Από τον Κωνσταντίνο Χαραλάμπους, Ίδρυμα Terra Cypria

 

Τα λιβάδια, πέραν του πράσινου και ενός ειδυλλιακού τοπίου για το επόμενο σου πικνίκ, προσφέρουν πολλές και διάφορες υπηρεσίες στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Η παραγωγή νερού (μαζεύοντας και φιλτράροντας το νερό της βροχής), η προστασία από τις πλημμύρες, η παροχή τροφής και καταφυγίου στα ζώα και τα πουλιά της περιοχής και η προστασία του εδάφους είναι μόνο μερικές από αυτές τις υπηρεσίες. Και βεβαίως, να μην ξεχνάμε το καππάρι, τους πάγκαλους και τα αγρέλια που έχουν αυτό τον καιρό την τιμητική τους!

Όμως τα λιβάδια της Κύπρου δεν έχουν ολόχρονα αυτή την όψη που έχουν αυτό τον καιρό. Οι μακροχρόνιες ξηρές περίοδοι, οι υψηλές θερμοκρασίες και η παρατεταμένες ανομβρίες που παρατηρούνται συχνά στο νησί μας, τα μεταμορφώνουν από καταπράσινες οάσεις το χειμώνα και την άνοιξη σε «ερημικά» τοπία το καλοκαίρι και το μεγαλύτερο μέρος του φθινοπώρου.

Αυτό είναι εν μέρει φυσιολογικό για τον τόπο μας, μιας και η βροχόπτωση δεν είναι ανάλογη των βορειότερων χωρών. Παρόλα αυτά, διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν αρνητικά την λειτουργία τους, με αποτέλεσμα τα περισσότερα από αυτά να κινδυνεύουν με υποβάθμιση, ένα φαινόμενο που συχνά αποκαλείται «απερήμωση», δηλαδή η σταδιακή μετατροπή τους σε ερημικές ή ημι-ερημικές περιοχές.

Ο κυριότερος από αυτούς τους παράγοντες είναι οι κλιματικές αλλαγές, ένα παγκόσμιο φαινόμενο που απαιτεί συλλογική δράση από όλα τα κράτη του κόσμου, δηλαδή ένα από τα προβλήματα που λες «δεν πρόκειται να σώσω εγώ μόνος μου τον κόσμο!». Όμως διάφοροι άλλοι «τοπικοί παράγοντες» επηρεάζουν τα ευαίσθητα αυτά οικοσυστήματα, όπως η άναρχη κατασκευή δρόμων/κτηρίων εντός των οικοσυστημάτων αυτών (πόσω μάλλον υπεραναπτύξεις όπως γήπεδα γκολφ), οι πυρκαγιές, οι εντατικές μορφές καλλιέργειας κτλ.

 

Ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που συχνά αμελείται στην προστασία των αγρών μας είναι η υπερβόσκηση, δηλαδή η βόσκηση των λιβαδιών αυτών σε ένταση μεγαλύτερη από αυτή που αντέχει το οικοσύστημα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μείωση της φυσικής βλάστησης, την εξαφάνιση των περισσοτέρων φυτικών ειδών από την περιοχή και εν τέλει περιοχές με σχεδόν καθόλου βλάστηση. Αν αμφιβάλλεις, την επόμενη φορά που θα πηγαίνεις για διακοπές στην Πάφο, κοίταξε τους λόφους μετά την Πέτρα του Ρωμιού και θα προσέξεις πως όποια εποχή του χρόνου και αν περάσεις από ‘κει, παραμένουν εντελώς έρημοι!

 

Συνέπειες της υπερβόσκησης και γενικότερα της υποβάθμισης των λιβαδιών μας είναι η απώλεια ζωτικών πόρων όπως το έδαφος, η βλάστηση, η ποικιλότητα της χλωρίδας και της πανίδας. Η βροχή αντί να εμπλουτίζει τα υπόγεια ύδατα απορρέει επιφανειακά. Καθώς δεν υπάρχει βλάστηση για να συγκρατήσει το έδαφος, αυτό διαβρώνεται παρασυρόμενο από τις βροχές, καταστρέφοντας τις περιοχές αυτές και δημιουργώντας πλημμύρες στις πιο κάτω περιοχές.

Για την προστασία των αγρών μας από την υπερβόσκηση, είναι σημαντικό να περιορίσουμε τον αριθμό των κτηνοτροφικών ζώων που βόσκουν στην κάθε περιοχή. Επίσης, υπάρχουν διάφορα λιβαδοπονικά συστήματα που με διάφορες μεθόδους βόσκησης επιτρέπουν την υγιή συνύπαρξη των κτηνοτροφικών ζώων σε ένα λιβάδι, χωρίς αυτό να υποβαθμίζεται.

Περισσότερες πληροφορίες και δραστηριότητες του Project μπορείς να βρεις στο sitewww.cyprusbiodiversity.eu αλλά και στo facebook page www.facebook.com/Bioforlife, LIFE+ Project