Ακούγεται χαζό αλλά η αλήθεια είναι πως δεν είχα διαβάσει την περίληψη για την παράσταση «Ποιο σώμα;» πριν κάνω την κράτηση στον ΘΟΚ. Με το που ανακοινώθηκαν οι παραστάσεις της σεζόν, πήρα τηλέφωνο κι έκλεισα θέσεις για τέσσερα στο σύνολο έργα και δεν μπήκα στον κόπο να διαβάσω τις περιλήψεις. Ήταν απόφαση του καλοκαιριού, πως θα υποδεχόμουν την φθινοπωρινή σεζόν με το σκεπτικό «Surprise me!», κι έχω να πω πως μ’ έχει αποζημιώσει σε αρκετές περιπτώσεις.

Φτάνω στο θέατρο, περιεργάζομαι το σκηνικό, χαζεύω την διανομή στο πρόγραμμα, χτυπάει το τελευταίο κουδούνι. Περνάω το πρώτο τέταρτο της ώρας να προσπαθώ απεγνωσμένα να καταλάβω περί τίνος πρόκειται. Με την ιστορία να εξελίσσεται, απλά αφήνομαι, ακούω και παρακολουθώ. Κατά την διάρκεια της παράστασης ακούω κλάματα. Κάποια κοπέλα κλαίει λίγες θέσεις πιο πίσω. Μετά ακούω κλάματα στα δεξιά, γυρίζω βλέπω ένα άντρα να σκουπίζει τα δάκρυά του. Κάποιοι ψιθυρίζουν στην γωνία. Συνεχίζω να παρακολουθώ την παράσταση ενώ στα αριστερά μια άλλη κοπέλα να κλαίει με λυγμούς. Νιώθω περίεργα, που δεν μπορώ να ταυτιστώ, αλλά καταλαβαίνω. Μπορεί στην τελική αυτός να ‘ταν κι ο συγγραφικός στόχος.

Μέχρι εκείνη τη μέρα, οι μόνες μου αναφορές σχετικά με την δυσφορία φύλου ήταν η ταινία «Boys Don't Cry», την οποία παρακολούθησα το ’99, και η Jenny G., κύπρια τρανς την οποία γνώρισα εφτά χρόνια μετά. Τίποτα παραπάνω. Η παράσταση τελειώνει και με την φίλη μου οδεύουμε για κρασιά σ' ένα καινούριο μπαράκι που άνοιξε στην πόλη. Δεν μπορούμε να σταματήσουμε να συζητάμε γι’ αυτό που είδαμε.

Την επομένη παίρνω την Μαρίνα τηλέφωνο για συγχαρητήρια. Μεταξύ άλλων, πρόκειται για τον πρώτο της πρωταγωνιστικό ρόλο στο θέατρο. Της ζητώ να συναντηθούμε και να πούμε περισσότερα από κοντά.

Η Μαρίνα είναι απ’ τη Λεμεσό κι έχει αποφοιτήσει το 2006 απ’ τη Δραματική Σχολή του ΚΘΒΕ. Το βιογραφικό της τα τελευταία οκτώ χρόνια συμπεριλαμβάνει συμμετοχές σε αρκετές θεατρικές παραστάσεις και τηλεοπτικές παραγωγές. Όσον κι αν το επιδίωξα, αρνήθηκε να συζητήσει για οτιδήποτε άλλο εκτός απ’ την συγκεκριμένη παράσταση. «Νιώθω ευθύνη αυτή τη στιγμή. Όχι για το βιογραφικό μου, ούτε καν για την παράσταση. Έχω ευθύνη να αποδώσω τον ρόλο μου σωστά γιατί πρόκειται για μια πραγματική ιστορία που αφορά σε άτομο που βρίσκεται –σε κάθε παράσταση- εκεί μπροστά μου, κάπου ανάμεσα στο κοινό. Έχω ευθύνη απέναντι στον Alter ego*».

*Ως Αlter ego θα αναφέρεται το άτομο στις σημειώσεις του οποίου βασίστηκε το σενάριο της εν λόγω παράστασης. 

Μαρίνα έχω να σου πω πως βγαίνοντας απ’ την αίθουσα του θεάτρου συζητούσα για ώρες το τι είδα…

Αυτό είναι καλό. Αυτό θέλουμε, όλοι οι συντελεστές. Να προβληματιστεί ο κόσμος, να θέλει να μιλήσει γι’ αυτό. Πέραν του θεάματος, ας μην ξεχνάμε πως πρόκειται για μια αληθινή ιστορία. Για την ιστορία ενός ανθρώπου που ζει ανάμεσά μας, εδώ στην Κύπρο.

Το ‘χω απορία, ήξερες απ’ την αρχή τι ρόλο πας να υποδυθείς;

Κοίτα, στον ΘΟΚ περνάς από οντισιόν. Είναι μαζεμένοι εκεί όλοι οι αρμόδιοι και εσύ έχεις να πεις ένα μονόλογο κι ένα τραγούδι της επιλογής σου. Ενημερώνεσαι αν επιλέγηκες και σε λίγες βδομάδες μαθαίνεις και το ρόλο σου. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το κείμενο μου δόθηκε ένα μήνα πριν ξεκινήσουμε πρόβες.

Ποια ήταν η πρώτη σου αντίδραση;

Έκλαψα. Ήταν αρχές Αυγούστου και ήταν πρόσφατος και ο θάνατος της Jenny G., την οποία γνώριζα. Διάβαζα το σενάριο μες στο αυτοκίνητο, στη διαδρομή προς Λεμεσό και έκλαιγα. Η όλη ιστορία που πραγματεύεται την δυσφορία φύλου, μου θύμισε έντονα την ιστορία της Jenny G.

Οπόταν γνώριζες περί τίνος πρόκειται η δυσφορία φύλου. 

Ναι αλλά όχι τόσο καλά όσο σήμερα. Ξέρεις, πριν ξεκινήσουμε τις πρόβες, όταν με ρωτούσαν οι φίλοι μου για το έργο, απαντούσα πως πρόκειται για μια κοπέλα που θέλει να γίνει άντρας. Με το που άρχισαν οι πρόβες και έκανα απ’ την πλευρά μου έρευνα σχετικά με την δυσφορία αυτή, αντιλήφθηκα πως δεν είναι τόσο απλή η απάντηση και πως ο πρωταγωνιστής αυτός είναι ένας άντρας εγκλωβισμένος σε σώμα γυναίκας. Δεν θέλει να γίνει άντρας αλλά είναι άντρας. Απλά η φύση του έδωσε ένα γυναικείο σώμα.

Η έρευνά σου που αποσκοπούσε;

Έπρεπε οπωσδήποτε να καταλάβω, να αντιληφθώ το ρόλο που θα πήγαινα να υποδυθώ. Οπόταν, άρχισα να παρακολουθώ διάφορα ντοκιμαντέρ, να διαβάζω ψυχιατρικές έρευνες και αναλύσεις… Ήθελα να καταλάβω πως αντιμετωπίζεται σήμερα η δυσφορία φύλου, η οποία κάποτε αναφερόταν λανθασμένα ως διαταραχή. Διψούσα να μάθω περισσότερα.

Και ξεκινάτε πρόβες…

Ναι κι εκεί μαθαίνω απ’ την σκηνοθέτιδα Κορίνα Κονταξάκη το εκπληκτικό πως, το άτομο στο οποίο βασίζεται το θεατρικό αυτό έργο, ζει και μάλιστα στην Κύπρο. Και πως θα ερχόταν μάλιστα στις πρόβες να μας δει.

Πώς ένιωσες;

Ασύλληπτη χαρά και είναι δύο οι λόγοι. Ως ηθοποιός είχα την ευλογία να γνωρίσω το υλικό μου, το αντικείμενο της έρευνάς μου και βεβαίως, πέραν αυτού και σημαντικότερο, γνώρισα έναν εκπληκτικό άνθρωπο. Με τον alter ego περάσαμε πολλές ώρες μαζί, δεθήκαμε και είμαστε σήμερα πολύ καλοί φίλοι.

Ήταν η βοήθεια του σημαντική;

Υπερβολικά σημαντική. Μοιράστηκε πολλά μαζί μου, λύνοντάς μου πολλές απορίες και τον ευχαριστώ. Μπήκα στην διαδικασία να σκεφτώ πως θα ‘ταν να μην μου αρέσει το σώμα μου για να καταφέρω να το αποδώσω και σωστά. Ο Alter ego με ξεκλείδωσε… Όταν αντιλήφθηκα περί τίνος πρόκειται, ένιωσα πολύ πιο άνετα και πως θα μου έβγαινε σωστά και στην σκηνή.

Παρόλα αυτά αντιμετώπισες δυσκολίες στις πρόβες;

Κοίτα, ως άνθρωπος και ως ηθοποιός πιστεύω πως είμαστε, κατά δύναμη, σχεδόν τα πάντα. Αυτό νομίζω με βοηθάει γενικότερα στη δουλειά μου. Παρόλα αυτά, ο εν λόγω ρόλος με… ξάφνιασε. Κι λόγος είναι πως αυτή τη φορά καλέστηκα να υποδυθώ κάτι που δεν πέρασε ποτέ απ’ το μυαλό μου. Μπορεί να ‘μαι κατά δύναμη δολοφόνος, high class, μανιοκαταθλιπτική, εκατοντάδες πράγματα, αλλά η δυσφορία φύλου, όχι, δεν είχε περάσει ποτέ απ’ το μυαλό μου. Δεν ένιωσα ποτέ να με ενοχλεί που έχω γυναικείο σώμα. Στις πρόβες η έγνοια μου ήταν να αποφύγω την ευκολία μου γιατί, ακριβώς, το πιο εύκολο θα ‘ταν να σκέφτομαι πως υποδύομαι έναν άντρα. Ήθελα να αποφύγω αυτόν τον μιμητισμό. Ήθελα να αφήσω το σώμα μου ν’ ακολουθήσει όλα αυτά που έμαθα και άκουσα μέσα απ’ την έρευνά μου. Τόσο ο Alter ego, όσο και οι συντελεστές της παράστασης, με βοήθησαν πολύ σ’ αυτό. 

Ήταν κι ο Alter ego εκεί;

Ναι, κι αυτό έκανε όλους μας να νιώσουμε ακόμα περισσότερο την ευθύνη πως όλο αυτό το εγχείρημα έπρεπε να γίνει σωστά. Ήταν εκεί μαζί μας και εξακολουθεί να είναι μαζί μας, σε κάθε παράσταση. Νιώθω πως όλοι οι συντελεστές εργάστηκαν και εργάζονται όσον αφορά στην συγκεκριμένη παράσταση, όχι για τον εαυτό τους, αλλά γι’ αυτόν. Για να αποδώσουν και να αγγίξουν σωστά το εν λόγω θέμα. Για να ενημερωθεί όσον το δυνατόν καλύτερα ο κόσμος  για την δυσφορία φύλου. Η παρουσία του Alter ego εκεί μας ενδυνάμωσε. Ξέρεις, είναι ο τελευταίος άνθρωπος που αγκαλιάζω πριν βγω στην σκηνή και ο πρώτος, όταν τελειώνει η παράσταση. Το ‘χω πάρει προσωπικά.

Πώς ήταν η συνεργασία με την Κονταξάκη;

Η Κορίνα είναι ένας εκπληκτικός άνθρωπος, μία ήρεμη προσωπικότητα, παρόλα αυτά δυναμική. Κατάφερε κι έβγαλε απ’ όλους τους ηθοποιούς αυτό που ήθελε. Μας απομάκρυνε απ’ τις ευκολίες μας, μας υπέδειξε πως πρέπει απλά να αφήσουμε το σώμα να ακολουθήσει και τα πράγματα να συμβούν. Κι όλα αυτά με τον χαρακτηριστικό, ήρεμό της τρόπο, μέσα από μια ομαλή διαδικασία. Στο θέατρο ξέρεις, το πιο εύκολο είναι να φωνάζεις και να χτυπιέσαι. Η Κόρινα όμως έχει ένα τρόπο να αποδίδει διαφορετικά κάποιες καταστάσεις μέσα απ’ τους ηθοποιούς της.

Κι ο ρόλος της Έλενας Παπαδοπούλου πρέπει να ‘ταν δύσκολος…

Η Παπαδοπούλου υποδύεται την μάνα, και μέσα απ’ την έρευνά μου έχω αντιληφθεί πόσο  δύσκολο είναι και για μια μάνα να αποδεχτεί τη δυσφορία φύλου του παιδιού της. Η μάνα στην οποία είναι βασισμένος ο ρόλος της Έλενας είναι επίσης μια γυναίκα που ζει ανάμεσά μας, εδώ στην Κύπρο… Το πιο δύσκολο για μια μάνα και το βάσανό της, πιστεύω πως είναι που νιώθει πως η κοινωνία δεν θα αποδεχτεί το παιδί της.

Γιατί είναι απών ο πατέρας απ’ την παράσταση;

Βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα η παράσταση, ο ρόλος του πατέρα δεν προσεγγίζεται γιατί στην προκειμένη δεν υπήρχε θέμα με τον πατέρα. Υπάρχουν βέβαια άλλες περιπτώσεις που στον κλειστό οικογενειακό κύκλο, είναι ο πατέρας που αρνείται να αντιληφθεί την κατάσταση. Σε μία τέτοια περίπτωση, εδώ στην Κύπρο, ο πατέρας ζήτησε να ταφεί το παιδί του με κοστούμι, παρόλο που επρόκειτο για άνθρωπο με δυσφορία φύλου, γυναίκα παγιδευμένη σε σώμα αντρικό. Σ’ αυτή την περίπτωση η μάνα πρόλαβε κι έβαλε μέσα στο φέρετρο την περούκα και το φόρεμα του παιδιού της, ενώ ο πατέρας αρνήθηκε ακόμα και την τελευταία στιγμή να αποδεχτεί το παιδί του.

Είναι όμως εύκολο για ένα γονιό να αποδεχτεί την δυσφορία αυτή;

Εξαρτάται σε τι είδους κοινωνία ζεις. Μάλλον στην δική μας δεν είναι εύκολο, όχι. Είναι σημαντικό να καταλάβει όχι μόνο ο γονιός, αλλά όλοι μας, περί τίνος πρόκειται η δυσφορία αυτή. Καταρχήν να το ξεκαθαρίσουμε πως  δεν έχει τίποτα να κάνει με τον σεξουαλικό προσανατολισμό, δεν είναι τύπος ομοφυλοφιλικής συμπεριφοράς. Στην δυσφορία φύλου έχουμε να κάνουμε με άτομα τα οποία είναι εγκλωβισμένα  σε σώμα που δεν ανταποκρίνεται σε εκείνο που νιώθουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους. Καταλαβαίνω πως είναι δύσκολο για κάποιον να κοιτάει ένα γυναικείο σώμα και να προσπαθεί να αντιληφθεί πως μέσα του είναι ένας άντρας. Αλλά πρέπει να αντιληφθούμε και πόσο δύσκολο είναι και γι’ αυτόν που το βιώνει. Το φύλο μας το συνειδητοποιούμε μέχρι την ηλικία των 5 χρονών. Τα άτομα αυτά καταλαβαίνουν, κάπου εκεί, πως κάτι πάει… λάθος. Περιμένουν πως κάτι θα αλλάξει στο σώμα τους, αλλά δεν μπορούν να το εκφράσουν σε αυτή την ηλικία γιατί μπορεί και να νομίζουν πως αυτό που νιώθουν είναι κακό. Και μετά έρχεται η εφηβεία και περισσότερες αλλαγές στο σώμα. Ακολουθεί η απομόνωση. Σκέψου για παράδειγμα ένα άντρα εγκλωβισμένο σε σώμα γυναίκα να έχει έμμηνο ρήση στην εφηβεία. Ή στο αντρικό σώμα την φωνή που αλλάζει και την έντονη τριχοφυΐα που εμφανίζεται. Κοίτα, δεν είναι υπόχρεοι όλοι να μπουν στα παπούτσια αυτού που το περνάει, αλλά πρέπει να συνειδητοποιήσουμε –τουλάχιστον- πως δεν πρόκειται για ασθένεια, ούτε για ψυχική διαταραχή. Δεν επιλέγει κάποιος να νιώθει έτσι κι αυτό είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο. Ονομάζεται δυσφορία φύλου, είναι μία πραγματικότητα και το λιγότερο που έχουμε να κάνουμε είναι να αποδεχτούμε τα άτομα αυτά.

Έχεις κάποια εικόνα  για το κοινό που παρακολούθησε την παράσταση και που δεν ήταν υποψιασμένο για την δυσφορία;

Το κοινό φαίνεται να σοκάρεται… ευχάριστα. Αυτό αντιληφθήκαμε τουλάχιστον. Αν ο ανυποψίαστος φύγει απ’ την αίθουσα συνειδητοποιημένος, αν αντιληφθεί πως η δυσφορία φύλου υπάρχει και είναι δίπλα μας, αυτό είναι ένα πρώτο βήμα. Αν καταλάβει πως τα άτομα αυτά αναζητούν πρώτα απ’ όλα την αποδοχή, για να μπορούν να ζήσουν ελεύθερα μες στην κοινωνία, αυτό σημαίνει πως κάναμε την δουλειά μας σωστά. Νομίζω πως γίνεται ένα σημαντικό βήμα μέσα απ’ την παράσταση αυτή και μπράβο στον ΘΟΚ που την επέλεξε. Όσον αφορά στο κοινό, και για όλους εμάς τους συντελεστές που λαμβάνουμε μέρος, το πιο συγκινητικό είναι πως κάπου εκεί στην αίθουσα, την παράσταση παρακολουθούν και συγγενείς του Αlter ego.

Είχες επαφή μαζί τους; Ήρθαν στα καμαρίνια;

Ναι και με έχει συγκινήσει αυτό. Το βλέπω στα μάτια τους πως είναι έτοιμοι να τον δεχτούν, πως δεν έχουν την πρόθεση να τον περιθωριοποιήσουν.

Αν κάποιος, ή κάποια ομάδα, είχε έντονη άποψη για την παράσταση και δημιουργούσε πρόβλημα, τι θα έκανες;

Επανάσταση! Νομίζω πως αποτελούν μειοψηφία στις σύγχρονες κοινωνίες οι συμπεριφορές αυτές. Πώς πρόκειται για άτομα που δεν μπορούν να το δεχτούν όλο αυτό λόγω έλλειψης γνώσεων και παιδείας. Δεν με αφορά ο κόσμος αυτός. Απ’ την πλευρά μου, δεν τον αποδέχομαι ούτε εγώ.

Είναι η Ιωάννα -και κατ’ επέκταση ο Πάρης- ο πιο δύσκολος ρόλος που έχεις υποδυθεί μέχρι σήμερα;

Θα έλεγα πως ναι. Κι αυτό κάνει την όλη διαδικασία πιο ενδιαφέρουσα. Το πιο δύσκολο είναι που είχα ζωντανό μπροστά μου τον άνθρωπο στις σημειώσεις του οποίου βασίστηκε το σενάριο. Έχω ευθύνη. Να αντιμετωπίσω τον ρόλο αυτό όπως του αρμόζει.

Συνέντευξη του Alter ego μπορείτε να διαβάσετε εδώ

«Ποιο σώμα;»

Θέατρο Αποθήκες ΘΟΚ [77772717]

Τετάρτη & Πέμπτη [μέχρι και 20 Νοεμβρίου], 20:30

*Η είσοδος δεν επιτρέπεται σε άτομα κάτω των 15 ετών.