Μπορεί κάποιοι να το γνώριζαν (ιδιαίτερα οι μεγαλύτεροι σε ηλικία), άλλοι να ήξεραν την ιστορία κατά το ήμισυ και άλλοι να τελούν σε άγνοια για τις «μυστικές» ιστορίες που κρύβονται πίσω από την κατασκευή του πιο γνωστού κτηρίου στη χώρα μας. Ο λόγος για το Προεδρικό Μέγαρο, που λειτουργεί ως φάρος στη σύγχρονη ιστορία της χώρας μας.

Οι ιστορικές αναφορές κάνουν λόγο για ένα κτήριο που κτίστηκε από ψαμμίτη από τον Γερόλακκο και τη Λεμεσό, ενώ η κατασκευή του στοίχισε 70 χιλιάδες λίρες και ολοκληρώθηκε το 1937. Ανάμεσα στα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά του κτηρίου αποτελούν τα λιοντάρια που βρίσκονται στην πρόσοψή του, αλλά και τα τέσσερα ανθρώπινα κεφάλια. Ποιοι όμως απεικονίζονται σε αυτά;

Πίσω στο 1993, ο 76χρονος, τότε, Σάββας Χριστοφόρου μίλησε στο «Περιοδικό» και στην Αμάντα Αγκαστινιώτου ως ο -ίσως- μοναδικός επιζών οικοδόμος του Προεδρικού Μεγάρου, ο οποίος είχε εργαστεί, για τρία χρόνια, μαζί με άλλα 300 άτομα για την ολοκλήρωση του μεγαλεπήβολου οικήματος της προεδρικής κατοικίας - κυβερνείου τότε. Ο κ. Χριστοφόρου είχε εργαστεί εκεί το 1933 σε ηλικία 16 ετών, όπως εξιστόρησε τότε στο περιοδικό δίνοντας εκτενείς περιγραφές για τα σημαντικά χαρακτηριστικά του.

Υπεύθυνοι για το χτίσιμο του Προεδρικού ήταν δύο Άγγλοι, ο Γουέπ και ο Χάμιλτον. Ο δεύτερος, όπως γράφει το «Περιοδικό» ήταν και ο εγκέφαλος όλης της δουλειάς. «Στο υπόγειο ο Χάμιλτον σκάλιζε τον γύψο, για να δείξει στους κτίστες πώς να κάνουν τα ξιγυρίσματα και τα σκαλίσματα. Έκανε, επίσης, με γύψο τις κεφαλές που είναι πάνω στη χολέτρα και μετά τα έδωσε στους σκαλιστές να τα κάνουν. Οι κεφαλές αυτές έγιναν με πέτρα του Γερολάκκου και απεικονίζουν τους επιστάτες», περιέγραψε ο κ. Χριστοφόρου.

Οι τέσσερις ανθρωπόμορφες φιγούρες απεικονίζουν:

1. Τον αρχιεπιστάτη Χριστόδουλο Αντωνίου από τη Λεμεσό. Ο Αντωνίου επιλέγηκε σαν αρχιεπιστάτης επειδή μιλούσε αγγλικά και μπορούσε να συνεννοηθεί με τους Άγγλους αρχιτέκτονες.
2. Τον αρχιμαραγκό (που ο κ. Σάββας δεν θυμόταν το όνομά του).
3. Τον πρωτομάστορα της πέτρας του Γερολάκκου που ονομαζόταν Νικηφόρος και καταγόταν από τη Λακατάμια.
4. Τον μάστρο του ιδίου, Χαράλαμπο Αντίδερο, από τη Λεμεσό που ήταν πρωτομάστορας της πέτρας της Λεμεσού.
   
   
   

Την πέτρα από τη Λεμεσό, σύμφωνα με τα όσα είχε εξιστορήσει τότε ο κ. Χριστοφόρου, την προμηθεύονταν από τον Πέτρο Τσίρο και είχε χρησιμοποιηθεί για τα τζάκια και τις σκάλες στα δυτικά και ανατολικά του κτηρίου. Από τους ίδιους «ντύθηκε» και η πισίνα. «Η πισίνα ήταν ήδη εκεί όταν πήγαμε. Εμείς οι Λεμεσιανοί την ντύσαμε με μαρμαράκια στο χρώμα της θάλασσας. Στην καμάρα που βρίσκεται εκεί βγάλαμε όλοι μαζί φωτογραφία. Δυστυχώς την άφησα στην κατεχόμενη Λάπηθο», είχε πει.

Ο κ. Χριστοφόρου είχε αναφερθεί και στα δύο λιοντάρια που βρίσκονται στην πρόσοψη. «Θυμάμαι ότι τα έκανε κάποιος σκαλιστής από τον Άγιο Δομέτιο που ονομαζόταν Γιάννης. Χρησιμοποιήθηκε πέτρα του Γερόλακκου και γι' αυτά. Οι σπόροι για την πρασινάδα αγοράστηκαν στην Αγγλία και στοίχισαν 20 λίρες».

Για την κατασκευή του Προεδρικού Μεγάρου, όπως περιέγραψε, εργάστηκαν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, που μετέβαιναν εκεί είτε με τα γαϊδούρια είτε με τα ποδήλατα ή με τα πόδια. Ο μισθός τους ήταν δύο σελίνια την ημέρα, ενώ ο μάστρος των Λεμεσιανών οικοδόμων αμειβόταν με τέσσερα σελίνια.

Ο κ. Χριστοφόρου, μετά το Προεδρικό Μέγαρο, εργάστηκε για το κτίσιμο της Αγγλικής Σχολής, των δικαστηρίων της Λευκωσίας και το αρχηγείο της Αστυνομίας.

Διαβάστε το ρεπορτάζ όπως δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό το 1993.