Μια από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι το λιώσιμο του μόνιμου στρώματος πάγων στη Σιβηρία. Όταν το φαινόμενο έγινε αντιληπτό οι επιστήμονες διατύπωσαν τους φόβους τους για διαφόρων ειδών αρνητικές συνέπειες που θα έχει αυτή η εξέλιξη στον πλανήτη.

Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι κάτω από τους πάγους είναι θαμμένα για χιλιάδες χρόνια τεράστια αποθέματα μεθανίου και διοξειδίου του άνθρακα τα οποία με το λιώσιμο των πάγων θα απελευθερωθούν αποτελώντας μια νέα πηγή μόλυνσης της ατμόσφαιρας και διόγκωσης του προβλήματος της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ένας δεύτερος κίνδυνος είναι η απελευθέρωση διαφόρων παθογόνων οργανισμών (ιών κ.ά.) που επίσης ήταν φυλακισμένοι στους πάγους χιλιάδες χρόνια και η ανθρωπότητα δεν έχει έρθει ποτέ σε επαφή με αυτούς άρα είμαστε απροστάτευτοι και ευάλωτοι αυξάνοντας τις πιθανότητες εμφάνισης νέων επιδημιών.

Η απελευθέρωση βλαβερών αερίων από το λιώσιμο των πάγων της Σιβηρίας έχει ήδη ξεκινήσει και πρωταγωνιστής είναι ο γιγαντιαίος κρατήρας Μπαταγκάικα, που βρίσκεται στη ρωσική άπω ανατολή, στα υψίπεδα Γιάνα της Σιβηρίας – ο κρατήρας αυτός έχει πλάτος 200 στρεμμάτων και βάθος 300 μέτρων. Η «Πύλη της Κόλασης», όπως αποκαλούν κάποιοι των κρατήρα, σχηματίστηκε για πρώτη φορά όταν το λιώσιμο του «μόνιμου πάγου» μέσα στη σιβηρική τούνδρα άρχισε να απελευθερώνει τόνους προηγουμένως παγωμένου μεθανίου, ενός ισχυρού αερίου του θερμοκηπίου, στην ατμόσφαιρα της Γης.

Νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι ο κρατήρας υποχωρεί με το βάθος του να μεγαλώνει ενώ παράλληλα μεγαλώνει η ποσότητα του μεθανίου που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα. Συγκεκριμένα, ο ρυθμός μεθανίου και άλλων αερίων άνθρακα που απελευθερώνονται καθώς βαθαίνει ο κρατήρας έχει φτάσει μεταξύ 4000 και 5000 τόνους ετησίως, με συνεχώς αυξητικό ρυθμό. Τα ευρήματα, σύμφωνα με τον επικεφαλής της μελέτης, «αναδεικνύουν το πόσο γρήγορα προχωρά η υποχώρηση του μόνιμου παγετού».

Ουσιαστικά τα τελευταία αποθέματα μόνιμων πάγων στο έδαφος και υπέδαφος του λάκκου λιώνουν με αποτέλεσμα ο λάκκος να υποχωρεί συνεχώς και να μεγαλώνει σε έκταση αφού εντοπίζεται και πλευρική μετατόπισή του, ενώ παράλληλα απελευθερώνεται ολοένα και περισσότερο μεθάνιο. Η νέα έρευνα προειδοποιεί μάλιστα, ότι ο κρατήρας είναι πιθανό να απελευθερώσει σύντομα όλο το υπόλοιπο αέριο του θερμοκηπίου που έχει απομείνει.

Ο επικεφαλής της μελέτης, Αλεξάντερ Κιζιάκοφ και άλλοι δώδεκα ερευνητές ανακάλυψαν ότι ο κρατήρας έχει σχεδόν φτάσει στον βράχο, που σημαίνει ότι ο «μόνιμος παγετός» έχει λιώσει σχεδόν ολοκληρωτικά.

Η ομάδα μπόρεσε να αναπτύξει ένα τρισδιάστατο μοντέλο για το πώς ο «μόνιμος παγετός» έχει υποχωρήσει κατά τη διάρκεια της επί δεκαετίες κατάρρευσής του χρησιμοποιώντας δεδομένα ευρείας εμβέλειας από μια ποικιλία ανεξάρτητων πηγών.

Η τηλεπισκόπηση υψηλής ανάλυσης, που συλλέχθηκε τόσο από δορυφορικά δεδομένα όσο και μέσω πτήσεων drone πάνω από το Μπαταγκάικα, συνδυάστηκε με δείγματα μόνιμου παγετού και άλλα δείγματα εδάφους σε επιτόπιες αποστολές το 2019 και το 2023.

Η συγκεκριμένη διαδικασία και η μεταβίβαση των ευρημάτων σε ειδικά υπολογιστικά μοντέλα, τους βοήθησε να χαρτογραφήσουν και να προβλέψουν το λιώσιμο της υποκείμενης γεωλογικής δομής του μόνιμου παγετού για να καταλάβουν πόσα και ποια υλικά ξεπαγώνουν μέσα του και στη συνέχεια τι απελευθερώνεται, είτε στον υδροφόρο ορίζοντα είτε στην ατμόσφαιρα.

Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν, όπως τονίζει ο Κιζιάκοφ, «πόσο δυναμικά αλλάζουν οι μορφές εδάφους στις περιοχές με μόνιμο παγετό».

Ο Νικίτα Τανανάεφ, ερευνητής στο Ινστιτούτο Melnikov Permafrost στο Γιακούτσκ, σημειώνει ότι αυτή η διαρροή από τον κρατήρα αλλάζει μόνιμα τα κοντινά οικοσυστήματα. «Αυτό θα οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές στον οικότυπο του ποταμού Γιάννα. Η επίδραση του ιζήματος που διαφεύγει από την καθίζηση [του κρατήρα Μπαταγκάικα] φαίνεται ακόμη και στον ποταμό, τον σημαντικότερο στη γύρω περιοχή».

Με πληροφορίες από janus.gr, naftemporiki.gr