H κα Σωτηρούλα Αυγουστή Μιχαήλ είναι 66 ετών και κατάγεται από το Κολόσσι Λεμεσού. Είναι αγρότισσα ουσιαστικά όλη της τη ζωή, αφού από την ηλικία των πέντε ετών ασχολείται με τον τομέα της γεωργοκτηνοτροφίας, προερχόμενη από μια παραδοσιακά αγροτική οικογένεια. Η ίδια ασχολείται κυρίως με την καλλιέργεια εσπεριδοειδών και συνομιλώντας μαζί της μπορεί κανείς να αναγνωρίσει τη βαθιά σύνδεση και αγάπη που τρέφει για το επάγγελμα που συνειδητά επέλεξε παρά τις πολλές δυσκολίες που αυτό συνεπάγεται.

«Ασχολούμαι με αυτήν τη δουλειά από μωρό. Το απαιτούσαν βλέπετε οι συγκυρίες της οικογένειας. Είμαστε έξι αδέλφια και το κάθε ένα συνεισέφερε με τον δικό του τρόπο, βοηθώντας τους γονείς μας στις διάφορες γεωργικές εργασίες. Έπρεπε όλοι να συμβάλουμε ώστε να βγαίνουν τα προς το ζην. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, μετά το σχολείο δουλεύαμε όλοι στα χωράφια και στα ζώα και πηγαίναμε στο σπίτι αργά το βράδυ. Μέχρι σήμερα, εξασκώ το επάγγελμα της αγρότισσας», μάς λέει η κα Σωτηρούλα, δηλώνοντας υπερήφανη που προσέφερε στην οικονομία του τόπου της μέσα από πολλούς κόπους και προσωπικές στερήσεις.

Η κα Σωτηρούλα είναι η τελευταία γυναίκα αγρότισσα με την οποία συνομιλήσαμε στο πλαίσιο μιας σειράς συνεντεύξεων που ξεκινήσαμε στη CITY με σκοπό να αναδείξουμε τι σημαίνει το να είσαι γυναίκα σε έναν παραδοσιακά ανδροκρατούμενο εργασιακό κλάδο στην κυπριακή κοινωνία.

Αντιμετωπίσατε δυσκολίες στην πορεία αυτή; Επίσης, αντιμετωπίσατε επιπλέον δυσκολίες μόνο και μόνο επειδή είστε γυναίκα;

Δεν μπορώ να πω ότι αντιμετώπισα ιδιαίτερες δυσκολίες γιατί είμαστε μαθημένοι της δουλειάς. Σίγουρα υπάρχει πολλή κούραση και εννοείται ότι στερούμαστε πολλά πράγματα, μεταξύ αυτών και τον ελεύθερό μας χρόνο, αλλά ποτέ δεν παραπονέθηκα και ποτέ δεν τα έβαλα κάτω. Ούτε το γεγονός ότι είμαι γυναίκα δημιούργησε επιπλέον δυσκολίες.


Πώς συμβάλλετε σε βιώσιμες και φιλικές προς το περιβάλλον γεωργικές πρακτικές στο αγρόκτημά σας;

Χρησιμοποιούμε παραδοσιακές μεθόδους κατά τις διάφορες γεωργικές εργασίες. Για παράδειγμα χρησιμοποιούμε ως λίπασμα κοπριά από τα ζώα και ασβεστώνουμε τους κορμούς των δέντρων. Προσπαθούμε με αυτούς τους τρόπους να μη σκοτώνουμε τα «καλά» έντομα που βρίσκονται μέσα στο χωράφι – όπως είναι οι παπαρούνες και οι μέλισσες – καθώς αυτά «τρώνε» τους επιβλαβείς οργανισμούς.

Συμμετέχετε σε κάποια κοινότητα ή ομάδα γυναικών που σχετίζονται με τη γεωργία; Πώς αυτό επηρέασε την εμπειρία σας;

Πάντα συμμετείχα σε οργανώσεις που αφορούν στον γεωργικό κλάδο. Ως επίσης, σημαντική είναι και η συμβολή του Τμήματος Γεωργίας, αφού μέσω των διαφόρων σεμιναρίων επιμορφωνόμαστε για θέματα σχετικά με τη βελτίωση της παραγωγής και τον αθέμιτο ανταγωνισμό στις εξαγωγές. Φυσικά και η οργάνωσή μας, η ΕΚΑ-Ένωση Κυπρίων Αγροτών, διοργανώνει συνέδρια στα οποία συζητούνται τα διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Κύπριοι αγρότες.


Τι συμβουλή θα δίνατε σε κάποια γυναίκα που θα ήθελε να ασχοληθεί σήμερα με τον κλάδο σας;

Η συμβουλή που θα έδινα σε μια γυναίκα που θέλει να ασχοληθεί με τη γεωργία είναι να το πράξει, αλλά να βρει έναν κλάδο που της αρέσει και τη γεμίζει συναισθηματικά. Η επαφή με τη φύση προσφέρει ηρεμία και γαλήνη. Μπορεί να κουράζεσαι σωματικά, ψυχικά όμως αναζωογονείσαι. Οι γυναίκες που ασχολούμαστε με τη γεωργία είμαστε αφέντρες του εαυτού μας και παιδιά της μάνας φύσης.

Λάβατε στήριξη από την κυβέρνηση και, αν ναι, με ποιον τρόπο;

Στήριξη από το κράτος λάβαμε σε μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτή η στήριξη αφορούσε κυρίως αποζημιώσεις για ζημιές που προέκυψαν εξαιτίας των κλιματολογικών συνθηκών ή των ακραίων καιρικών φαινομένων (χαλαζόπτωση, καύσωνα κ.λπ.).


Έχετε επωφεληθεί από κάποιο από τα προγράμματα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της ΕΕ;

Από την ΕΕ επωφελούμαστε μόνο στο κομμάτι της σύνταξής μας. Όσον αφορά στα προγράμματα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής θα έλεγα πως υπάρχουν ελλείψεις, ενώ συχνά άλλα μας υπόσχονται και άλλα εν τέλει υλοποιούνται. Συχνά μάλιστα, από όσα έχω δει, από τα διάφορα προγράμματα επωφελούνται οι μεγαλογαιοκτήμονες και όχι οι «μικροί» γεωργοί όπως είμαστε εμείς.

Επίσης, μεγάλο πρόβλημα παρατηρείται και στο κομμάτι των εξαγωγών αφού τις περισσότερες φορές αναγκαζόμαστε να στηριζόμαστε στην ντόπια αγορά. Και αυτό όχι πάντα αφού και η κυπριακή αγορά είναι πλέον γεμάτη με εισαγόμενα προϊόντα, οπότε τα δικά μας είτε τα δίνουμε για χυμοποίηση είτε πολλές φορές σαπίζουν κάτω από τα δέντρα.

Πώς σας στήριξε η αγροτική κοινότητα στο ταξίδι σας ως αγρότισσας;

Δεν θα έλεγα ότι έλαβα ποτέ ιδιαίτερη στήριξη από την ευρωπαϊκή αγροτική κοινότητα, για όλους τους λόγους που ανέφερα πιο πάνω. Ωστόσο, είμαι περήφανη γιατί προσέφερα τόσα χρόνια στην οικονομία του τόπου μας μέσα από πολλούς κόπους και στερήσεις.