Ο σκοτεινός και κρύος μήνας του Γενάρη, τουλάχιστον για τους κατοίκους του βόρειου ημισφαιρίου, είναι πραγματικός γολγοθάς. Μετά από τη χαλαρωτική και ανέμελη περίοδο των γιορτών, μάς καλεί να ξαναμπούμε σε ρυθμούς καθημερινότητας τόσο στη δουλειά όσο και στην προσωπική μας ζωή, μα έλα που ο εγκέφαλός μας αντιστέκεται.

Καλώς ήλθατε στην περίοδο του «τεμπέλη» Ιανουαρίου, όταν οι περισσότεροι από εμάς παλεύουμε να προσαρμοστούμε ξανά στις συνηθισμένες αλλά και τις νέες προκλήσεις που φέρνει η χρονιά, ενώ βιώνουμε το λεγόμενο σύνδρομο «εγκέφαλου του Γενάρη (January Brain)», όπως γράφει ο Independent.

Το σύνδρομο του Γενάρη

Αυτό το γενικό αίσθημα νωθρότητας και έλλειψης κινήτρου ονομάζεται από πολλούς «January brain», μία κατάσταση σαν σύνδρομο που εμφανίζεται λόγω των εποχικών παραγόντων που συμβάλλουν σε αυτή την κατάσταση μειωμένης δραστηριότητας.

Λόγω αυτού του συνδρόμου επηρεάζονται πολλές πτυχές της ζωής μας. Οι λογικές μας διεργασίες επιβραδύνονται, απέχουμε από την κοινωνικοποίηση περισσότερο από το συνηθισμένο, νιώθουμε αυξημένη κόπωση και ένα αίσθημα καθυστέρησης στις πράξεις και τις σκέψεις μας.

Ο «τεμπέλικος» εγκέφαλος

Αυτή η εποχική τεμπελιά μπορεί να εξηγηθεί αν ιχνηλατήσουμε προς τα πίσω, στην εξελικτική πορεία των θηλαστικών και άλλων ειδών. Είναι ευρέως γνωστό ότι τα ζώα προσαρμόζονται στις εποχές: Μπορεί να μεταναστεύσουν κατά τη διάρκεια του χειμώνα ή να μεταμορφώσουν το χρώμα της γούνας τους. Μερικά θηλαστικά υφίστανται ακόμη και αλλαγές στον εγκέφαλο.

«Σε χειμερία νάρκη, στους σκίουρους για παράδειγμα, μέρος του εγκεφάλου τους εμφανίζει σχεδόν παθολογική δραστηριότητα που μοιάζει με αυτή του Αλτσχάιμερ», λέει η καθηγήτρια Tara Spires-Jones, αναπληρώτρια διευθύντρια του Ερευνητικού Κέντρου Επιστημών Εγκεφάλου στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και πρόεδρος της Βρετανικής Ένωσης Νευροεπιστημών.

«Αλλά αυτό παύει όταν ξυπνήσουν. Και για την εξοικονόμηση ενέργειας όταν κάνει κρύο, ο εγκέφαλος των σκύλων συρρικνώνεται ελαφρώς, επηρεάζοντας την αίσθηση προσανατολισμού τους», τόνισε.

Όταν «συννεφιάζει» το μυαλό

Ο αντίκτυπος των εποχών στην ισχύ του ανθρώπινου εγκεφάλου δεν έχει ακόμη διερευνηθεί τόσο εκτενώς, αλλά υπάρχουν μερικές μελέτες που έχουν εμβαθύνει σε αυτό το φαινόμενο. Το 2016, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Λιέγης στο Βέλγιο κατέγραψαν την εγκεφαλική λειτουργία 28 συμμετεχόντων καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.

Οι συμμετέχοντες καλούνταν ανά διαστήματα να περνούν χρόνο στο εργαστήριο, συμπληρώνοντας κάποια τεστ μνήμης, συγκέντρωσης και επίλυσης προβλημάτων.

Οι ερευνητές βρήκαν τελικά ότι η δραστηριότητα που σχετίζεται με την προσοχή κορυφώθηκε τον Ιούνιο, γύρω στο θερινό ηλιοστάσιο, και ήταν χαμηλότερη κοντά στο χειμερινό ηλιοστάσιο στα τέλη Δεκεμβρίου. Έτσι, ουσιαστικά, ο εγκέφαλός μας λειτουργεί διαφορετικά ανάλογα με την εποχή του χρόνου.

Συγκεκριμένα, ανακάλυψαν «σημαντικές ετήσιες παραλλαγές» στις περιοχές του θαλάμου και της αμυγδαλής, τα μέρη του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην εγρήγορση, και στον ιππόκαμπο και τον μετωπιαίο λοβό, που συμμετέχουν στον αυτοέλεγχο, την επίλυση προβλημάτων και τη λογική.

Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι οι βαθμολογίες των τεστ δεν διέφεραν πολύ κατά τη διάρκεια του έτους. Τα αποτελέσματα ήταν παρόμοια, αλλά η διαδικασία για να φτάσουν εκεί οι εξεταζόμενοι ήταν διαφορετική. «Επειδή τα μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας για την ολοκλήρωση των γνωστικών διεργασιών είναι χαμηλότερα το χειμώνα, είναι πιο δύσκολο να τις ολοκληρώσουμε», δήλωσε ένας από τους ερευνητές, ο Δρ Gilles Vandewall.

Τα παραπάνω σημαίνουν πως αν και ο Ιανουάριος μάς δυσκολεύει, στην πραγματικότητα οι περισσότεροι από εμάς βρίσκουν τρόπους για να αντεπεξέρχονται στις απαιτήσεις.

ΠΗΓΗ