Οι ψυχολόγοι συχνά εξετάζουν πώς η σειρά γέννησης μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη, τα πρότυπα συμπεριφοράς και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Yπάρχουν μάλιστα, κάποιες ενδείξεις ότι η σειρά γέννησης μπορεί να παίζει ρόλο σε ορισμένες πτυχές της προσωπικότητας.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Αυστριακός ψυχίατρος, Άλφρεντ Άντλερ, εισήγαγε την ιδέα ότι η σειρά γέννησης μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη και την προσωπικότητα του παιδιού. Ο Άντλερ, ιδρυτής της σχολής της Ατομικής Ψυχολογίας, επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τον ψυχαναλυτή Σίγκμουντ Φρόυντ.

Η θεωρία του Άντλερ υποστηρίζει ότι τα παιδιά δεν γεννιούνται με χαρακτηριστικά που κληρονομούνται, αλλά το οικογενειακό περιβάλλον και οι δυναμικές στις σχέσεις παίζουν ρόλο στην επιρροή της ψυχολογίας τους κατά τα αναπτυξιακά τους χρόνια.

Βασικά σημεία της θεωρίας της σειράς γέννησης του Άντλερ είναι ότι:

-τα πρωτότοκα παιδιά είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν μια ισχυρή αίσθηση ευθύνης,

-τα μεσαία παιδιά συνήθως αποζητούν την προσοχή

-τα τελευταία παιδιά είναι περισσότερο ανέμελα, τείνουν να μην ακολουθούν κανόνες και αποζητούν την περιπέτεια.

Ο Άντλερ εισήγαγε επίσης την έννοια του «οικογενειακού αστερισμού», η οποία δίνει έμφαση στη δυναμική που διαμορφώνεται μεταξύ των μελών της οικογένειας και στο πώς αυτές οι αλληλεπιδράσεις παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικής ανάπτυξης, αργότερα.

Το πρωτότοκο παιδί

Συνήθως το πρώτο παιδί μιας οικογένειας, απολαμβάνει περισσότερη προσοχή και χρόνο από τους γονείς, οι οποίοι βρίσκονται στη διαδικασία της μάθησης για την ανατροφή των παιδιών τους. Αυτό σημαίνει ότι οι νέοι γονείς είναι περισσότερο προσανατολισμένοι στους κανόνες και είναι περισσότερο αυστηροί.

Έτσι τα πρώτα παιδιά συνήθως είναι:

-ηγέτες,

-υψηλών επιδόσεων (ή μερικές φορές ακόμη και υπερβολικών επιδόσεων)

-με δομημένη προσωπικότητα και οργανωμένα

-υπεύθυνα

-ώριμα

Όλα όμως αλλάζουν όταν το πρωτότοκο παιδί αποκτάει αδερφάκι και πρέπει να μοιραστεί την προσοχή των γονιών του. Πολλοί γονείς περιμένουν από το μεγαλύτερο παιδί να είναι φροντιστικό και υπεύθυνο για το αδελφάκι του.

Το παιδί «σάντουιτς»

Σύμφωνα με τον Άντλερ, τα μεσαία παιδιά τείνουν να γίνονται ο ειρηνοποιός της οικογένειας, καθώς συχνά πρέπει να μεσολαβούν στις συγκρούσεις μεταξύ των μεγαλύτερων και των μικρότερων αδελφών. Επειδή τείνουν να επισκιάζονται από τα μεγαλύτερα αδέλφια τους, τα μεσαία παιδιά αναζητούν κοινωνική προσοχή εκτός της οικογένειας.

Τα μεσαία παιδιά περιγράφονται ως:

-ανεξάρτητοι,

-ειρηνοποιοί,

-εξωστρεφείς,

-ευπροσάρμοστοι,

-αναζητούν την προσοχή,

-ανταγωνιστικοί,

-ανασφαλείς.

Το «σύνδρομο του μεσαίου παιδιού» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει τις αρνητικές επιπτώσεις του να είναι κάποιος μεσαίο παιδί. Επειδή τα μεσαία παιδιά μερικές φορές παραμελούνται, μπορεί στην ενήλικη ζωή τους να προσπαθούν συνεχώς να ικανοποιούν τους άλλους, έτσι ώστε να κερδίζουν την προσοχή.

Το τελευταίο παιδί

Τα τελευταία παιδιά, που συχνά αναφέρονται και ως «τα μωρά» της οικογένειας θεωρούνται συχνά κακομαθημένα σε σύγκριση με τα μεγαλύτερα αδέρφια τους. Επειδή οι γονείς είναι πιο έμπειροι τη χρονική στιγμή που έρχονται στον κόσμο, και ίσως πολυάσχολοι, συχνά υιοθετούν μια πιο χαλαρή προσέγγιση στη διαπαιδαγώγηση.

Οι βενιαμίν της οικογένειας περιγράφονται ως άτομα:

-εξωστρεφή,

-γοητευτικά,

-ανώριμα.

-εγωκεντρικά,

-ριψοκίνδυνα

-χειριστικά.

Ενώ συνήθως έχουν μεγαλύτερη ελευθερία, συχνά αισθάνονται ότι επισκιάζονται από τα μεγαλύτερα αδέλφια τους, κάτι που αναφέρεται ως «σύνδρομο του μικρότερου παιδιού».

Έρευνα του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ και του Πανεπιστημίου του Ρέντινγκ, διαπίστωσε ότι τα μικρότερα παιδιά της οικογένειας έχουν σχεδόν 50% περισσότερες πιθανότητες να γίνουν επιχειρηματίες.

Το μοναχοπαίδι

Το μοναχοπαίδι δεν χρειάζεται ποτέ να μοιραστεί την προσοχή και τους γονικούς πόρους των γονιών με κάποιο αδελφάκι. Από πολλές απόψεις μοιάζει σαν να είναι πρωτότοκο. Αυτά τα παιδιά από τη μία πλευρά απολαμβάνουν πολλές φορές λατρεία από τους γονείς τους, αλλά από την άλλη δεν υπάρχει κάποιος για να αλληλοεπιδράσουν, γεγονός που έχει αντίκτυπο στην ανάπτυξή τους.

Τα μοναχοπαίδια συχνά περιγράφονται ως:

-ώριμα

-επιμελή

-στοχαστικά

-τελειομανή

-με υψηλές επιδόσεις

-φαντασιόπληκτα

-ευαίσθητα.

Επειδή έχουν συνήθως συντροφιά ενήλικες, τα μοναχοπαίδια μοιάζουν πιο ώριμα από την ηλικία τους. Πολλές φορές αισθάνονται περισσότερο άνετα χωρίς συντροφιά, τους αρέσει η μοναξιά θεωρώντας ότι σκέφτονται περισσότερο δημιουργικά. Λόγω των υψηλών προσδοκιών των γονιών τους έχουν έντονες τάσεις τελειομανίας.

Ένα (μικρό) μέρος του αναπτυξιακού παζλ

Η σειρά γέννησης μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις με πολλούς τρόπους. Για παράδειγμα, μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο συνάπτετε σχέσεις με άλλα άτομα. Μπορεί επίσης να επηρεάσει τον τρόπο, με τον οποίο, συμπεριφέρεστε σε αυτές τις σχέσεις. Μπορεί επίσης να επηρεάσει τους ρόλους που αναλαμβάνετε σε μια σχέση. Ακόμα και οι προσδοκίες που έχουμε από τις σχέσεις μας μπορεί μερικές φορές να επηρεαστούν και από τη σειρά γέννησης.

Ωστόσο, ενώ η θεωρία της σειράς γέννησης είναι αρκετά δημοφιλής, πολλά από τα διαθέσιμα στοιχεία υποδηλώνουν ότι πιθανότατα έχει μικρό αντίκτυπο στα αναπτυξιακά αποτελέσματα. Με άλλα λόγια, η σειρά γέννησης είναι μόνο ένας από τους πολλούς παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουμε και μαθαίνουμε.

Η γενετική, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, οι οικογενειακοί πόροι, οι παράγοντες υγείας, οι τρόποι γονικής μέριμνας και άλλες περιβαλλοντικές μεταβλητές επηρεάζουν την ανάπτυξη του παιδιού. Επίσης, άλλοι οικογενειακοί παράγοντες, όπως η ηλικιακή απόσταση μεταξύ των αδελφών, το φύλο των αδελφών και ο αριθμός των παιδιών σε μια οικογένεια, μπορούν επίσης να μετριάσουν τις επιπτώσεις της σειράς γέννησης.

Συμπερασματικά, φαίνεται ότι η σειρά γέννησης αποτελεί μόνο ένα μέρος του αναπτυξιακού παζλ.

Με πληροφορίες από VeryWellmind, ΕΡΤ