Βοτανολόγοι καλλιέργησαν ένα είδος δέντρου που είχε εξαφανιστεί, από έναν σπόρο 1.000 ετών που βρέθηκε σε μια σπηλιά στην έρημο της Ιουδαίας τη δεκαετία του 1980.

Οι ερευνητές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα λένε ότι πιστεύουν ότι το είδος του δέντρου, το οποίο θεωρείται ότι έχει εξαφανιστεί σήμερα, θα μπορούσε να είναι η πηγή ενός θεραπευτικού βάλσαμου που αναφέρεται στη Βίβλο και σε άλλα αρχαία κείμενα.

Ο αρχαίος σπόρος ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια αρχαιολογικής ανασκαφής στην περιοχή Wadi el-Makkuk βόρεια της Ιερουσαλήμ και διαπιστώθηκε ότι ήταν σε άθικτη κατάσταση. Όμως οι επιστήμονες που διεξήγαγαν τη νέα έρευνα δεν μπόρεσαν να προσδιορίσουν το είδος του δέντρου μόνο από τον σπόρο. Η ομάδα, με επικεφαλής τη δρα Σάρα Σάλον, που ίδρυσε το Κέντρο Έρευνας Φυσικής Ιατρικής Louis L. Borick στο Πανεπιστημιακό Ιατρικό Κέντρο Hadassah στην Ιερουσαλήμ, φύτεψε τον σπόρο για περαιτέρω έρευνα πριν από περισσότερα από 12 χρόνια.

Η Σάλον δήλωσε ότι είναι πιθανό το δέντρο να είναι η πηγή του βιβλικού «τσόρι» (tsori), ενός εκχυλίσματος φαρμακευτικού φυτού που συνδέεται με την ιστορική περιοχή της Γαλαάδ βόρεια της Νεκράς Θάλασσας στην κοιλάδα του ρήγματος του Ιορδάνη, μια ορεινή και δασώδη περιοχή που καλλιεργήθηκε έντονα και αποτελεί σήμερα μέρος της Ιορδανίας υπό το όνομα Τζαμπάλ Αντζιούν.

Τα ευρήματα της ερευνητικής ομάδας, τα οποία περιγράφονται σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου στο περιοδικό Communications Biology, ξεκλειδώνουν μερικά από τα μυστικά γύρω από την προέλευση αυτού του αινιγματικού δείγματος, το οποίο η Σάλον ονόμασε «Sheba».

Πώς το άγνωστο είδος δέντρου συνδέεται με την περιοχή γύρω από την έρημο της Ιουδαίας

Για να βλαστήσει το δείγμα, η δρ Elaine Solowey που συμμετείχε στην έρευνα -ομότιμη ερευνήτρια στο Κέντρο Αειφόρου Γεωργίας του Ινστιτούτου Περιβαλλοντικών Μελετών Arava στο Ισραήλ- χρησιμοποίησε μια διαδικασία που τελειοποιήθηκε κατά τη διάρκεια προηγούμενης έρευνας με επικεφαλής τη Σάλον σε σπόρους χουρμαδιάς 2.000 ετών. Η προσέγγιση περιελάμβανε την εμβάπτιση του μυστηριώδους σπόρου της ερήμου της Ιουδαίας σε νερό αναμεμειγμένο με ορμόνες και λίπασμα πριν από τη φύτευσή του σε μια γλάστρα με αποστειρωμένο χώμα.

«Περίπου πεντέμισι εβδομάδες αργότερα, ξεπηδάει αυτός ο ωραίος μικρός βλαστός» είπε η Σάλον. Το άκρο του βλαστού προστατεύεται από ένα χαρακτηριστικό που μοιάζει με καπάκι και ονομάζεται operculum. Μόλις έπεσε, η ομάδα χρησιμοποίησε ραδιοχρονολόγηση της οργανικής ύλης για να εκτιμήσει την ηλικία του φυτού και διαπίστωσε ότι το δείγμα χρονολογείται μεταξύ 993 και 1202 μ.Χ.

Λίγο αργότερα, το δέντρο άρχισε να βγάζει φύλλα. Η Σάλον μοιράστηκε εικόνες του δέντρου και των φύλλων του με βοτανολόγους σε όλο τον κόσμο. Ένας ειδικός πρότεινε να ανήκει στο γένος Commiphora. Η ομάδα περιλαμβάνει περίπου 200 είδη δέντρων που απαντώνται κυρίως στην Αφρική, τη Μαδαγασκάρη και την Αραβική Χερσόνησο. Η Σάλον μοιράστηκε στη συνέχεια ένα δείγμα από το φύλλο με την επίσης συγγραφέα της έρευνας, δρα Άντρεα Γουίκς, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου George Mason στο Fairfax της Βιρτζίνια.

Η Γουίκς προχώρησε στην αλληλουχία του DNA του δέντρου, επιβεβαιώνοντας την προκαταρκτική ταυτοποίηση. Ωστόσο, το δείγμα δεν ταίριαζε με κανένα από τα γνωστά είδη Commiphora στη βάση δεδομένων της. Με το μοναδικό γενετικό του αποτύπωμα, το άγνωστο είδος Commiphora πιθανότατα αντιπροσώπευε μια εξαφανισμένη ταξινομική ομάδα που κάποτε ήταν ενδημική στην περιοχή γύρω από την έρημο της Ιουδαίας, σύμφωνα με τη μελέτη.

Ωστόσο, το δέντρο, το οποίο είναι πλέον πάνω από 14 ετών και έχει ύψος σχεδόν 3 μέτρα, δεν έχει ούτε ανθίσει ούτε καρποφορήσει. Χωρίς αυτά τα πιο εύκολα αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά, δεν είναι δυνατή η ταυτοποίηση του είδους με βεβαιότητα, σύμφωνα με τους ερευνητές.

Με βάση την ιστορική έρευνα, η Σάλον είχε ένα προαίσθημα ότι το δέντρο θα μπορούσε να είναι η πηγή αυτού που τα αρχαία κείμενα από την περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Βίβλου, περιγράφουν ως «Ιουδαϊκό Βάλσαμο» ή «Βάλσαμο της Γαλαάδ» - μια αρωματική ρητίνη που συγκομίζεται για την παραγωγή ενός περιζήτητου αρώματος που εξήχθη σε όλο τον κόσμο εκείνη την εποχή.

«Το φυτέψαμε το 2010 (και) τώρα είναι 2024. Γιατί περιμέναμε τόσο πολύ (σ.σ. για να δημοσιεύσουμε την έρευνα); Επειδή ήθελα να βεβαιωθώ ότι δεν επρόκειτο για το βάλσαμο της Ιουδαίας. Και πώς θα το ήξερα οριστικά αυτό; Μυρίζοντάς το», είπε η Σάλον. Ωστόσο, το δέντρο, το οποίο συγγενεύει με το δέντρο της σμύρνας -ή μύρο- που φημίζεται για τη ρητίνη του, δεν ανέδιδε ποτέ κάποιου είδους άρωμα. Μόλις το φυτό ήταν πιο ώριμο, ηλικίας περίπου 3 ετών, η ομάδα πραγματοποίησε φυτοχημική ανάλυση στη ρητίνη, τα φύλλα και τα κλαδιά του για να ελέγξει για αρωματικές ενώσεις, όπως αυτές που βρίσκονται στο μύρο. «Ωστόσο, δεν υπήρχε καμία» εξήγησε η Σάλον.

Αντίθετα, η ερευνητική ομάδα εντόπισε κάποιες ενώσεις γνωστές για τη φαρμακευτική τους χρήση, οι οποίες έχουν αναγνωριστεί από τη ρητίνη του συγγενικού είδους δέντρου Commiphora wightii ως εν δυνάμει αντικαρκινικές ιδιότητες. Λόγω της παρουσίας αυτών των θεραπευτικών ενώσεων, η Σάλον και οι συνάδελφοί της κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το δέντρο μπορεί να ήταν η πηγή ενός φαρμακευτικού βάλσαμου, γνωστού ως tsori, το οποίο αναφέρεται επίσης σε ιστορικά κείμενα.

ΠΗΓΗ: LIFO