Μπαίνοντας στο καφενείο, λίγο πριν από τη συνάντησή μας, ακούμε μια γυναίκα να μιλάει άπταιστα ιταλικά με μια φίλη της. Στην κουβέντα και στον καφέ μάθαμε πως η Ελένη μιλάει τέσσερεις γλώσσες, πως έχει αγαπήσει πολύ και πως λατρεύει την Μπολόνια. «Δικός μας άνθρωπος», σκέφτομαι. Πήγαμε στη συνάντηση με ανυπομονησία, αλλά και κάπως κουμπωμένοι. Φύγαμε «γεμάτοι» και προβληματισμένοι. Γεμάτοι γιατί μάθαμε πια πέντε πράγματα παραπάνω για το πώς είναι να ζει ένας άνθρωπος σ’ ένα σώμα ξένο· και προβληματισμένοι γιατί για άλλη μια φορά συνειδητοποιήσαμε την κωλυσιεργία – ίσως και την άρνηση; – αυτής της κοινωνίας, όχι μόνο να εντάξει, αλλά και να βοηθήσει και να καταλάβει ανθρώπους που δεν μοιάζουν στο προκάτ προφίλ που την έμαθαν να εγκρίνει.

Γνωρίσαμε έναν όμορφο άνθρωπο. Μια γυναίκα «φως», εξωτερικά κι εσωτερικά, ευγενική, που «έσβησε» κάθε μας αμηχανία στο να ρωτήσουμε τις άβολες για εμάς ερωτήσεις και που μας έδωσε μια σαφή εικόνα των βιωμάτων, της καθημερινότητας και των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα τρανς άτομα στην Κύπρο. Μας άνοιξε την ψυχή της, χωρίς δεύτερη σκέψη, χωρίς να έχει καμιά τέτοια υποχρέωση και χωρίς να μας γνωρίζει, για να δώσει, μέσα από την ιστορία της, φωνή στην τρανς κοινότητα.

Ελένη, σ’ ευχαριστούμε.

Ωραίο το μαγαζί που διάλεξες πάντως.

Είναι πολύ κοντά στο εργαστήρι της πρώην μου.


Της;

Ναι. Τρανς, λεσβία 100%. Ποτέ με άντρες. Ακόμη και μέλη της κοινότητας δυσκολεύονται να καταλάβουν πως άλλο πράγμα ο σεξουαλικός προσανατολισμός, κι άλλο η ταυτότητα φύλου.


Θα έλεγες πως έχει ευθύνη η κοινότητα για την ανεπάρκεια των γνώσεών μας, ειδικότερα σε σχέση με τα τρανς άτομα;

Η κοινότητα δεν φταίει, φταίει όμως η κοινωνία. Τα τρανς άτομα στην Κύπρο, φοβούνται. Έχουμε μια ομάδα που είναι κομμάτι της «Accept». Κάποια στιγμή η τηλεόραση Σίγμα ήθελε να μας μιλήσει όμως, κανείς δεν ήθελε να βγει στην τηλεόραση, να δείξει το πρόσωπό του. Το τι ακούμε, το τι διαβάζουμε… Το τι στέλνει η «Accept» καθημερινά στο ηλεκτρονικό έγκλημα δεν μπορείς να το διανοηθείς. Θέλουν να μας κάψουν, να μας δείρουν, να μας λυντσάρουν. Ό,τι κακό μπορείς να φανταστείς, υπάρχει κόσμος που θέλει να μας το κάνει. Κι είναι πολύ εύκολο να σ’ εντοπίσουν εδώ, ένα μικρό χωριό είμαστε. Άμα θέλουν να σου κάνουν κακό, θα σου κάνουν κακό, και μετά το περιστατικό με την Άννα στην Ελλάδα, φοβόμαστε ακόμη πιο πολύ. Γιατί η Κύπρος έχει το κακό συνήθειο να αντιγράφει την Ελλάδα στα χειρότερά της. Με λίγη καθυστέρηση, αλλά το κάνει.


Μιλάς άψογα ιταλικά. Έχεις ζήσει εκεί;

Σπούδασα στην Ιταλία. Γεωπονία και οινολογία.


Τι σε έφερε στην Κύπρο;

Εδώ βρήκα δουλειά. Έκανα μια προσπάθεια να μείνω στην Ιταλία και να δουλέψω, αλλά δεν ευδοκίμησε. Δεν είναι ότι δεν βρήκα δουλειά, βρήκα, αλλά την απέρριψα γιατί ζήτησαν να μετοικήσω στην Αθήνα. Εγώ την Αθήνα τη σιχαίνομαι.


Γιατί;

Γιατί είχα τραυματική εμπειρία όταν έζησα εκεί – ο πατέρας μου, στρατιωτικός γαρ, μετακινείτο συνεχώς – αυτό έφερε και την οικογένειά μου στην Κύπρο. Το να ξεφύγω από την Αθήνα και την Ελλάδα γενικά, ήταν κι ένας βασικός λόγος που επέλεξα να σπουδάσω στην Ιταλία. Όχι τόσο για τις συγκεκριμένες ειδικότητες, αλλά γιατί δεν ήθελα να σπουδάσω εκείνο που ήθελαν αυτοί. Στόχος ήταν ουσιαστικά να «δραπετεύσω» από το κακοποιητικό περιβάλλον που βίωνα μέσα στο σπίτι.


Όταν λες αυτοί;

Οι γονείς μου κι η αδερφή μου, η οποία παρόλο που είναι μικρότερη από εμένα είναι… tale quale. Πολλές φορές απορώ πώς βγήκα από αυτήν την οικογένεια. Να στο πω λακωνικά; Ο τρίτος μου ψυχολόγος – που τους γνώρισε κιόλας – μού είπε: «Τι φταις κι εσύ… Πατέρας στρατιωτικός» κι εγώ σου βάζω σε παρένθεση και το Κρητικός, «και μάνα χιτλερικιά…». Η μάνα μου ήταν πιο αυστηρή από τον πατέρα μου. Δεν μπορούσα να ορθώσω φωνή. Φοβόμουνα. Τους φοβόμουνα.


Κακοποιητικό από ποια ηλικία – και με ποιο τρόπο;

Από πάντα. Και δεν έχει απαραίτητα σχέση με το φύλο μου ή τη σεξουαλική μου ταυτότητα. Εγώ αποκάλυψα στη μάνα μου αυτό που νιώθω όταν ήμουν τεσσάρων χρονών.


Κι η αντίδρασή της;

«Αχ, τι χαριτωμένο!». Κι εγώ έλεγα «είμαι ένα μικρό κοριτσάκι, που ζω στο μαγεμένο δάσος, δεν έχω γονείς» – κάτι ήξερα, «και με κυνηγά η κακιά μάγισσα»… Αυτό έλεγα σε όλα τα παραμύθια μου.


Και σε όλα τα παραμύθια σου δεν είχες γονείς; Όλα είχαν την κακιά μάγισσα στο μαγεμένο δάσος;

Από τα 10 μου έχω κατάθλιψη, με επίσημη γνωμάτευση στα 17. Κι οι γονείς μου, όπως κατάλαβες, είναι παλιά μυαλά. «Όποιος πάει σε ψυχολόγο είναι τρελός». Κι από ένα σημείο και μετά, έτρωγα τόσο πολύ ξύλο που δεν είχα χρόνο να ασχοληθώ με το τι νιώθω, αλλά με το πώς να με προστατέψω. Δηλαδή, πώς να είμαι το καλόβολο παιδί, να μην ενοχλώ, να εξαφανίζομαι…


Κρατάς επαφή; Μιλάτε ακόμη;

Εθιμοτυπικά. 1-2 φορές τον μήνα.

Στο σχολείο τι γινότανε;

Η νηπιαγωγός κάποια στιγμή λέει στη μάνα μου «πείτε στον Κωνσταντίνο να τις δίνει κιόλας. Όχι να τις τρώει μόνο». Από την πρώτη μέχρι και την τελευταία ημέρα στο σχολείο βίωνα bullying. Ήμουν πάντα η ξένη. Η ιδιαίτερη σαν αγόρι. Η χοντρή.


Μέσα σ’ αυτό το κακοποιητικό περιβάλλον υπήρχε μια ακτίδα φωτός; Ένας άνθρωπος που να σε κατανοεί;

Άνθρωπος όχι. Υπήρχαν η λογοτεχνία, η μουσική κι ο αθλητισμός. Με ταξίδευαν κι ακόμη με ταξιδεύουν. Ξεφεύγω. Η ψυχολόγος μου μού λέει πως «έχεις ένα ταλέντο στο να ξεφεύγεις». Ε και μετά από μια ηλικία και μετά…


Το σεξ;

Ποιο σεξ; Με το σεξ είχα πρόβλημα. Στα 25 μου βίωσα τον σωματικό έρωτα. Γιατί είχα κάτι πάνω μου που με ενοχλούσε, που με άγχωνε. Δεν ήξερα πώς να το χρησιμοποιήσω αυτό το «πράγμα». Κι έτσι είχα δυσκολία να πάω σε μια κοπέλα που μ’ ενδιέφερε, να την προσεγγίσω.

Αυτό το συναίσθημα της ενόχλησης, πώς θα το περιέγραφες σε κάποιον που δεν το έχει ζήσει; Σε ρωτάω, όχι για να μπούμε στη θέση σου, προς Θεού, αλλά αν δεν είναι βίωμά σου, δεν μπορείς να το αντιληφθείς – κι αυτό είναι ένα κομμάτι των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα τρανς άτομα.

Σκέψου να έχεις ένα μεγάλο, τεράστιο σπυρί, κατακόκκινο και γεμάτο πύον, στη μέση ακριβώς του προσώπου σου και να το βλέπεις καθημερινά, για χρόνια και να μην μπορείς να το σπάσεις, να μην μπορείς να το κρύψεις, να μην μπορείς να κάνεις τίποτα γι’ αυτό. Πολλαπλασίασε, λοιπόν, αυτό το πολύ άβολο συναίσθημα, επί τουλάχιστον 100.

Ανέφερες την ψυχολόγο σου. Πώς σε βοήθησε;

Είχα πολύ σκοτάδι μέσα μου, πολλή ομίχλη. Δυσκολεύτηκα πολύ να βρω τη σωστή ψυχολόγο όμως, όταν την βρήκα, ήδη ήξερα τι είμαι. Ανακαλύπτοντας πως μέσα από το ΓΕΣΥ μπορείς να αποταθείς σε ψυχολόγο, ανακουφίστηκα. Και βρήκα μια ψυχολόγο-φίλη. Για να μπορέσω να ανοιχτώ και να μη βάζω άμυνες. Γιατί είχα πιάσει πάτο. Ή θα αποδεχόμουν τον εαυτό μου ή θα αυτοκτονούσα. Δεν είμαι ένας στρέιτ άνδρας, είμαι μια λεσβία γυναίκα – μάλιστα όταν το ανέφερα αυτό στην πρώην μου χάρηκε γιατί μια ζωή νόμιζε πως ήμουν γκέι. Όλοι αυτό νόμιζαν βασικά. Ήμουν ένας άνδρας με ιδιαιτερότητες, ένιωθα μειονεκτικά απέναντι σε άλλους άνδρες αν και οι γυναίκες εντυπωσιάζονταν. Δεν είχα, όμως, τα κότσια να τις πλησιάσω, την αυτοπεποίθηση την απέκτησα ως Ελένη. «Καλά, δεν είσαι γκέι;», με ρώταγαν;


Κι εσύ πώς απαντούσες σ’ αυτό;

«Με είδες ποτέ να κοιτάξω κάποιο αγόρι;», τους έλεγα. «Όχι, δεν είμαι γκέι». Μάλιστα η πρώην μου –ο μεγάλος έρωτας– μια μέρα με ρώτησε στα ίσα «με βλέπεις φιλικά ή ερωτικά;». Έπαθα πλάκα! «Τι κάνουμε τόσο καιρό;», της είπα -με χιούμορ αλλά κι εκνευρισμό ταυτόχρονα! Με δυσκολία βρήκα τη δύναμη να της πω «ερωτικά», ήμουν πολύ κοντά στο ν’ απαντήσω «φιλικά» και να τα γκρεμίσω όλα.


Είσαι τώρα στην καλύτερη φάση της ζωής σου;

Τώρα προσπαθώ να μαζέψω τα κομμάτια μου. Αλλά γενικότερα, ναι, είμαι στην καλύτερή μου φάση. Και αυτό έγινε τη στιγμή που αποφάσισα ότι τέρμα τα ψέματα, θέλω να ζήσω ως Ελένη και να κάνω τη φυλομετάβαση. Σιγά σιγά βρίσκω τα «πατήματά» μου.

Μου ακούγεται πολύ δύσκολο αυτό, ψυχολογικά. Το να ξέρεις ότι δεν είσαι γκέι και παράλληλα να μην νιώθεις άνετα με το φύλο σου… Πώς έφτασες στη συνειδητοποίηση;

Ακριβώς, δεν ήξερα τι ήμουν άρα δεν ήξερα και πώς να το αντιμετωπίσω; «Γιατί νομίζουν όλοι ότι είμαι γκέι, τι συμβαίνει μ’ εμένα»; Έφυγα από το σπίτι κι ήμουν πολύ θυμωμένη. Κάποια στιγμή, στρίβω ένα τσιγάρο και μέσα στον θυμό μου βρήκα την απάντηση που ζητούσα – βασικά κοίταξα τον εαυτό μου κατάματα. Δεν θα την ξεχάσω τη στιγμή, ήταν λες και όλα τα κομμάτια του παζλ δέσανε. Κατάλαβα γιατί ένιωθα πάντα δυσφορία, γιατί ένιωθα σαν ξένη μέσα στο ίδιό μου το σώμα. Από παιδί. Γιατί είχα πάντα το συναίσθημα πως έχω κάτι ξένο πάνω μου. Δεν είναι ότι είχα και τη βοήθεια της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στο σχολείο.


Πιστεύεις θα σε βοηθούσε;

Σαφέστατα. Όταν λέμε «σεξουαλική διαπαιδαγώγηση» δεν εννοούμε πώς θα μάθει το παιδί Kama Sutra. Ένας φίλος μου, πάνω στην κουβέντα, μού είπε πως στην 6η δημοτικού έβλεπε με τους συμμαθητές του ταινίες ερωτικού περιεχομένου. Κι αυτός το εκμυστηρεύτηκε στη μάνα του και για καλή του τύχη, αυτή αντέδρασε όπως έπρεπε.


Δηλαδή;

Του μίλησε για το σεξ. Του είπε πως «αυτό που είδες, αγόρι μου, δεν είναι έρωτας, δεν είναι αγάπη, δεν είναι έκφραση αγάπης. Είναι κάτι άλλο». Δεν υπάρχει χειρότερος τρόπος να μάθει ένα παιδί τι είναι «κάνω έρωτα» από το να δει μια τέτοια ταινία. Γιατί αυτό γίνεται έως και σήμερα. Έχουμε δαιμονοποιήσει κάτι που προσφέρει μόνο χαρά και ηδονή στον άνθρωπο. Φαντάσου τα παιδιά που δεν έχουν μια τέτοια μάνα, που δεν έχουν σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, ποιες είναι οι εικόνες που έχουν μέσα στο μυαλό τους, πόσο κακό κάνουν στον εαυτό τους και στο ταίρι τους!

Αυτά τα τραυματικά βιώματα φέρνουν άλλα προβλήματα, μεγαλώνοντας; Προκαλεί συναισθηματική καταπίεση;

Και βέβαια! Μιλάμε για μια κοινωνία, από τις πιο συντηρητικές της Ευρώπης και πολύ θεοκρατούμενη. Η κοινωνία μας είναι κτισμένη πάνω στον φόβο. Τον φόβο τον προκαλεί η εξουσία, για να μπορεί να ελέγχει τις μάζες. Τον δημιουργεί η εκκλησία για να μπορεί να έχει πρόβατα στην αυλή της, βλ. «άμα κάνεις αυτό, θα πας στην κόλαση, άμα κάνεις εκείνο, θα πας στην κόλαση»… Το πιο όμορφο πράγμα στον κόσμο, το θεωρούν παρά φύσιν. Πώς μπορείς να ζεις με τον φόβο, με τις τύψεις… Ακόμη και σαν παιδιά μάς λένε «φάε το φαγητό σου γιατί αν δεν το φας θα έρθει ο μπαμπούλας». Κι όλο αυτό το μίσος που εισπράττει η κοινότητα, είναι αποτέλεσμα μιας κοινωνίας που ζει με τον φόβο και την άγνοια. Δυναμικό κοκτέιλ. Το χειρότερο.

Νιώθεις πως οι γενιές που έρχονται θα το αλλάξουν αυτό;

Δεν το νιώθω. Το βιώνω.


Έχει να κάνει με την ηλικία νομίζεις;

Όχι. Έχει να κάνει με την κριτική σκέψη.


Τι αναπτύσσει και τι σταματά την ανάπτυξή της κριτικής σκέψης;

Την σταματά το σχολείο – έχουνε πάψει τα σχολεία να ασχολούνται με την κριτική σκέψη και κατ’ επέκταση οι γονείς που τελείωσαν αυτό το σχολείο, που δεν μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους. Και αναπτύσσεται με τις εμπειρίες. Να πας σε μια άλλη χώρα, να ζήσεις σε μια άλλη χώρα και να δουλέψεις κιόλας εκεί. Δημιουργείται με την τριβή με απόψεις, κουλτούρες, με ανθρώπους που δεν ξέρεις. Το σχολείο πρέπει να πάψει να υπάγεται κάτω από την εκκλησία. Όταν αφήνουμε την εκκλησία να αλωνίζει, μην περιμένετε παιδεία. Το παιδί θα σωθεί αν σπουδάσει στο εξωτερικό.


Τι θα έλεγες σ’ ένα άτομο που, διαβάζοντας αυτήν την εξομολόγησή σου, ταυτίζεται με εσένα;

Πως δεν είναι μόνο, δεν χρειάζεται να νιώθει απόγνωση. Υπάρχει βοήθεια, είμαστε εμείς εδώ και μπορεί να αποταθεί και να στηριχθεί σε μας.


Αν αυτό ισχύει για εσένα, τότε επικοινώνησε στο info@accept.cy ή στο 99812343. Αν έχεις κακοποιηθεί ή είσαι θύμα βίαιης ή κακόβουλης συμπεριφοράς, τότε επικοινώνησε συμπλήρωσε τη φόρμα στο https://accept.cy/en/report-an-incident/