Κείμενο και Φωτογραφίες: Ιουλιέτα Μιχαήλ


Δεκαετία του ‘50. Πάνω Αμίαντος. Μια πολιτεία δέκα χιλιάδων ανθρώπων, όπως την αποκαλεί ο χρονογράφος, Γιώργος Σέρτης.

Η εξόρυξη του αμιάντου από το μεταλλείο περί τις αρχές του 20ού αιώνα οδήγησε πολλούς Κύπριους, αλλά και ξένους στο χωριό, οι οποίοι αναζητούσαν μόνιμη εργασία.

Σταδιακά, και με την εκβιομηχανοποίηση της εργασίας και την αύξηση των εξαγωγών, ο Πάνω Αμίαντος κατέστη κέντρο οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας, το οποίο αποτελείτο από δέκα συνοικίες.

Ένα κοσμοπολίτικο χωριό, που έσφυζε από ζωή με κινηματογράφο, λέσχες, καφενεία, παντοπωλεία και σχολεία.

Ωστόσο, όλα άλλαξαν όταν αποδείχθηκε ότι η επαφή των εργαζομένων με τον αμίαντο είχε σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία τους, οι οποίες κάποιες φορές ήσαν και θανατηφόρες.

Η δημιουργία ενός νοσοκομείου κρίθηκε απαραίτητη για να εξυπηρετήσει τα περιστατικά, λόγω των σοβαρών ασθενειών που προκαλούσε ο αμίαντος, αλλά και για να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες της κοινότητας.

Το 1986, το μεταλλείο κλείνει οριστικά, όταν η διεθνής εκστρατεία εναντίον της χρήσης του αμιάντου προκάλεσε την κατακόρυφη μείωση στη ζήτηση και τις τιμές του αμιάντου και η εταιρεία άρχισε να αντιμετωπίζει οικονομική δυσπραγία.

Παράλληλα, στο μεταλλείο συσσωρεύονται σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα, αλλά και ζητήματα σταθερότητας των τεράστιων όγκων στείρων υλικών (μπάζων), που δημιουργήθηκαν από την εκμετάλλευση του μεταλλεύματος.

Τότε, ήταν που η ζωή στην πολιτεία των 10.000 ανθρώπων… νέκρωσε. Τα μόνα που έμειναν να θυμίζουν την εποχή των «περασμένων μεγαλείων» είναι το σεληνιακό τοπίο, η γκρίζα σκόνη και οι αμίαντοι στα εγκαταλελειμμένα υποστατικά. Ένα από αυτά είναι το Νοσοκομείο Αμιάντου, στο οποίο βρεθήκαμε το απόγευμα της περασμένης Κυριακής.

Το κτήριο απείχε μερικά μόλις μέτρα από τον κεντρικό δρόμο, ωστόσο δεν φαινόταν, καθώς το έκρυβαν τα επιβλητικά δέντρα, τα οποία μετρούν δεκάδες χρόνια ζωής. Η πρόσβαση ήταν εφικτή μόνο με τα πόδια στο δύσβατο τοπίο που πρόβαλλε μπροστά μας.

Κατηφορίσαμε τον δρόμο προς το πάλαι ποτέ Νοσοκομείο Αμιάντου και την εμφάνισή της έκανε μια πράσινη λίμνη, ίσως και η μόνη που θύμιζε πως κάποτε εδώ υπήρξε ζωή.

Αποφασίσαμε να μπούμε μέσα και το πρώτο πράγμα που αντικρύσαμε ήταν τα σπασμένα παράθυρα, τα οποία προμήνυαν την απουσία ανθρώπινης ύπαρξης. Λίγα μέτρα μετά η είσοδος. Οι τοίχοι φθαρμένοι και οι οροφές σπασμένες, γεμάτες αμιάντους.

Ακολούθως, εισήλθαμε στους θαλάμους νοσηλείας ασθενών, οι οποίοι ήταν καθορισμένοι με αλφαβητική σειρά. Στη θέση τους βρίσκονταν ακόμη, οι τουαλέτες γυναικών και ανδρών, αλλά και τα ντουλάπια που χρησίμευαν για τη φύλαξη σεντονιών. Προχωρήσαμε πιο μέσα σε μια μεγάλη αίθουσα με πολλές άσπρες πόρτες. Άνοιξαν και έκλεισαν πολλές φορές μέχρι να σφαλιστούν μια για πάντα.

Είναι γεγονός ότι η όψη του Νοσοκομείου -ιδίως το βράδυ- είναι απόκοσμη. Οι πόρτες, τα παράθυρα και οι σωλήνες έχουν ξηλωθεί. Οι τοίχοι «κοσμούνται» από γκράφιτι, ενώ στις άδειες αίθουσες αντηχούν θόρυβοι της φύσης.

Πάντως, σύμφωνα με τις ιστορικές καταγραφές, το Νοσοκομείο έζησε μεγάλες στιγμές εθνικής προσφοράς τις μέρες της τουρκικής εισβολής περιθάλποντας πολλούς τραυματίες από τα πεδία των μαχών...

Όσον αφορά το μέλλον του κτηρίου, ο κοινοτάρχης του Πάνω Αμιάντου, μάς είπε ότι πρέπει να κατεδαφιστεί λόγω των αμιάντων που έχει στην οροφή του. Επιθυμία των τοπικών αρχών είναι να χτιστούν στο σημείο καταλύματα με στόχο την αναζωογόνηση της περιοχής.