Διερωτήθηκες ποτέ για την άνιση προσβασιμότητα;

Πώς είναι να προσπαθείς να διασχίσεις έναν δρόμο στο κέντρο της Λευκωσίας με αμαξίδιο; Ή να χρειάζεται να περπατήσεις στο πεζοδρόμιο χωρίς να μπορείς να δεις, χωρίς οδηγούς, γραμμές αφής ή ηχητικούς σηματοδότες;

Για πολλούς συνανθρώπους μας, η προσβασιμότητα σε όλες τις μορφές της, παραμένει προνόμιο, όχι δικαίωμα.

Προσβασιμότητα για άτομα με αναπηρίες στην Κύπρο

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα από τη Eurostat (βλέπε πηγή), περίπου το 24,7% του πληθυσμού της ΕΕ ηλικίας 16 ετών και άνω ζει με κάποιο είδος αναπηρίας. Στην Κύπρο, ο αριθμός αυτός εκτιμάται στο 17-20%, με σημαντικά ποσοστά να αντιμετωπίζουν κινητικά, αισθητηριακά ή νοητικά εμπόδια στην καθημερινότητα τους.

Ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε ότι εκτιμάται ότι τα επόμενα χρόνια ο αριθμός ατόμων με αναπηρία αναμένεται να εκτροχιαστεί, είναι ακόμη πιο σημαντικό να κατευθυνθούμε σε βιώσιμες πρακτικές που να επικεντρώνονται σε μια ολιστική αναδόμηση της υπάρχουσας προσέγγισης για τη διασφάλιση – αν μη τι άλλο- ίσης πρόσβασης σε δημόσιους χώρους και υπηρεσίες. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΕΕ (βλέπε πηγή), ο αριθμός ενηλίκων με αναπηρία στην ΕΕ - κυρίως της γήρανσης του πληθυσμού, αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 77% έως το 2050. Παράλληλα, ο συνολικός αριθμός των ατόμων με αναπηρίες στην ΕΕ προβλέπεται να ανέλθει από περίπου 115 εκατομμύρια το 2015 σε 142,5 εκατομμύρια το 2050.

Ωστόσο, η προσβασιμότητα εξακολουθεί να αποτελεί βασικό εμπόδιο ένταξης. Σε κατάταξη του Statista το 2023 σχετικά με την προσβασιμότητα για άτομα με αναπηρίες στις ευρωπαϊκές πόλεις, η Κύπρος κατατάσσεται χαμηλότερα από τον μέσο όρο της ΕΕ, ειδικά σε τομείς όπως οι μεταφορές και η στέγαση.

Έλλειψη προσβασιμότητας: Ορατός και αόρατος αντίκτυπος

Όπως τονίζεται στην έκθεση «Προς την ισότητα δικαιωμάτων για τα άτομα με αναπηρίες» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (βλέπε πηγή), για ένα άτομο με αναπηρία, η απουσία κατάλληλων υποδομών σημαίνει πολλά περισσότερα από μια απλή ταλαιπωρία.

Όταν δεν υπάρχουν προσβάσιμοι δημόσιοι χώροι για άτομα με αναπηρίες δημιουργεί αδυναμία μετακίνησης, και με αυτόν το τρόπο περιορίζονται οι επιλογές που έχει ένα άτομο, επηρεάζοντας την ανεξαρτησία του, που με τη σειρά της, δυσχεραίνει συνολικά τη ποιότητα ζωής. Ενώ, η καθημερινή πάλη με εμπόδια δημιουργεί αισθήματα αποκλεισμού, ανεπάρκειας και άγχους. Ακόμη, η έλλειψη ευκαιριών όπως στην εκπαίδευση, εργασία, κοινωνική ένταξη γίνονται απρόσιτα χωρίς κρατική υποστήριξη αλλά και χωρίς τις αναγκαίες δομές, ενισχύεται ο κοινωνικός αποκλεισμός.

Τι κάνει μια πόλη πραγματικά προσβάσιμη;

Παραδείγματα από πόλεις όπως το Άμστερνταμ, η Κοπεγχάγη και η Βαρκελώνη αποδεικνύουν ότι μια πόλη μπορεί να γίνει ουσιαστικά προσβάσιμη και συμπεριληπτική. Επενδύουν σε τεχνολογίες υποστήριξης, συνεργάζονται με οργανώσεις ατόμων με αναπηρίες κατά τον σχεδιασμό έργων και εφαρμόζουν αυστηρά πρότυπα καθολικού σχεδιασμού. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύουν την αυτονομία, την κινητικότητα και την κοινωνική συμμετοχή όλων των πολιτών.

Η Πολιτική Συνοχής και τα προγράμματα στήριξης στην Κύπρο

Η Πολιτική Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρηματοδοτεί έργα και προγράμματα για την ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης. Στην Κύπρο, σημαντικό ρόλο παίζουν έργα όπως το ΘΑΛΕΙΑ 2021–2027, το οποίο χρηματοδοτεί δράσεις για την κοινωνική ένταξη ευάλωτων ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρίες.

Ένα από τα παραδείγματα είναι το Κέντρο Οικογενειακής Παρέμβασης και Στήριξης για τον Αυτισμό, που παρέχει πολύπλευρη υποστήριξη για παιδιά και οικογένειες. Επιπλέον, το έργο «Παροχής Υπηρεσιών Κατ’ Οίκον Φροντίδας σε ΑμεΑ», στοχεύει στην παροχή εξατομικευμένων υπηρεσιών φροντίδας στο σπίτι. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το έργο «Δίκτυο Δομών και Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης στην Κοινότητα για ΑμεΑ», που παρέχει υπηρεσίες από τη σίτιση και την καθαριότητα, μέχρι την ψυχολογική ενδυνάμωση, την επαγγελματική αποκατάσταση και την κοινωνική συμμετοχή.

Η προσβασιμότητα βρίσκεται στον πυρήνα των έργων που προωθούνται μέσω της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ. Κάποια από τα έργα περιλαμβάνουν την ανάπλαση δρόμων στα αστικά κέντρα της Κύπρου με στόχο την πλήρη προσβασιμότητα από άτομα με αναπηρίες. Έργα όπως, η ανακατασκευή τεσσάρων πλατειών στη Λεμεσό έχει σχεδιαστεί ώστε να διασφαλίζει άνετη και ασφαλή πρόσβαση για όλους τους πολίτες. Παράλληλα, έργα όπως το Δημοτικό Πάρκο Σαλίνα στη Λάρνακα εστιάζουν στην αναβάθμιση του χώρου με τρόπο που να επιτρέπει την πλήρη και ισότιμη χρήση από ΑμεΑ.

Να θυμόμαστε: Μια βιώσιμη κοινωνία είναι εκείνη που αναγνωρίζει την πολυμορφία των αναγκών και δημιουργεί περιβάλλοντα που προσφέρουν ίσες ευκαιρίες και πρόσβασης.

Το άρθρο αποτελεί μέρος της εκστρατείας ενημέρωσης “Cohesion4(E)U”, η οποία αποσκοπεί στην ενίσχυση της διάδοσης πληροφοριών για την Πολιτική Συνοχής της ΕΕ στην Κύπρο. Η εκστρατεία υλοποιείται από το Sigmalive και το Συγκρότημα ΔΙΑΣ, με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση.