει ότι η εξουσιοδότηση του τελευταίου χρησιμοποιείται για την έναρξη του φακέλου υπαγωγής που περιλαμβάνεται στο Ν. 20/2011 του Ληξιαρχείου.

Στην προκειμένη περίπτωση δεν υπάρχει συμβολαιογραφικό έγγραφο του γιού της απλά μόνο η προφορική επιθυμία του η οποία εκφράστηκε στην ίδια και στον πατέρα του λίγο πριν πεθάνει.

Είναι μια περίπλοκη υπόθεση, αλλά αυτό που επιτάσσει είναι η απόφαση του δικαστή των Ηνωμένων Πολιτειών, ο οποίος σε αυτή την περίπτωση φαίνεται να λέει ότι η Ανα Ομπρεγόν είναι η μητέρα. Με αυτό το έγγραφο στα χέρια της, θα μπορέσει να εγγράψει το κοριτσάκι στην Ισπανία και έτσι να του χορηγηθεί διπλή υπηκοότητα.

Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ υποστηρίζει τη «μεταθανάτια» πατρότητα

Στις ΗΠΑ, η παρένθετη μητρότητα επιτρέπεται σε μέρη όπως η Καλιφόρνια ή η Ουάσιγκτον, όπως και στην περίπτωση της μεταθανάτιας πατρότητας. Το Ανώτατο Δικαστήριο επίσης το υποστηρίζει και δέχεται ακόμη και την εξαγωγή σπέρματος μετά θάνατον.

Τον Μάιο του 2019, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ αποφάσισε ότι οι γονείς ενός δόκιμου της Στρατιωτικής Ακαδημίας του West Point που πέθανε τον Μάρτιο θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν σπέρμα που είχε εξαχθεί από το σώμα του «χωρίς περιορισμό» για να εκπληρώσουν την επιθυμία του γιου τους να γίνει πατέρας και να συνεχίσει το οικογενειακό όνομα.

Ο νεαρός ονομαζόταν Πίτερ Ζου και ήταν 21 ετών όταν κηρύχθηκε εγκεφαλικά νεκρός μετά από ένα ατύχημα στο σκι. Ως δωρητής οργάνων, το σώμα του παρέμεινε ζωντανό μέχρι την 1η Μαρτίου, όταν οι γονείς του έλαβαν δικαστική εντολή για την ανάκτηση του σπέρματός του, παρά το γεγονός ότι ο δόκιμος δεν είχε αφήσει γραπτώς τη διαθήκη του για να γίνει πατέρας.

Οι πλέον διάσημες περιπτώσεις «μετά θάνατον» πατρότητας στον κόσμο

Όπως επισημαίνει ο ισπανικός τύπος, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ισπανία δεν είναι οι μόνες χώρες που επιτρέπουν τη μεταθανάτια πατρότητα. Η Πορτογαλία ενέκρινε το 2021 έναν νόμο που τη ρυθμίζει μετά τη διαμεσολαβητική υπόθεση της Ángela Ferreira, της πρώτης γυναίκας που κατάφερε να μείνει έγκυος με τον αποθανόντα σύζυγό της το 2019.

Μια άλλη περίπτωση που έγινε πρωτοσέλιδο στα ΜΜΕ ήταν αυτή της Ellidy, η οποία το 2021 έμεινε έγκυος στην Αυστραλία από τον σύζυγό της, τον αθλητή και παγκόσμιο πρωταθλητή snowboarder Alex Pullin, ο οποίος έχασε τη ζωή του το 2020, στο Παλμ Μπιτς.

Στην Ισπανία, το 2016, η μαρτυρία της Ισπανίδας χήρας Mariana González Gómez συγκίνησε τη Γαλλία, όπου απαγορεύεται η μεταθανάτια γονιμοποίηση, ώστε η γυναίκα να μεταφέρει το σπέρμα του συζύγου της σε νοσοκομείο της Μάλαγα. Ο σύντροφός της Nicola Turri, πάγωσε το σπέρμα του πριν υποβληθεί σε χημειοθεραπεία και πέθανε την ίδια μέρα που είχε ραντεβού στον συμβολαιογράφο για να δώσει τη συγκατάθεσή του για την έναρξη της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Η μετά θάνατον γονιμοποίηση απαγορεύεται επίσης σε πολλές χώρες πέρα ​​από τη Γαλλία. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, νόμος του 1990, προβλέπει φυλάκιση έως και τριών ετών για όποιον γονιμοποιεί τεχνητά ένα ωάριο με σπέρμα αποθανόντος άνδρα. Από την πλευρά της, η Ελβετία νομοθετεί επίσης εναντίον της στον ομοσπονδιακό νόμο του 1998 και η Ιταλία το πράττει με νόμο του 2004.

Στην αντίθετη πλευρά βρίσκεται το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο απαιτεί τη γραπτή συγκατάθεση του δότη στο Human Fertilization and Embryology Act του 1990, και η Ελλάδα, της οποίας ο Αστικός Κώδικας επιτρέπει τη γονιμοποίηση μετά θάνατον και χορηγεί δικαστική άδεια όταν το άτομο πάσχει από ασθένεια όταν υπάρχει πιθανός κίνδυνος στειρότητας ή θανάτου.

ΠΗΓΗ