Επί 1,5 εκατομμύριο χρόνια περίμενε παγωμένο στα βάθη της Ανταρκτικής, για να ξεκλειδώσει τα μυστικά του! Πριν από λίγες μέρες, επιστήμονες στο Ηνωμένο Βασίλειο υποδέχτηκαν έναν πυρήνα πάγου που μπορεί να ξεπερνά σε ηλικία τα 1,5 εκατ. έτη και αναμένεται να μας δώσει ζωτικές πληροφορίες για το κλίμα της Γης.

Ο πάγος ανασύρθηκε σε μορφή κυλίνδρου από τα βάθη του παγωμένου στρώματος της Ανταρκτικής και είναι το παλαιότερο κομμάτι πάγου του πλανήτη που έχουμε «πιάσει» στα χέρια μας. Οι επιστήμονες περιμένουν να βρουν μέσα σε αυτόν «παγωμένες» πληροφορίες χιλιάδων ετών, οι οποίες θα μπορούσαν να «φέρουν επανάσταση» σε ό,τι γνωρίζουμε για την κλιματική αλλαγή.

«Αυτή είναι μια τελείως άγνωστη περίοδος στην ιστορία του πλανήτη μας», λέει η καθηγήτρια δρ Λιζ Τόμας, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

Το BBC News μπήκε στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο-καταψύκτη με θερμοκρασία -23°C της Βρετανικής Υπηρεσίας Ανταρκτικής στο Κέιμπριτζ για να δει τα πολύτιμα κομμάτια πάγου. Κόκκινα προειδοποιητικά φώτα αναβοσβήνουν πάνω από την πόρτα και μέσα υπάρχει μια καταπακτή έκτακτης ανάγκης που οδηγεί σε μια σήραγγα σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά. Οι κανόνες ορίζουν πως η παραμονή στον ειδικό χώρο δεν μπορεί να υπερβεί τα 15 λεπτά και όσοι εισέρχονται πρέπει να φορούν ειδικές φόρμες, μπότες, καπέλα και γάντια. Το συνεργείου του BBC περιγράφει ότι μόλις μπήκαν η κάμερά τους πάγωσε και τα μαλλιά τους κοκάλωσαν από τον πάγο.

Σε μια επιφάνεια εργασίας η Δρ Λιζ Τόμας, τούς έδειξε στοιβαγμένα ειδικά κουτιά με πάγο, μέσα στα οποία βρίσκονταν οι πυρήνες που μπορεί να είναι ηλικίας 1,5 εκατ. ετών. Ο πάγος λάμπει και είναι τόσο καθαρός που μπορείς να δεις τα χέρια σου από την άλλη πλευρά σαν σε γυαλί.

Για επτά εβδομάδες, η ερευνητική ομάδα θα λιώνει αργά-αργά τον πάγο που σχηματίστηκε με τόσο κόπο. Έτσι, θα αρχίσει να απελευθερώνεται αρχαία σκόνη, ηφαιστειακή τέφρα, ακόμη και μικροσκοπικά θαλάσσια φύκια που ονομάζονται διάτομα και τα οποία «κλειδώθηκαν» μέσα όταν το νερό μετατράπηκε σε πάγο.

Αυτά τα υλικά μπορούν να αποκαλύψουν στους επιστήμονες κρίσιμες πληροφορίες για τους ανέμους, τη θερμοκρασία και τη στάθμη της θάλασσας, όπως ακριβώς ήταν πριν από περισσότερα από ένα εκατομμύριο χρόνια.

Σωλήνες θα τροφοδοτούν το νερό από τον λιωμένο πάγο σε μηχανήματα σε ένα διπλανό εργαστήριο το οποίο είναι ένα από τα λίγα μέρη στον κόσμο που μπορεί να φέρει σε πέρας αυτήν τη διαδικασία.

Η εξαγωγή των πυρήνων πάγου στην Ανταρκτική αποτέλεσε μια τεράστια πολυεθνική προσπάθεια και κόστισε εκατομμύρια. Ο πάγος τεμαχίστηκε σε μπλοκ του 1 μέτρου και μεταφέρθηκε αρχικά με σκάφος και στη συνέχεια με ένα φορτηγό-ψυγείο στο Κέιμπριτζ.

Ο μηχανικός Τζέιμς Βιλ βοήθησε στην εξαγωγή του πάγου κοντά στη βάση Κονκόρντια στην ανατολική Ανταρκτική. «Το να το κρατάω αυτό στα προσεκτικά ντυμένα με γάντια χέρια μου και να είμαι πολύ προσεκτικός ώστε να μην τα ρίξω - ήταν ένα καταπληκτικό συναίσθημα».

Δύο ιδρύματα στη Γερμανία και την Ελβετία έχουν επίσης λάβει κομμάτια του πυρήνα, ο οποίος συνολικά φτάνει τα 2,8 χιλιόμετρα. Οι ερευνητικές ομάδες μπορούν μέσα σε αυτόν να βρουν στοιχεία για μια χρονική περίοδο πριν από περισσότερα από 800.000 χρόνια, όταν οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα μπορεί να ήταν φυσικά τόσο υψηλές ή και υψηλότερες από ό,τι είναι τώρα, σύμφωνα με τη Δρα Τόμας.

Αυτό θα μπορούσε να τους βοηθήσει να κατανοήσουν τι θα συμβεί στο μέλλον καθώς ο πλανήτης μας αντιδρά στα αέρια θέρμανσης που είναι παγιδευμένα στην ατμόσφαιρά μας.

«Το κλιματικό μας σύστημα έχει περάσει τόσες πολλές αλλαγές και γι’ αυτό είναι απαραίτητο να μπορούμε να γυρίσουμε πίσω στον χρόνο για να κατανοήσουμε αυτές τις διαφορετικές διαδικασίες και τα διαφορετικά σημεία καμπής», λέει η Δρ Τόμας.

Η διαφορά μεταξύ του σήμερα και των προηγούμενων εποχών, όταν επίσης καταγράφονταν υψηλά αέρια του θερμοκηπίου, είναι ότι τώρα αυτό που έχει προκαλέσει την ραγδαία αύξηση των αερίων θέρμανσης τα τελευταία 150 χρόνια, είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι. Αυτό μας οδηγεί σε αχαρτογράφητα νερά, αλλά οι επιστήμονες ελπίζουν ότι το αρχείο της περιβαλλοντικής ιστορίας του πλανήτη μας είναι κλειδωμένο στον πάγο και θα μπορούσε να μας παράσχει κάποια καθοδήγηση.

Η επιστημονική ομάδα θα εντοπίσει χημικά ισότοπα στο υγρό που θα μπορούσαν να μας αποκαλύψουν τα μοτίβα του ανέμου, τις θερμοκρασίες και τις βροχοπτώσεις για μια χρονική περίοδο μεταξύ 800.000 και έως 1,5 εκατομμύριο χρόνια πριν ή πιθανώς και περισσότερο.Θα χρησιμοποιήσουν ένα όργανο που ονομάζεται φασματόμετρο μάζας επαγωγικά συζευγμένου πλάσματος (ICPMS) για να μετρήσουν πάνω από 20 στοιχεία και ιχνοστοιχεία. Αυτό περιλαμβάνει στοιχεία σπάνιων γαιών, θαλάσσια άλατα και θαλάσσια στοιχεία, καθώς και δείκτες προηγούμενων ηφαιστειακών εκρήξεων.

Η εργασία θα βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν μια μυστηριώδη αλλαγή που ονομάζεται Μετάβαση στο Μέσο Πλειστόκαινο, η οποία σημειώθηκε πριν από 800.000 έως 1,2 εκατομμύρια χρόνια, όταν οι παγετώδεις κύκλοι του πλανήτη άλλαξαν ξαφνικά.

Η μετάβαση από θερμότερες εποχές σε ψυχρές παγετώδεις εποχές, όταν ο πάγος κάλυπτε πολύ μεγαλύτερο μέρος της Γης, συνέβαινε κάθε 41.000 χρόνια, αλλά ξαφνικά αυτός ο κύκλος άλλαξε σε διάρκεια φτάνοντας τα 100.000 χρόνια.

Η αιτία αυτής της αλλαγής είναι ένα από τα «πιο συναρπαστικά άλυτα ερωτήματα» στην επιστήμη του κλίματος, σύμφωνα με την Δρ. Τόμας.

Οι πυρήνες μπορεί να έχουν στοιχεία για μια εποχή που η στάθμη της θάλασσας ήταν πολύ υψηλότερη από ό,τι είναι τώρα και όταν τα τεράστια στρώματα πάγου της Ανταρκτικής ήταν μικρότερα. Η παρουσία σκόνης στον πάγο θα τους βοηθήσει να κατανοήσουν πώς τα στρώματα πάγου συρρικνώθηκαν και συνέβαλαν στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας - κάτι που αποτελεί σημαντική ανησυχία αυτόν τον αιώνα.

ΠΗΓΗ: janus.gr

Φωτογραφίες: BBC